Polonij
Polonij (lat. polonium, Po) je kemijski element, ki sta ga leta 1898 odkrila zakonca Pierre in Marie Curie. Poimenovan je po domovini Marie Curie, Poljski. Je kovina srebrno-bele barve.
 | |||||||||||||||||||||||||
| Polonij | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Izgovarjava | IPA: [polónij] | ||||||||||||||||||||||||
| Alotropi | α, β | ||||||||||||||||||||||||
| Videz | srebrnkast | ||||||||||||||||||||||||
| Masno število | [209] | ||||||||||||||||||||||||
| Polonij v periodnem sistemu | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Vrstno število (Z) | 84 | ||||||||||||||||||||||||
| Skupina | skupina 16 (halkogeni) | ||||||||||||||||||||||||
| Perioda | perioda 6 | ||||||||||||||||||||||||
| Blok | blok p | ||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov | [Xe] 4f14 5d10 6s2 6p4 | ||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov po lupini | 2, 8, 18, 32, 18, 6 | ||||||||||||||||||||||||
| Fizikalne lastnosti | |||||||||||||||||||||||||
| Faza snovi pri STP | trdnina | ||||||||||||||||||||||||
| Tališče | 254 °C | ||||||||||||||||||||||||
| Vrelišče | 962 °C | ||||||||||||||||||||||||
| Gostota (blizu s.t.) | alfa: 9,196 g/cm3 beta: 9,398 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||
| Talilna toplota | ca, 13 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Izparilna toplota | 102,91 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Toplotna kapaciteta | 26,4 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||||||
Parni tlak
| |||||||||||||||||||||||||
| Lastnosti atoma | |||||||||||||||||||||||||
| Oksidacijska stanja | −2, +2, +4, +5,[1] +6 (amfoterni oksid) | ||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | Paulingova lestvica: 2,0 | ||||||||||||||||||||||||
| Ionizacijske energije |
| ||||||||||||||||||||||||
| Atomski polmer | empirično: 168 pm | ||||||||||||||||||||||||
| Kovalentni polmer | 140±4 pm | ||||||||||||||||||||||||
| Van der Waalsov polmer | 197 pm | ||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
| Druge lastnosti | |||||||||||||||||||||||||
| Pojavljanje v naravi | iz razpada | ||||||||||||||||||||||||
| Kristalna struktura | kubična &alfa;-Po | ||||||||||||||||||||||||
| Kristalna struktura | romboedrična β-Po | ||||||||||||||||||||||||
| Temperaturni raztezek | 23,5 µm/(m⋅K) (pri 25 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Toplotna prevodnost | 20 W/(m⋅K) (?) | ||||||||||||||||||||||||
| Električna upornost | α: 0,40 µΩ⋅m (pri 0 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Magnetna ureditev | nemagnetni | ||||||||||||||||||||||||
| Številka CAS | 7440-08-6 | ||||||||||||||||||||||||
| Zgodovina | |||||||||||||||||||||||||
| Poimenovanje | after Polonia, Latinsko ime za Poljsko, domovino Marie Curie | ||||||||||||||||||||||||
| Odkritje | Pierre in Marie Curie (1898) | ||||||||||||||||||||||||
| Prva izolacija | Willy Marckwald (1902) | ||||||||||||||||||||||||
| Najpomembnejši izotopi polonija | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
O elementu
Nahajališče
Polonij se nahaja v uranovi smolni svetlici kot radioaktiven produkt uranove razpadne verige, v torijevih in uranovih mineralih kot produkt radioaktivnega razpada.
Pridobivanje
Prvotno je bil izoliran iz uranove rude uraninit oz. uranove svetice, a je zaradi kratkih razpolovnih časov težko najti rude z večjo vsebnostjo polonija. Leta 1934 je bilo ugotovljeno, da lahko z obsevanjem bizmuta z nevtroni sprožimo jedrske reakcije, ki rezultirajo v polonijevih izotopih, kar dosežemo z uporabo namenskih reaktorjev z visokim nevtronskim fluksom. Svetovno letno proizvodnjo se ocenjuje na približno 100 gramov.
Uporaba
Uporabljajo ga predvsem v fiziki kot izvor delcev alfa, v kombinaciji z berilijem pa tudi kot nevtronski vir. 210Po je čisti sevalec alfa, kar pomeni, da je doseg njegovega sevanja izredno majhen, vsled tega in njegovega kratkega razpolovnega časa pa se 210Po greje, kar s pridom uporabljajo kot izvor toplote na medplanetarnih sondah.
Izotopska sestava
Vsi izotopi polonija so nestabilni, zaradi česar radioaktivno razpadajo. Znanih je 42 izotopov z razpadnimi časi od mikrosekund do več sto let.
| izotop | razpolovni čas (t1/2) | razpad |
|---|---|---|
| 208Po | 2.898 let | α, β+ |
| 209Po | 125.2 let | α, β+ |
| 210Po | 138.376 dni | α |
Sklici
Zunanje povezave
http://www.chemsoc.org/viselements/pages/data/polonium_data.html
