Skakunowate (pająki)

rodzina pająków

Skakunowate, skakuny, skaczele (Salticidae) – kosmopolityczna rodzina pająków z kladu Entelegynae, które przeważnie nie tkają sieci[2], lecz polują skacząc na swoją ofiarę.

Skakunowate
Salticidae[1]
Blackwall, 1841
Ilustracja
Skakun arlekinowy (Salticus scenicus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Rodzina

skakunowate

Zasięg występowania
Mapa występowania

W skład rodziny, powstałej minimum 65 mln lat temu, wchodzi około 5600 gatunków przynależących do blisko 600 rodzajów, co czyni je najliczniejszą rodziną wśród pająków z około 13% wszystkich gatunków.

Taksonomia

Rodzina została opisana naukowo w 1841 roku przez Johna Blackwalla(inne języki)[3]. Rodzaj typowy Salticus(inne języki), do którego należy np. skakun arlekinowy, został opisany przez Pierre’a André Latreille’a w 1804 roku[3]. Rodzina należy do kladu Entelegynae[3], obejmuje około 5600 gatunków przynależących do blisko 600 rodzajów[4], czyni je to najliczniejszą rodziną wśród pająków z około 13% wszystkich gatunków[5]. Rodzina dzieli się na 16 podrodzin (stan na 2007 rok)[3], m.in. Euophryinae. Najwięcej taksonów skakunowatych opisali Eugène Simon (1059 gatunków)[6] oraz Wanda Wesołowska (530 gatunków)[6]. W Polsce stwierdzono występowanie 59 gatunków[7], m.in.: rozciągnik mchuś, skakun arlekinowy, strojniś nadobny, czy mrówczynka (zobacz: skakunowate Polski).

Morfologia

Skakuny na ogół są niewielkich rozmiarów, większość osiąga 2–12 mm, choć zdarzają się osiągające ok. 20–30 mm (np. z rodzajów Hyllus i Sandalodes) oraz takie, które nie przekraczają 1 mm (rodzaj Eupoa).

Większość skakunów ma krępe ciało. Inne, rzadziej spotykane formy są objawem naśladowania np. mrówek, błonkówek, muchówek, zaleszczotków czy innych gatunków pająków.

Charakterystyczną cechą skakunowatych są ich oczy występujące w liczbie ośmiu[3]. Umiejscowione są w przedniej części głowotułowia i po jego bokach, w trzech lub czterech rzędach[3], umożliwiając obserwację całego otoczenia. Najlepiej wykształconą i największą parą oczu[3] jest zawsze środkowa, pozwala ona na stereoskopowe widzenie w kolorach. Pozostałe oczy odpowiedzialne są za rejestrowanie zmian natężenia światła oraz najmniejszego ruchu w otoczeniu.

Głowotułów ma najczęściej kształt prostokąta, łezki lub owalu, połączony jest z resztą ciała poprzez tzw. łącznik – czyli przekształcony pierwszy segment odwłoka. Odwłok zaś zazwyczaj ma kształt eliptyczny bądź okrągły, nierzadko wydłużony lub kwadratowy. Nie posiadają pólka przędnego[3], a kądziołki przędne są krótkie[3]. Ubarwienie mocno zróżnicowane, nieraz bardzo kolorowe[3]; mogą występować np. paski, cętki[3].

Odnóża skakunowatych są dość grube, mocne oraz silnie umięśnione, co pozwala na oddawanie długich, czasem nawet kilkudziesięciocentymetrowych, skoków; są zakończone dwoma pazurkami[3].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne