William Friedkin

Wczesne lata

Urodził się w Chicago^[7] w stanie Illinois. W 1953 ukończył Senn High School^[8], gdzie nie był zbyt dobrym uczniem, ale grał w koszykówkę na tyle dobrze, że mógł rozważyć przejście na zawodowstwo^[9]. Jednak chciał zmienić ścieżkę kariery na dziennikarstwo^[9]. Jako nastolatek zaczął chodzić do kina, gdzie oglądał m.in. Widmo, Cenę strachu i Psychozę. W 1960, w wieku 25 lat po obejrzeniu Obywatela Kane’a Orsona Wellesa, podjął decyzję o karierze filmowca^[8].

Kariera

Początkowo reżyserował na potrzeby telewizji. W 1962 zrealizował telewizyjny film dokumentalny The People vs. Paul Crump o więźniu Paulu Crumpie, który siedział w celi śmierci za rozbój i morderstwo, a zyskał międzynarodowy rozgłos i został zwolniony warunkowo po napisaniu powieści Burn, Killer, Burn^[10]. W 1965 był reżyserem jednego z odcinków serialu NBC Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem (The Alfred Hitchcock Hour) – pt. „Off Season”, sygnowanego przez Alfreda Hitchcocka^[11]. W 1967 zadebiutował w kinie komedią Dobre czasy (Good Times) z udziałem Sonny’ego Bono i Cher^[12]. Jego najgłośniejsze dzieła powstały w pierwszej połowie lat 70. W 1971 nakręcił obsypanego Oscarami Francuskiego łącznika (sam otrzymał statuetkę dla najlepszego reżysera), a w 1973 powstał Egzorcysta, jeden z najlepszych horrorów w historii kina^[13]. Żaden z jego kolejnych filmów nie dorównał klasą wymienionym arcydziełom^[13].

W 1981 na Broadwayu reżyserował spektakl Duet dla jednego^[14] z udziałem Anne Bancroft i Maxa von Sydowa.

Jego dramat kryminalny Zadanie specjalne (1980) z Alem Pacino po premierze został źle przyjęty przez krytyków i zdobył dwie nominacje do Złotej Maliny: dla najgorszego reżysera i najgorszego scenariusza^[12]. Produkcja wywołała kontrowersje wśród protestujących na rzecz praw gejów^[12]. Kolejne realizacje to: Żyć i umrzeć w Los Angeles (1985), Jade (1995)^[15], Regulamin zabijania (2000) i Zabójczy Joe (Killer Joe, 2011) z Matthew McConaugheyem i Giną Gershon^[16].

Zmarł 7 sierpnia 2023 w swoim domu w Bel Air w Los Angeles w Kalifornii z powodu niewydolności serca i zapalenia płuc w wieku 87 lat^[13][9].

William David Friedkin był synem Rachael (z domu Green), pielęgniarki, i Louisa Friedkina, marynarza handlowego, sprzedawcy odzieży męskiej i półprofesjonalnego gracza w softball^[17]. Jego ojciec urodził się w Illinois w USA w rodzinie rosyjskich Żydów, a matka była żydowską emigrantką z Ukrainy, która urodziła się w Kijowie^[18].

Był czterokrotnie żonaty. Na początku lat 70. związany był z Kitty Hawks (ur. 1946), córką reżysera Howarda Hawksa. W latach 1972–76 pozostawał w nieformalnym związku z tancerką i choreografką Jennifer Nairn-Smith, z którą miał syna Cedrica (ur. 1976). 8 lutego 1977 zawarł związek małżeński z francuską aktorką Jeanne Moreau^[19]. W 1979 doszło do rozwodu^[19]. W latach 1982–1985 jego drugą żoną była aktorka Lesley-Anne Down^[19], z która miał syna Jacka Anthony’ego (ur. 30 sierpnia 1982)^[20]. Związek małżeński z dziennikarką Kelly Lange trwał od 7 czerwca 1987 do 1990 roku^[21][22]. 6 lipca 1991 poślubił producentkę filmową Sherry Lansing^[23].

Friedkin wychował się jako Żyd, ale w późniejszym życiu nazwał siebie agnostykiem^[24].

Filmy kinowe

Rok	Tytuł	Reżyser	Scenarzysta	Producent
1967	Dobre czasy (Good Times)		niewymieniony
1968	Przyjęcie urodzinowe (The Birthday Party)
1968	Noc, w którą zamordowano Minsky’ego (The Night They Raided Minsky’s)
1970	The Boys in the Band
1971	Francuski łącznik (The French Connection)		niewymieniony
1973	Egzorcysta (The Exorcist)
1977	Cena strachu (Sorcerer)		niewymieniony
1979	Skok na Brinka (The Brink’s Job)
1980	Zadanie specjalne (Cruising)
1983	Układ stulecia (Deal of the Century)
1985	Żyć i umrzeć w Los Angeles (To Live and Die in L.A.)
1987	Szaleństwo (Rampage)
1990	Opiekunka (The Guardian)
1994	Drużyna asów (Blue Chips)
1995	Jade		niewymieniony
2000	Regulamin zabijania (Rules of Engagement)
2003	Nożownik (The Hunted)
2007	Fobia (Bug)
2011	Zabójczy Joe (Killer Joe)
2023	The Caine Mutiny Court-Martial

Filmy TV

Seriale

• William Friedkin: The Friedkin Connection: A Memoir. HarperCollins, 2013. ISBN 978-0-06-177512-3.
• William Friedkin: Conversations at the American Film Institute With the Great Moviemakers: The Next Generation. George Stevens, Jr., 2012. ISBN 978-0-307-27347-5.

• William Friedkin w bazie IMDb (ang.)
• William Friedkin w bazie Filmweb
• William Friedkin w bazie Notable Names Database (ang.)
• William Friedkin w bazie Discogs.com (ang.)