Neon
Néon je kemijski element, ki ima v periodnem sistemu simbol Ne in atomsko število 10. Ta brezbarvni, skoraj inerten žlahtni plin daje značilen rdečkast sijaj, ko se uporablja v elektronkah in neonskih svetilkah, v zraku pa ga najdemo v sledeh.
 | |||||||||||||||||||||
| Neon | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Izgovarjava | IPA: [ˈneːɔn] | ||||||||||||||||||||
| Videz | brezbarvni plin, ki se sveti oranžno-rdeče v visokonapetostnem električnem polju | ||||||||||||||||||||
| Standardna atomska teža Ar, std(Ne) | 20,1797(6)[1] | ||||||||||||||||||||
| Neon v periodnem sistemu | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Vrstno število (Z) | 10 | ||||||||||||||||||||
| Skupina | skupina 18 (žlahtni plini) | ||||||||||||||||||||
| Perioda | perioda 2 | ||||||||||||||||||||
| Blok | blok p | ||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov | [He] 2s2 2p6 | ||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov po lupini | 2, 8 | ||||||||||||||||||||
| Fizikalne lastnosti | |||||||||||||||||||||
| Faza snovi pri STP | plin | ||||||||||||||||||||
| Tališče | −248,59 °C | ||||||||||||||||||||
| Vrelišče | −246,046 °C | ||||||||||||||||||||
| Gostota (pri STP) | 0,9002 g/L | ||||||||||||||||||||
| v tekočem stanju (pri TV) | 1,207 g/cm3[2] | ||||||||||||||||||||
| Trojna točka | −248,594 °C, 43,37 kPa[3][4] | ||||||||||||||||||||
| Kritična točka | −228,6582 °C, 2,7686 MPa[4] | ||||||||||||||||||||
| Talilna toplota | 0,335 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| Izparilna toplota | 1,71 kJ/mol | ||||||||||||||||||||
| Toplotna kapaciteta | 20,79[5] J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||
Parni tlak
| |||||||||||||||||||||
| Lastnosti atoma | |||||||||||||||||||||
| Oksidacijska stanja | 0 | ||||||||||||||||||||
| Ionizacijske energije |
| ||||||||||||||||||||
| Kovalentni polmer | 58 pm | ||||||||||||||||||||
| Van der Waalsov polmer | 154 pm | ||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Druge lastnosti | |||||||||||||||||||||
| Pojavljanje v naravi | prvobitno | ||||||||||||||||||||
| Kristalna struktura | ploskovno centrirana kocka (pck) | ||||||||||||||||||||
| Hitrost zvoka | 435 m/s (plin, pri 0 °C) | ||||||||||||||||||||
| Toplotna prevodnost | 49,1×10−3 W/(m⋅K) | ||||||||||||||||||||
| Magnetna ureditev | diamagnetik[6] | ||||||||||||||||||||
| Magnetna susceptibilnost | −6,74·10−6 cm3/mol (298 K)[7] | ||||||||||||||||||||
| Stisljivostni modul | 654 GPa | ||||||||||||||||||||
| Številka CAS | 7440-01-9 | ||||||||||||||||||||
| Zgodovina | |||||||||||||||||||||
| Prediction | William Ramsay (1897) | ||||||||||||||||||||
| Odkritje in prva izolacija | William Ramsay & Morris Travers[8][9] (1898) | ||||||||||||||||||||
| Najpomembnejši izotopi neona | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Pomembne lastnosti
Neon je drugi najlažji žlahtni plin, ki sije rdečkasto-oranžno v ceveh za vakuumsko razelektritev in ima 40-kratno zmožnost zamrzovanja glede na tekoči helij in trikratno glede na tekoči vodik (glede na prostorninsko enoto). Za večino namenov je dražje zamrzovalno sredstvo od helija. Neon ima od vseh redkih plinov najintenzivnejšo razelektritev pri normalnih voltažah in tokovih.
Uporaba
Rdečkasto-oranžna barva, ki jo neon oddaja v neonski svetilki se na široko uporablja za oglaševalske znake. Izraz "neonska svetilka" se na splošno uporablja tudi pri svetilkah z drugimi plini, ki svetijo z drugimi barvami. Drugi nameni:
- indikatorji visokih napetosti,
- zaščita pred strelo,
- elektronke za merjenje valovanja,
- televizijske cevi,
- izdelava plinskega laserja.
Utekočinjeni neon se komercialno uporablja kot kriogensko zamrzovalno sredstvo, toda zato ker je redkejši od drugih plinov in dražji se ne uporablja pogosto.
Zgodovina
Neon (grško neos pomeni "nov") sta leta 1898 odkrila William Ramsay in Morris Travers.
Pojavitve
Neon navadno najdemo v plinski obliki, v kateri se molekule sestojijo iz enega samega atoma neona. Neon je redki plin, ki ga v Zemljinem ozračju najdemo 1 delec na 65.000 drugih in ga pridobivajo s podohlajenim zrakom in frakcijsko destilacijo od nastale kriogenske tekočine.
Glej tudi
- neonove anorganske spojine
- Neon (video), University of Nottingham
Sklici
Zunanje povezave
