Skandowce

Grupa skandowców, podobnie jak inne grupy należące do bloku d układu okresowego, powinna zawierać cztery pierwiastki, jednak nie ma zgodności co do przypisania pierwiastków z 6 i 7 okresu. Dwa pierwsze pierwiastki, skand (Sc, okres 4) i itr (Y, okres 5), nie budzą kontrowersji, natomiast pozostałe dwa klasyfikowane są różnie. IUPAC zalicza do tej grupy lutet (Lu) i lorens (Lr)^[1][2][3], według niektórych autorów są to natomiast lantan (La) i aktyn (Ac)^[4][5][6][7]. Czasem przyjmuje się też, że grupa ta zawiera wszystkie lantanowce i aktynowce (łącznie 32 pierwiastki) lub przeciwnie, zalicza się do niej tylko skand i itr, a wszystkie lantanowce i aktynowce klasyfikuje się osobno.

Skand, itr i lantanowce są nazywane łącznie metalami ziem rzadkich.

Spośród pierwiastków przypisywanych do skandowców wszystkie poza lorensem występują naturalnie, jednak lutet jedynie w ilościach śladowych. Lutet przypomina swoimi właściwościami itr, co jest zgodne z ogólnym podobieństwem metali 6 okresu do swoich sąsiadów z okresu 5. Sztucznie syntetyzowany lorens ma prawdopodobnie właściwości podobne do lutetu i itru, co zostało częściowo potwierdzone doświadczalnie. Lorens nie ma trwałych izotopów.

Jak do tej pory, nie zostały przeprowadzone eksperymenty aby zsyntetyzować następne pierwiastki które mogłyby należeć do 3 grupy układu okresowego.

Skandowce leżą w bloku d układu okresowego. Należą do grupy tzw. metali przejściowych. Ogólna konfiguracja elektronowa skandowców to [GS](n-1)d¹ns². Gdzie [GS] to konfiguracja poprzedzającego gazu szlachetnego.

Skand oraz itr są średnio rozpowszechnione w skorupie ziemskiej, lutet jest rzadko rozpowszechniony, natomiast lorens jest pierwiastkiem sztucznym (nie występuje naturalnie w skorupie ziemskiej).

Skandowce są srebrzystobiałymi, miękkimi metalami. Związki chemiczne skandowców są bezbarwne. Wodorotlenki skandowców są słabo rozpuszczalne w wodzie.

Skandowce są bardzo podobne pod względem chemicznym. Charakteryzują się niską elektroujemnością. W związkach są na III stopniu utlenienia. W podwyższonej temperaturze reagują z tlenem, tworząc tlenki. Z wodą tworzą wodorotlenki, których charakter zasadowy rośnie "w dół" grupy. Wodorotlenek skandu jest amfoteryczny.

Skandowce są otrzymywane głównie przez elektrolizę ich stopionych soli.

• klasyfikacja lantanowców i aktynowców

• Mirosław Grębosz, Szczepan Zapotoczny: Słownik szkolny chemia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003. ISBN 83-7389-037-8.brak strony w książce
• Piotr Chmielewski, Adam Jezierski: Słownik chemiczny. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 2003. ISBN 83-88962-27-2.brak strony w książce