Ulica Stawki w Warszawie

„Stawkami” pierwotnie określano grunty Szymanowskich, dopiero później nazwę tę nadano ulicy^[1]. Powstała ona w miejscu drogi narolnej^[2], prowadzącej wzdłuż glinianek i stawów (stąd jej nazwa)^[3]. Stawy powstały w wyniku spiętrzeń rzeki Drny^[4]. Pierwotnie była to niewielka uliczka zaczynająca bieg od ul. Pokornej i ciągnąca się do ul. Okopowej, równoległa do ul. Niskiej^[1].

Zabudowę rozpoczęto około 1770. Nazwa ulicy występuje od 1784^[3].

W 1824 na rozkaz wielkiego księcia Konstantego pomiędzy ulicami: Dziką, Stawki i Pokorną powstał plac musztry oraz przeglądów wojska, nazwany placem Broni. Plac miał kształt kwadratu o boku 420 metrów i był największym placem XIX-wiecznej Warszawy^[5]. Wytyczenie placu spowodowało przesunięcie wschodniego wlotu Stawek na skrzyżowaniu z ul. Dziką o około 40 metrów na południe oraz odgięcie 250-metrowego odcinka ulicy na wschód od skrzyżowania z ul. Dziką względem osi równoległej do ul. Niskiej^[6].

W 1891 na teren u zbiegu Stawek i ul. Pokornej przeniesiono z ul. Wałowej targowisko nazywane Wołówką^[7].

Od XIX wieku wśród mieszkańców przeważała ludność żydowska. W listopadzie 1940 zachodnia część ulicy znalazła się w granicach warszawskiego getta^[8]. W styczniu lub lutym 1941 do getta włączono również Umschlagplatz oraz nieparzystą (południową) stronę Stawek^[8].

Po wojnie zmieniono przebieg ulicy, wydłużając ją o 280 metrów na południowy wschód od skrzyżowania z ul. Pokorną do skrzyżowania z nową ul. Marcelego Nowotki^[a], w miejscu północno-wschodniego narożnika zlikwidowanego placu Muranowskiego^[9]. Nowy odcinek ulicy poprowadzono przez obszar dawnego pałacowego ogrodu oraz dziedzińca pałacu Murano, który w drugiej połowie XIX wieku pokryty został przez gęstą zabudowę mieszkalną^[10]. Ponadto zachodni wlot ulicy na skrzyżowaniu z ul. Dziką przesunięto o około 40 metrów na południe, umieszczając go naprzeciwko wlotu wschodniego, zaś 480-metrowy odcinek pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Dziką i Smoczą odgięto na południe prowadząc ulicę przez obszar zniszczonej zabudowy mieszkalnej. Ulicy o zmienionym przebiegu nadano nazwę ulica Stawki uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 25 marca 1959^[11].

1 stycznia 1956 oddano do użytku linię tramwajową przebiegającą wzdłuż ulicy na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marcelego Nowotki^[a] i Juliana Marchlewskiego^[b][12] z torowiskiem niewydzielonym pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Pokorną i Dziką oraz torowiskiem wydzielonym na pozostałych odcinkach^[13].

W latach 1949–1967 w rejonie zachodniej części ulicy zbudowano osiedle Muranów Zachodni^[14]. W latach 1966–1968 pod nr 14 wzniesiono budynek Technikum Poligraficznego^[15]. W latach 1974–1978 w niedużej odległości, przy ulicach Dzikiej i Inflanckiej wzniesiono osiedle Stawki^[16].

• Biurowiec Intraco (nr 2)
• Pomnik Umschlagplatz
• Gmach Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (nr 5/7)
• Trakt Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów – dwa kamienne bloki oraz dwie tablice pamiątkowe (nr 5/7 oraz 10)
• Pomnik granic warszawskiego getta (ulica Stawki róg Okopowej)
• Zespół Szkół Licealnych i Ekonomicznych nr 1 wraz z Zespołem Szkół Collegium Szkoła Służb Medycznych i Młodzieżowym Domem Kultury Śródmieście. Przed II wojną światową w budynku miały swoją siedzibę Publiczne Szkoły Powszechne nr 112, 120 i 122, biura Zarządu Miasta st. Warszawy, Archiwum Dawnych Ksiąg Meldunkowych oraz dom składowy wraz z biurami magazynów, ekspedycji i oddziału celnego. W czasie funkcjonowania getta w gmachu mieścił się szpital żydowski. Zachodnia część budynku wyznaczała Umschlagplatz. 1 sierpnia 1944 oddział „Kolegium A” Kedywu Armii Krajowej, dowodzony przez por. Stanisława Janusza Sosabowskiego ps. „Stasinek”, zdobył budynek po walce z załogą SS, uwalniając uwięzionych tam Żydów z Węgier i Grecji, co upamiętnia tablica^[17]
• Zespół Szkół Poligraficznych im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (nr 14)