Sunnizm
Sunnizm (arab. أهل السنة) – jeden z trzech głównych odłamów islamu (pozostałe to szyizm i charydżyzm) wierny ortodoksyjnej tradycji Sunny, uznający wszystkich kalifów do 1258[a] r. za prawowitych następców Mahometa. Stanowią oni 80–90% wszystkich muzułmanów. Sami siebie określają jako „ludzie tradycji i wspólnoty” (arab. أهل السنة والجماعة Ahl al-Sunna wa’l-Dżama’ah).
Po upadku kalifatu w 1924[b] r. sunnici stracili władzę zwierzchnią. Duże znaczenie wśród wielu sunnitów, głównie pochodzenia arabskiego, zdobył fundamentalistyczny ruch wahhabitów (związany ze szkołą hanbalicką).
Szkoły sunnickie
Sunnici dzielą się na cztery główne szkoły (arab. مذهب madhhab, l.mn. مذاهب madhāhib) prawa[1]:
- Szkoła hanaficka (od Abu Hanify, zwanego wielkim imamem, VIII w.) opiera się na Koranie, Sunnie oraz osobistej opinii prawników, tzw. raj. Jest najpopularniejsza, bo obejmuje jedną trzecią świata islamu – Turcję, Bałkany, Żyzny Półksiężyc, częściowo Afganistan, Pakistan; nie ma jej w Afryce Północnej. Szkoła ta stanowi 35–40% sunnitów. Uchodzi za najbardziej otwartą filozoficznie i religijnie spośród wszystkich szkół sunnickich. Niemal wszyscy polscy muzułmanie są hanafitami.
- Szkoła malikicka (od Malika ibn Anasa, VIII w.) opiera się tylko na tym, co spisane, a więc na Koranie i hadisach, kieruje się także interesami ummy muzułmańskiej. Jako jedyna kieruje się również zwyczajami i praktykami mieszkańców Medyny z pierwszych lat islamu (amal ahl al-medina). Przyjęta jest w Afryce Północnej, w Górnym Egipcie. Stanowi około 20–25% wszystkich sunnitów.
- Szkoła szafi’icka (od Asz-Szafi’iego, IX w.) opiera się na Koranie i Sunnie oraz na analogii i zgodzie prawników. Mało rozpowszechniona: Dolny Egipt, Afryka Wschodnia, Azja Południowo-Wschodnia. Szkoła dość zachowawcza, nieopierająca swych poglądów na autorytetach religijnych. Stanowi 10–15% sunnitów.
- Szkoła hanbalicka (od Ibn Hanbala, IX w.) – konserwatywna, jeśli chodzi o kult, Koran i hadisy; ma mało zwolenników, zachowała się dzięki ruchowi Muhammada Ibn Abd al-Wahhaba z XVIII w. Występuje w Arabii Saudyjskiej, Katarze, Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Stanowi 4–5% wszystkich sunnitów.
Wszystkie szkoły prawa sunnickiego uważane są za równie prawowierne. W sunnizmie ujawnił się ostatnio ruch odrodzeniowy zwany salafizmem, zmuszający wiernych (mumin) do wysiłku (idżtihad) w zdobywaniu wiedzy o wierze (ilm udin) i zakazuje jakiegokolwiek naśladownictwa mazhabów (szkół prawnoteologicznych).
Mają wielkie podobieństwo do szkoły hanbalickiej jej nowoczesne odmiany: salaficka i wahhabicka, które szybko rozwijają się w krajach Wielkiego Bliskiego Wschodu, Azji Środkowej, Maghrebu oraz w państwach Europy zachodniej (m.in. w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii). Jednak, salafici i wahabici nie uważają się za członków jakiejkolwiek mazhaba, ale za jedynych autentycznych muzułmanów. Wahhabizm jest bardziej rygorystyczną odmianą salafizmu.