جواہر لعل نہرو
| پنڈت [۱] | |
|---|---|
| جواہر لعل نہرو | |
| (ہندی وچ: जवाहरलाल नेहरू)[۲] | |
 | |
| جم | 14 نومبر 1889 [۳][۴][۵][۶][۷][۸][۲] |
| وفات | 27 مئی 1964 (75 سال)[۳][۱۰][۴][۱۱][۵][۶][۸] |
| وجہ وفات | دل دا دورہ [۱۵][۲] |
| مدفن | راج گھاٹ [۱۶] |
| طرز وفات | طبعی موت [۲] |
| رہائش | الہ آباد [۱۷] |
| شہریت |  برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷)[۲] |
| نسل | کشمیری پنڈت [۱۷] |
| مذہب | ہندو مت [۱۶] |
| مذہب | ہندو مت [۱۶] |
| جماعت | انڈین نیشنل کانگرس [۱۶] |
| رکن | امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون [۱۶]، فیبین |
| زوجہ | کملا نہرو (–۲۸ فروری ۱۹۳۶)[۱۶] |
| اولاد | اندرا گاندھی [۲۰][۱۷][۲۱][۲۲] |
| والد | موتی لال نہرو [۱۶] |
| بہن/بھائی | |
| خاندان | گاندھی نہرو پروار [۱۶] |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | سٹی لا کالج [۱۷] |
| تخصص تعلیم | قنون ،natural science |
| تعلیمی اسناد | Bachelor of Laws ،Bachelor of Arts |
| پیشہ | لکھاری [۲۵][۱۶][۲۶]، سیاست دان [۲۷][۲۸][۲۹][۱۶]، آپ بیتی نگار [۱۶]، بیرسٹر [۳۰][۳۱][۳۲][۱۶]، ٹریڈ یونین پسند [۱۶]، حریت پسند |
| پیشہ ورانہ زبان | انگریزی [۱۷]، ہندی [۳۳][۱۶] |
| شعبۂ عمل | علوم فطریہ |
| کارہائے نمایاں | ہندستان دی کھوج [۱۷] |
| مؤثر | برٹرینڈ رسل [۱۶] |
| اعزازات | |
| نامزدگیاں | |
نوبل امن انعام (۱۹۶۱)[۳۵] | |
| دستخط | |
 | |
 | IMDB اُتے صفحات |
ترمیم  | |
جواہر لعل نہرو، بھارت دے پہلے وزیر اعظم سی۔ اوہ انڈین نیشنل کانگریس دے رہنما تے تحریک آزادی ہند دے اہم کردار سی۔ اپنی زندگی وچ اوہ پنڈت نہرو دے نام توں وی جاݨے جاندے سی۔
طفولیت
جواہر لعل نہرو 14 نومبر 1889ء نوں برطانوی ہند دے شہر الٰہ آباد وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد موتی لال نہرو (1861–1931)، جو اک پنڈت کمیونٹی نال تعلق رکھدے سن، آزادی دی جدوجہد دے دوران انڈین نیشنل کانگریس دے صدر دے طور تے دو مرتبہ خدمات انجام دتیاں۔ انہاں دی والدہ سواروپ رانی تھسو (1868–1938)، جو لہور وچ آباد اک معروف کشمیری برہمن دے خاندان توں آئی سی، موتی لال دی دوسری بیوی سی۔ پہلی بیوی بچے دی پیدائش توں بعد مر گئی سی۔ جواہر لال تن بچےآں دی سب ھتوں وڈا سی، جنہاں وچوں دو لڑکیاں سی۔ وڈی بہن، وشیا لکشیمی، بعد وچ اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی دی پہلی سواݨی صدر بن گئی۔ سب توں چھوٹی بہن، کرشنا ہیتھیسنگ، اک معتبر مصنف بݨ گئی تے اوہنے اپنے بھائی اُتے کئی کتاباں لکھیاں سی۔
سیاسی جدوجہد
1912 وچ انہاں نے اک مندوب دے طورپر بانکی پور کانگریس وچ شرکت کيتی تے 1919 وچ الہٰ آباد وچ ہوم رول لیگ دے سکریٹری بن گئے۔ 1916 وچ پہلی مرتبہ انہاں دی ملاقات گاندھی جی نال ہوئی تے انہاں توں انہاں نوں کافی ترغیب حاصل ہوئی۔ انہاں نے 1920 وچ اترپردیش دے ضلع پرتاپ گڑھ وچ اولین کسان مارچ دا اہتمام کيتا۔ انہاں نوں 1920_1922 وچ تحریک عدم تعاون دے سلسلے وچ دو مرتبہ جیل بھیجیا گیا۔
ستمبر 1923 وچ پنڈت نہرو آل انڈیا کانگریس کمیٹی دے جنرل سکریٹری مقرر کيتے گئے۔ انہاں نے 1926 وچ اٹلی، سویٹزرلینڈ، انگلینڈ، بیلجیم، جرمنی تے روس دا دورہ کيتا۔ بیلجیئم وچ انہاں نے برسلز وچ انڈین نیشنل کانگریس دے سرکاری نمائندے دے طور اُتے دبی کچلی قوماں دی کانگریس وچ شرکت کيتی۔ انہاں نے 1927 وچ ماسکو وچ اکتوبر دے سوشلسٹ انقلاب دی تقریبات دی دسويں سالگرہ وچ وی شرکت کيتی۔ اس توں پہلے 1926 وچ مدراس کانگریس وچ ، نہرو کانگریس نوں آزادی نوں بطور نصب العین اختیار کرنے دے لئی راغب کرنے وچ کافی سرگرم رہے سن۔ 1928 وچ لکھنؤ وچ سائمن کمیشن دے خلاف اک جلوس دی قیادت کردے ہوئے انہاں اُتے لاٹھی چارج ہويا۔ 29 اگست 1928 نوں انہاں نے آل پارٹی کانگریس وچ شرکت کيتی تے بھارتی آئینی اصلاحات دے سلسلے وچ نہرو رپورٹ اُتے دستخط کرنے والےآں وچ انہاں دا وی ناں شامل سی۔ ایہ رپورٹ انہاں دے والد موتی لال نہرو دے ناں توں موسوم سی ايسے سال انہاں نے ’انڈیپینڈینس فار انڈیا لیگ‘ قائم کيتی جو بھارت نوں برطانوی بالادستی توں مکمل طور اُتے علاحدہ کرنے دی حمایت کردی سی تے اس دے جنرل سکریٹری مقرر ہوئے۔
1929 وچ پنڈت نہرو، انڈین نیشنل کانگریس دے لہور اجلاس دے صدر منتخب ہوئے۔ ايسے اجلاس وچ ملک دے لئی مکمل آزادی نوں بطور نصب العین اختیار کيتا گیا۔ 1930–35 دے دوران، لوݨ ستیا گرہ تے کانگریس دے ذریعہ شروع کيتی گئی ہور تحریکات دی پاداش وچ انہاں نوں کئی مرتبہ جیل بھیجیا گیا۔ 14 فروری 1935 نوں الموڑا جیل وچ انہاں نے اپنی ’خودنوشت سوانح عمری‘ مکمل کيتی۔ جیل توں باہر آنے دے بعد اوہ اپنی علیل اہلیہ دی عیادت دے لئی سویٹزرلینڈ گئے تے فروری، مارچ 1936 وچ لندن دا دورہ کيتا۔ جولائی 1938 وچ اوہ سپین گئے جدوں ملک خانہ جنگی دے عہد توں گزر رہیا سی۔ دوسری عالمی جنگ دے آغاز توں فورن پہلاں انہاں نے چین دا وی دورہ کيتا۔
31 اکتوبر 1940ء نوں پنڈنت نہرو نوں برطانوی ہند نوں زبردستی جنگ وچ شامل کرنے دے خلاف احتجاج دے طور اُتے کيتے گئے انفرادی ستیا گرہ دی پاداش وچ گرفتار کر ليا گیا۔ انہاں نوں دسمبر 1941ء وچ ہور رہنماواں دے نال انہاں نوں وی رہیا کر دتا گیا۔ 7 اگست 1942ء وچ پنڈت نہرو نے بمبئی وچ اے آئی سی سی دے اجلاس وچ اپنی تاریخی ’ہندوستان چھڈو‘ قرارداد پیش کيتی۔ 8 اگست 1942ء نوں انہاں نوں ہور رہنماواں دے نال گرفتار کرکے احمدنگر قلعہ لے جایا گیا۔ ایہ انہاں دی طویل ترین تے آخری گرفتاری سی مجموعی طور اُتے اوہ نو مرتبہ جیل گئے۔ جنوری 1945 وچ جیل توں رہیا ہوݨ دے بعد انہاں نے آئی این اے دے انہاں افسراں تے اہل کاراں دے دفاع لئی اک قانونی دفاعی محاذ قائم کيتا جنہاں اُتے ملک توں غداری دا الزام عائد کيتا گیا سی۔ مارچ 1946ء وچ پنڈت نہرو نے جنوب مشرقی ایشیا دا دورہ کيتا۔ 6 جولائی 1946ء نوں اوہ چوتھی مرتبہ کانگریس دے صدر منتخب ہوئے تے اس توں بعد ہور تن مدت کار یعنی 1951 توں 1952 تک لئی از سر نو منتخب ہوئے۔
جسونت سنگھ دی کتاب وچ کہیا گیا اے کہ پنڈت جواہر لعل نہرو دی مرکزیت دی پالیسی نے تقسیم ہند نوں جواز فراہم کیتا۔
نہرو تے بھارتی سیاست
اوہ 1947ء توں 1964ء تک بھارت دے وزیر اعظم رہے۔ بھارت وچ جمہوری نظام نوں مستحکم کرن وچ انہاں دا کردار اے۔ کشمیر دا مسئلہ حل کرن تے پاکستان دے نال بہتر تعلقات لئی وچ اوہ زیادہ پرجوش نہیں سی۔
یوم اطفال
نہرو نوں بچےآں نال لگاؤ سی۔ انہاں دے یوم پیدائش 14 نومبر نوں بھارت وچ یوم اطفال منایا جاندا اے۔
وفات
جواہر لعل نہرو دی وفات 27 مئی 1964ء وچ ہوئی۔
ہور دیکھو
باہرلے جوڑ
- Jawaharlal Nehru at official website of Indian National Congress
- Jawaharlal Nehru at official website of Prime Minister's Office (India)
- Nehru on Communalism
- جواہر لعل نہرو at the Internet Movie Database
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: جواہر لعل نہرو |
حوالے
- Nehru: The Invention of India by Shashi Tharoor (نومبر 2003) Arcade Books ISBN 1-55970-697-X
- Jawaharlal Nehru (Edited by S. Gopal and Uma Iyengar) (جولائی 2003) The Essential Writings of Jawaharlal Nehru اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس ISBN 0-19-565324-6
- Autobiography:Toward freedom، اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس
