آنڌرا پرديش
آنڌرا پرديش(انگريزي: Andhra Pradesh ) (/ˌɑːndrə prəˈdɛʃ/) (
pronunciation (مدد·ڄاڻ)) انڊيا جي 29 رياستن ۽ يونين ٽيريٽرين مان ھڪ رياست جو نالو جيڪا پکيڙ ۾ انڊيا جي ستين وڏي رياست آھي جنھن جي پکيڙ 160٬205 km2 (61٬855 sq mi).[7]آھي. 2011 جي آدمشماري مطابق ھن رياست جي آبادي 49,386,799 ھئي. ھن رياست جو سڀ کان وڏو شھر وساکاپٽنم. ھن رياست جي سرڪاري ٻولي تيلگو آھي.[8] [9][10]ھن رياست جو اتر اولھ وارو حصو ڌار ڪري 2 جون 2014 تي قائم ٿيل نئين رياست تلنگانا جو حصو بڻايو ويو. حيدرآباد ڊگھي وقت تائين آنڌرا پرديش جو گاديءَ جو هنڌ رھيو ھو ء اھو بہ تلنگانا ۾ شامل ڪيو ويو پر ساڳي وقت حيدرآباد آنڌرا پرديش ۽ تلنگانا ٻنھي جو گادي جو هنڌ بڻيو. آنڌرا پرديش ري آرگنائيزيشن ايڪٽ، 2014 تحت حيدرآباد جي ڏھن سالن تائين آنڌرا پرديش جي قائم مقام گادي جي ھنڌ طور حيثيت برقرار رکي وئي. [11] نئون ڊي فيڪٽو گاديءَ جو هنڌ امراوتي آنڌرا پرديش ۾ واقع آهي ۽ آنڌرا پرديش ڪيپيٽل ريجن ڊولپمينٽ اٿارٽي (APCRDA) جي اختيار ھيٺ آھي .[12]ھن رياست جو ساحلي ڪنارو 974 km (605 mi) آھي جيڪو انڊيا جو گجراتي ساحل کان پوءِ ٻيون نمبر وڏي ساحل آھي. [7][13]
| آنڌرا پرديش | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رياست | ||||||||
گھڙيالي چڪر وانگر مٿان کان هيٺ کاٻي کان ساڄي پاسي: ليپاڪشي ۾ نندي (ڍڳو)، ترومالا ۾ وينتڪيسوارا مندر،وساکاپٽنم شھر جو فضائي منظر، پاپي ھلز، آراڪو وادي، ڌيانا ٻڌ جو مجسمو | ||||||||
| ترانو: "ما تيلگو ٿالڪي (Maa Telugu Thalliki) " | ||||||||
 Location of Andhra Pradesh in India | ||||||||
| جاگرافي بيهڪ: 16°30′N 80°38′E / 16.50°N 80.64°E 80°38′E / 16.50°N 80.64°E | ||||||||
| ملڪ |  ڀارت | |||||||
| رياستي درجو | 1 November 1956 | |||||||
| گاديءَ جو هنڌ | اماراوتي (اصل ۾) حيدرآباد (قانون مطابق)α | |||||||
| وڏي ۾ وڏو شھر | وساکاپٽنم | |||||||
| ضلعو | 13 | |||||||
| حڪومت | ||||||||
| • مجلس | آنڌرا پرديش جي حڪومت | |||||||
| • وزيراعلي | واء ايس جگن موھن ريڊي (واء ايس آر ڪانگريس پارٽي) | |||||||
| • گورنر | اي. ايس.ايل. نراسمھن | |||||||
| • ليجسليچر | ٻہ ايواني (175 + 58 seats) | |||||||
| • پارليامينٽري تڪ | راجيا سڀا 11 لوڪ سڀا 25 | |||||||
| • ھاء ڪورٽ | آنڌرا پرديش ھاء ڪورٽ | |||||||
| پکيڙ | ||||||||
| • ڪل | 160,205 ڪ.م2 (61,855 ميل2) | |||||||
| پکيڙ ۾ درجو | انڊياجي رياستن ۾ پکيڙ مطابق ستون نمبر رياست | |||||||
| آبادي (2011)[1] | ||||||||
| • ڪل | 49,386,799 | |||||||
| ^α آنڌرا پرديش ري آرگنائيزيشن ايڪٽ 2014 مطابق حيدرآباد ڏھن سالن تائين آنڌرا پرديش۽ تلنگانا ٻنھي رياستن جي گادي جو هنڌ رھندو. | ||||||||
| Symbols of آنڌرا پرديش | ||||||||
| نشان | ||||||||
| ٻولي |  | |||||||
| گانو | ما تيلگو ٿالڪي[2] | |||||||
| ناچ |  | |||||||
| جانور |  | |||||||
| پکي | .jpg) | |||||||
| گل |  | |||||||
| وڻ | _Indian_Sunbeam_on_a_neem_tree_along_Eastern_Ghats_04.JPG) | |||||||
جاگرافي
ھن رياست جون حدون اتر اولھ ۾ تلنگانا، اتر اوڀر ۾ ڇتيس ڳڙھ ۽ اوڙيسيا، اولھ ۾ ڪرناٽڪا، ڏکڻ ۾ تامل ناڊو ۽ اوڀر ۾ بنگالي سمنڊ سان ملن ٿيون.[14]
آنڌرا پرديش جو ٽوپوگرافي وارو نقشو
آنڌرا پرديش جو نقشو جنھن ۾ سريسائلم ڊيم ۽ ندي ڏيکاريل
ھن رياست ۾ ٻہ نديون وھن ٿيون جن ۾ ڪرشنا ندي ۽گوداواري ندي[15]
2014 جي رياستي ورھاست بعد ٻيلن واري زمين ھن رياست ۾ 22,862 km2 آھي.[16]
ٻوليون
ھن رياست جي سرڪاري ٻولي تيلگو آھي . جيڪا ھندوستان جي ڪلاسيڪي ٻولي قرار ڏني وئي آهي.
مذھب
ھتان جي ماڻھن جي اڪثريت ھندو آھي ۽ مسلمان ھتي چڱي خاصي اقليت آھي.
سري ڪالاھستي مندر
وينتڪيسوارا مندر، ترومالا
وساکاپٽنم ۾ اناڪاپالي لڳ بوجاناڪونڊا وٽ پٿر کي ٽڪي ٻڌ جو مجسمو ٺاھيل .
ترومالا وارو تروپٽي لڳ وينتڪيسوارا مندر دنيا جو ٻيون نمبر پئسي وارو مندر آھي جنھن جي زيارت لاء ھر سال لکن ۾ ماڻھو ايندا آهن. ھتي ڪرشنا ندي واري وادي ۾ ٻڌ ازم ڦھليو ۽ تقريبن ھڪ ھزار سال سن جو ھتي زور ھليو. [19] ھن خطي ۾ ڦھلجندڙ ٻڌ ڌرم جو نالو مھايانا ٻڌازم ھيو.
انتظامي ورھاست
ھي رياست ٻن خطن ۾ ورھايل آھي: (1) ساحلي آنڌرا جنھن ۾ 9 ضلعا واقع آھن، (2) رايلاسيما جنھن ۾ چار ضلعا واقع آھن. اھڙي طرح ھي رياست ٽوٽل تيرھن ضلعن ۾ ورھايل آھي جن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا:
- اننت پور
- چتور
- اوڀر گوداواري
- گنتر
- ڪڊاپا
- ڪرشنا
- ڪرنول
- پراڪسم
- نيلور
- سريڪا ڪولم
- وساکاپٽنم
- وزيانا گارام
- اولھ گوداواري[20]
اھي تيرھن ضلعا وري 50 روينيو ڊويژنن ۾ ورھايل آھن جيڪي 671 منڊلن ۾ ورھايل آھن جن مان سڀ کان وڌيڪ منڊل چتور ضلعي ۾ آھن جن جو تعداد 66 آھي [21]آنڌرا پرديش ۾ 31 شھر آھن جن م 16 ميونسپل ڪارپوريشن ۽ 14 ميونسپل ڪاميٽيون شامل آھن.
سياسي نظام
ليجسليٽو اسيمبلي ھن رياست جو ھيٺيون ايوان آھي ۽ ليجسليٽو ڪائونسل وري مٿيون ايوان آھي جنھن جا 58 ميمبر آھن. انڊيا جي پارليامينٽ ۾ ھن رياست جي راجيا سڀا ۾ نمائندگي 11 سيٽون آهن ۽ لوڪ سڀا ۾ 25 سيٽون آهن.[22] آنڌرا پرديش جي ليجسليٽو اسيمبلي جون 175 سيٽون آهن جن مان اوڀر گوداواري ضلعي جي حدن ۾ سڀ کان گھڻا تڪ ٽوٽل 19 تڪ واقع آھن.[23] رياست جي ليجسليٽو ڪائونسل جون 58 سيٽون آهن جيڪو اسيمبلي سيٽن جو جملي ٽيون حصو آهي.[24] 1962 تائين ڪميونسٽ پارٽي آف انڊيا پنھنجي سوشلسٽ اتحادين سميت ڪردار ادا ڪيو پر 1967 جي اليڪشن ۾ ھارائي ويا ايتري قدر جو مخالف ڌر جي حيثيت بہ نہ ماڻي سگھيا. ھن رياست جو پھريون وزيراعلي نيلم سنجيو ريڊي ھيو جيڪو بعد ۾ انڊيا جو صدر پڻ رهيو. [25][26] 1983 ۾ تيلگو ديسم پارٽي (ٽي ڊي پي) اليڪشن کٽي ۽ اين ٽي راما رائو رياست جو وزيراعلي بڻيو ۽ انڊين نيشنل ڪانگريس جي ھڪ پارٽي جي اثر ۾ ڪمي اچي وئي.