Wymuszone zaginięcie
Wymuszone zaginięcie (rzadziej przymusowe zaginięcie) – tajne uprowadzenie lub uwięzienie osoby przez państwo, organizację polityczną lub przez osobę trzecią z upoważnienia, wsparcia lub przyzwolenia państwa lub organizacji politycznej, po którym następuje odmowa określenia losu tej osoby, z zamiarem pozostawienia ofiary poza ochroną prawa[1]. Zjawisko wymuszonych zaginięć jest uznawane za jedno z najważniejszych zagadnień w tematyce praw człowieka i ich naruszeń[2].
Często wymuszone zaginięcie oznacza morderstwo: ofiara jest uprowadzana, może być nielegalnie przetrzymywana i torturowana podczas przesłuchania, ostatecznie zabita, a jej ciało potajemnie usuwane. Strona popełniająca morderstwo ma łatwą możliwość zaprzeczenia zarzutom, ponieważ nie ma dowodów na śmierć ofiary. W przypadkach wymuszonych zaginięć państwa są zobowiązane na mocy międzynarodowego prawa z zakresu przestrzegania praw człowieka do zwrotu szczątków osób przymusowo zaginionych ich rodzinom[3].
Wymuszone zaginięcia są często stosowane przez państwa totalitarne, ale istnieją także w środowiskach kryminalnych[4][5].
Prawo międzynarodowe
Status Międzynarodowego Trybunału Karnego, który wszedł w życie 1 lipca 2002 r., uznaje, że w przypadku powszechnego lub systematycznego ataku skierowanego przeciwko ludności cywilnej „wymuszone zaginięcie” kwalifikuje się jako zbrodnię przeciwko ludzkości, dlatego nie podlega ono przedawnieniu w międzynarodowym prawie karnym[6]. 20 grudnia 2006 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Międzynarodową konwencję o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem[7][8][9].
Znane przypadki
Zjawisko wymuszonych zaginięć jest wyjątkowo częste w Ameryce Łacińskiej (desaparecidos)[10]. W ostatnich latach problem ten dotyczył także Ukrainy (w kontekście wojny w Donbasie)[11][12].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Agnieszka Szpak, Wymuszone zaginięcia : wybrane zagadnienia, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009, ISBN 978-83-231-2404-7, OCLC 750929406 [dostęp 2021-07-28].
- Grażyna Baranowska, Wymuszone zaginięcia w Europie : kształtowanie się ̜mied̜zynarodowych standardów zapobiegania i egzekwowania odpowiedzialności państw, Warszawa 2017, ISBN 978-83-255-9340-7, OCLC 1005609434 [dostęp 2021-07-28].