Ebola
Bolest virusa ebola (EVD) ili hemoragična groznica ebola (EHF) je ljudska bolest koju prouzrokuje virus ebole. Simptomi tipično počinju od dva dana do tri nedelje nakon inficiranja virusom, groznicom, gušoboljom, bolovima u mišićima, i glavoboljom. Tipično slede mučnina, povraćanje, i proliv, zajedno sa smanjenom funkcijom jetre i bubrega. Tada neki ljudi počinju da imaju probleme sa krvarenjem.[1]
| Ebola virus disease | |
|---|---|
 | |
| 1976 photograph of two nurses standing in front of Mayinga N., a person with Ebola virus disease; she died only a few days later due to severe internal hemorrhaging. | |
| Specijalnost | Infektologija |
| Klasifikacija i eksterni resursi | |
| ICD-10 | A98.4 |
| ICD-9 | 065.8 |
| DiseasesDB | 18043 |
| MedlinePlus | 001339 |
| eMedicine | med/626 |
| MeSH | D019142 |
Virus se može dobiti dodirom krvi ili telesne tečnosti inficirane životinje (obično majmuna ili velikih ljiljaka).[1] Prenošenje vazdušnim putem nije dokumentovano u prirodnom okruženju.[2] Veruje se da su veliki ljiljci nosioci i prenosioci virusa iako sami ne oboljevaju. Kada se osoba zarazi, bolest se može širiti i među ljudima. Muškarci koji su preživeli bolest, mogu je prenositi putem sperme i do dva meseca. Da bi se postavila dijagnoza, najpre se isključuju druge bolesti sa sličnim simptomima kao što su malarija, kolera i druge virusne hemoragične groznice. Da bi se potvrdila dijagnoza, uzorci krvi se ispituju na virusna antitela, virusnu RNK, ili na sam virus.[1]
Prevencija uključuje smanjivanje prenošenja bolesti sa obolelih majmuna i svinja na ljude. To se može učiniti proveravanjem da li su takve životinje zaražene i ubijanjem i pravilnim odlaganjem tela ako se otkrije bolest. Takođe, korisno je pravilno kuvanje mesa i nošenje zaštitne odeće prilikom rukovanja mesom, kao i nošenje zaštitne odeće i pranje ruku u okruženju obolele osobe. Naročito je potrebno pažljivo rukovati uzorcima telesnih tečnosti i tkiva obolelih ljudi.[1]
Ne postoji posebno lečenje za bolest; zaraženoj osobi se pomaže davanjem oralne terapije rehidratacije (da pije vodu koja je malo slatka i slana) ili intravenskim tečnostima.[1] Bolest ima visoku stopu smrtnosti: često od nje umire od 50% do 90% obolelih od virusa.[1][3] EVD je najpre identifikovan u Sudanu i Demokratskoj Republici Kongo. Bolest se tipično javlja epidemijski u tropskim regionima podsaharske Afrike.[1] Od 1976. godine (kada je bolest prvo identifikovana) do 2013, godišnje se zarazi manje od 1.000 ljudi.[1][4] Najveća epidemija do danas je tekuća epidemija ebole u zapadnoj Africi 2014., koja je pogodila Gvineju, Sijera Leone, Liberiju i verovatno Nigeriju.[5][6] Do avgusta 2014. godine identifikovano je preko 1600 slučajeva.[7] U toku su napori da se razvije vakcina; međutim, vakcina još uvek ne postoji.[1]
Virus
Ebola je grupa virusa (Genus Ebolavirus) koja kod čoveka izazivaju oboljenje: hemoragična groznica ebola ili virusno oboljenje ebola (ICD-10: A98.4).[1] Simptomi ove bolesti se obično javljaju u periodu od 2 dana do 3 nedelje posle zaraze, a to su groznica, bolovi u grlu i mišićima, i glavobolja.[1] Kasnije ih prate mučnina, povraćanje i dijareja, uz oslabljenu funkciju jetre i bubrega.[1] U ovoj fazi kod nekih pacijenata se javlja krvarenje.[1]
Bolest se prenosi tako što osobe dolaze u dodir sa krvlju ili drugim telesnim tečnostima inficiranih životinja, kao što su majmuni i veliki ljiljci.[1] Za velike ljiljce se smatra da su prenosioci ove bolesti od koje sami ne oboljevaju.[1] Kada se jednom zarazi osoba, bolest se može preneti sa te osobe na drugu.[1] Muškarci koji prežive zarazu ebolom, mogu da polnim putem prenesu zarazu još do dva meseca.[1] Da bi se utvrdila dijagnoza, potrebno je isključiti bolesti koje imaju slične simptome: malariju, koleru i druge hemoragične groznice.[1]
Ne postoji posebna metoda lečenja za pacijente zaražene virusom ebola. Pacijentima se pomaže oralnom terapijom rehidratacije, ili intravenskim tečnostima.[1] Bolest ima visoku stopu smrtnosti, koja ide do 90%.[1] Epidemije se tipično pojavljuju u tropskim oblastima Subsaharske Afrike.[1] Bolest je prvi put identifikovana 1976. u Sudanu i DR Kongo.[1] Do 2012. inficirano je manje od 1000 ljudi.[1]
Znaci i simptomi
Znaci i simptomi ebole obično počinju naglo, sa pojavom gripe, koju karakteriše umor, povišena telesna temperatura, glavobolja, zajedno sa bolom u mišićima i stomaku. Povraćanje, dijareja i gubitak apetita, takođe su uobičajeni. Manje zastupljeni simptomi su bolovi u grlu, grudima, štucanje, gubitak daha, i otežano gutanje. Prosečno vreme između zaraženja virusom i pojave prvih simptoma (vreme inkubacije) je 8 do 10 dana, ali može da varira između 2 i 21 dana. Na koži, ebola se može manifestovati u vidu osipa (u oko 50% slučajeva). Rani simptomi mogu biti slični malariji, denga groznici, ili drugim tropskim groznicama, pre nego što bolest napreduje u krvavu fazu.
Uzrok
EVD kod ljudi uzrokuju četiri vrste iz roda Ebolavirus koji sadrži pet virusa. Te četiri vrste su Bundibugyo virus (BDBV), Sudan virus (SUDV), Tajvanski šumski virus (TAFV) i jedan koji se jednostavno naziva Ebola virus (EBOV, ranije Zairski Ebola virus).[8][9] EBOV, vrsta Zairski ebolavirus, je najopasniji među virusima za koje je poznato da uzrokuju EVD, i on je odgovoran za najveći broj epidemija.[10] Za peti virus, Reston virus (RESTV), se smatra da ne uzrokuje bolest kod ljudi, ali da može da uzrokuje bolest kod drugih primata.[11][12] Svih pet virusa su blisko srodni sa marburgvirusima.[8]
Virologija
Ebolavirusi sadrže jednolančane, neinfektivne RNK genome.[13] Ebolavirusni genomi sadrže sedam gena uključujući 3'-UTR-NP-VP35-VP40-GP-VP30-VP24-L-5'-UTR.[14][15] Genomi pet različitih ebolavirusa (BDBV, EBOV, RESTV, SUDV i TAFV) se razlikuju u sekvencama i broju i lokacijama genskih preklapanja. Kao i drugi filovirusi, ebolavirusni virioni su filamentozne čestice koje se mogu pojaviti u obliku pastirske kuke, i oni mogu da budu spiralni, toroidni ili razgranati.[15][16] U opšem slučaju, ebolavirioni su široki 80 nanometera (nm), a mogu da budu dugi do 14,000 nm.[17]
Galerija
Virus ebola
Pacijent oboleo od ebole
Laborant istražuje virus ebolu
Vidi još
- Epidemija ebole u zapadnoj Africi 2014.
Reference
Literatura
Spoljašnje veze
- ViralZone: Ebola-like viruses – Virological repository from the Swiss Institute of Bioinformatics
- CDC: Ebola hemorrhagic fever – Centers for Disease Control and Prevention, Special Pathogens Branch
- WHO: Ebola haemorrhagic fever – World Health Organization, Global Alert and Response
- Virus Pathogen Database and Analysis Resource (ViPR): Filoviridae[mrtav link]
- 3D macromolecular structures of the Ebola virus archived in the EM Data Bank(EMDB) Arhivirano 2014-08-08 na Wayback Machine-u
- Google Map of Ebola Outbreaks Arhivirano 2014-08-19 na Wayback Machine-u
- WHO recommended infection control measures