Hamas

Hamas (acrònim ëd Ḥarakat al-Muqāwama al-Islāmiyya, حركة المقاومة الاسلامية, Moviment ëd l'arzistensa islàmica, حماس -che an àrabo a veul dì antusiasm-), a l'é un , creà ai 9 dë dzèmber 1987 a Gaza, doi di dòp l'achit ëd la prima Intifada, da ses Frej mussulman ch'a j'ero afilià ai Frej giordan.A l'é na formassion nassionalista religiosa palestinèisa.L'ala militar dël moviment, le brigà Ezzedine Al Qassam, a l'é stàita fondà dël 1989.

Cofondador ëd Hamas, Ahmed Yassine a n'é stane ël cap ëspiritual fin-a a sò sassinament dël 2004.Sò sucessor, Abdel-Aziz Rantissi, a l'ha fàit l'istessa fin pòch ëd temp apress.Ancheuj l'organisassion a l'é dirigiùa da Khaled Mechaal, ch'a viv an esili a Damasch.

Sò ròl an Palestin-a

Hamas a l'ha mai fàit pàrt ëd l'Organisassion ëd Liberassion dla Palestin-a.Butà ant ël canton apress j'Acòrd d'Òslo dij 13 dë stèmber 1993, combatù con fòrsa dai servissi ëd sicurëssa dl'Autorità palestinèisa, Hamas a l'ha profità dël faliment dël process ëd pas.Antant che ël Fatah a l'era discredità da la corussion e ël clientelism, la combatività ëd Hamas, comprèis sò ricors al terorism, a l'ha agrandì soa popolarità: vàire palestinèis as son avzinasse vers soe rej motobin eficass d'assossiassion caritative.L'intransigensa ëd Hamas ant ij confront dj'israelian, ël grand nùmer dij mòrt e përzoné an soe file, a l'han contribuì a soa popolarità.

Hamas a l'é motobin ativ ant j'università e ant j'organisassion professionaj.La caterva d'assossiassion creà ant le borgià për le fomne e le masnà - formassion professional, amprendiment dël Coran, educassion a la polissìa e a la salute - a l'han giutà soa afermassion, dzortut ant le zòne pì pòvre.
Soa vitòria a j'elession munissipaj ch'a l'han precedù j'elession legislative dij 25 ëd gené 2006 a l'han daje dle neuve responsabilità ant la gestion dla vita ëd tuti ij di ant la pì part dle grande sità.
A l'ha 74 segg su 132 ant ël parlament palestinèis.

A mità giugn 2007 a l'ha pijà ël podèj con un colp ëd man ant la Banda ëd Gaza.

La carta ëd Hamas

La carta ëd Hamas a l'é stàita scrivùa dl'ost 1988 e as compon ëd 36 artìcoj.Ël moviment as presenta coma na branca dij Frej mussulman palestinèis.
Tutun a l'é ansissé che Hamas a fa pì nen arferiment a costa carta.

Al di d'ancheuj ij responsàbij ëd Hamas a son pro dla creassion ëd në stat palestinèis ant ij termo dël 1967, con Gerusalem est për capital.

Ij rapòrt con Israel e la comunità antërnassional

A l'achit Ahmed Yassine a l'ha godù dla benevolensa d'Israel, consentrà an sla lòta contra l'OLP: a l'ancamin dj'agn 1970, Ariel Sharon, antlora responsàbil militar ancarià 'd Gaza, a l'ha fàit fin-a finansié ëd sot-man le moschee dij Frej.L'emergensa d'ës moviment a përmëtìa 'd contrasté la tut-presensa dël Fatah ëd Yasser Arafat.
Apress, l'evolussion ëd Hamas vers la lòta armà a l'ha comportà un fòrt cangiament ëd l'ategiament d'Israel, ancor pì che j'islamista a j'ero contra j'acòrd d'Òslo e l'arconossiment d'Israel.

Fin-a al 1992, dàita dl'anscrission ëd Hamas an sla lista dj'organisassion teroriste da part dël goern ëd jë Stat Unì, l'aministrasson merican-a a tnisìa dij contat con Hamas; apress a l'ha rompù tuta liura ofissial.J'europengh a son andàit dapress a costa posission.

Cand la comunità antërnassional a l'ha possà Hamas a partissipé a j'elession dël 2006, soa vitòria a l'ha spiassala.Antlora a l'ha amponù a Hamas tre condission preliminar a tuta colaborassion: arconossiment d'Israel, acetassion dj'acòrd a parte dal 1993, arnonsia a la violensa.Hamas a l'ha sempe arfudà.
Ancheuj ij responsàbij ëd Hamas a consìdero che Israel a l'é na realtà ch'a l'é impossìbil ignoré, ma a veulo ancor nen arconòsslo.