Këpuca e Artë Evropiane
Këpuca e Artë Evropiane (European Golden Shoe), më parë i njohur si Evropian Golden Boot, është një çmim futbollstik që jepet çdo sezon për golashënuesin më të mirë në ndeshjet e ligës nga kategoritë e para të ligave kombëtare evropiane. Në fillimin e tij në sezonin 1967-68, çmimi fillimisht është quajtur Soulier d'Or, e cila përkthehet nga frëngjisht si e Këpuca e Artë, dhe jepej nga revista L'Équipe për golashënuesin kryesor në të gjitha ligat Evropiane në atë sezon.
Historia
Mes vitit 1968 dhe 1991, çmimi i është dhënë golashënuesit më të mirë në çdo ligë evropiane. Kjo ishtë pavarësisht nga niveli i ligës në të cilat golashënuesit më të mirë luanin dhe ndeshjeve në të cilat lojtari kishte marrë pjesë. Gjatë kësaj periudhe secili prej Eusébio, Gerd Müller, Dudu Georgescu dhe Fernando Gomes, e fituan Këpucën e Artë nga dy herë.[1]
Pas një proteste nga Qipro FA, e cila deklaroi se një lojtar qipriot me 40 gola duhej të kishte marrë çmimin (edhe pse golashënuesit më të mirë për sezonit ishin listuar zyrtarisht dy me nga nga 19 gola), L'Équipe nuk dha çmim nga viti 1991 deri në vitin 1996.
Që në sezonin 1996-97, European Sports Media kanë dhënë çmimin Këpuca e Artë, duke u të bazuar në një sistem pikësh që lejon lojtarët në ligat më të forta të fitojnë edhe nëse ato shënojnë më pak gola se një lojtar i një lige më të dobët. Fortësia ose koeficientet janë përcaktuar nga renditja e ligave sipas koeficientit të UEFA-s, e cila në anën tjetër varet nga rezultatet e çdo klubi të ligës në garat evropiane për pesë sezonet e mëparshme. Golat e shënuar në pesë ligat sipas listës të koeficienteve të UEFA-s janë shumëzohen me një faktor 2, golat e shënuar në ligat e renditura prej 6-21 shumëzohen me një faktor prej 1.5 dhe golat e shënuar në ligat që renditen nga 22 dhe më poshtë janë shumëzuar me një faktor prej 1.[2] Kështu, golat të shënuar në ligat e renditura më lartë do të vlejnë më shumë se ata që shënohen në ligat më të dobëta.[3]
Fituesit
.jpg)
| Sezoni | Kombësia | Lojtari | Klubi | Liga | Gola | Pikë |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Fitues të shpërblyer nga L'Équipe | ||||||
| 1967–68 |  Portugalia | Eusébio | Benfica |  Primeira Liga Portugeze | 43 | — |
| 1968–69 |  Bulgaria | Petar Zhekov | CSKA Sofia | A PFG Bullgare | 36 | — |
| 1969–70 |  Gjermania | Gerd Müller | Bayern Munich |  Bundesliga Gjermane | 38 | — |
| 1970–71 | .svg){kind=small} Jugosllavia | Josip Skoblar | Marseille |  Ligue 1 Franceze | 44 | — |
| 1971–72 | Gjermania | Gerd Müller | Bayern Munich | Bundesliga Gjermane | 40 | — |
| 1972–73 | Portugalia | Eusébio | Benfica | Primeira Liga Portugeze | 40 | — |
| 1973–74 |  Argjentina | Héctor Yazalde | Sporting CP | Primeira Liga Portugeze | 46 | — |
| 1974–75 |  Romania | Dudu Georgescu | Dinamo Bucharest | Divizia A Rumune | 33 | — |
| 1975–76 |  Qipro | Sotiris Kaiafas | Omonia Nicosia |  Liga e Parë Qipriote | 39 | — |
| 1976–77 | Romania | Dudu Georgescu | Dinamo Bucharest | Divizia A Rumune | 37 | — |
| 1977–78 |  Austria | Hans Krankl | Rapid Vienna |  Bundesliga Austriake | 41 | — |
| 1978–79 |  Holanda | Kees Kist | AZ Alkmaar |  Eredivisie Holandeze | 34 | — |
| 1979–80 | .svg){kind=small} Belgjika | Erwin Vandenbergh | Lierse |  Belgian League | 39 | — |
| 1980–81 |  Bulgaria | Georgi Slavkov | Botev Plovdiv | A PFG Bullgare | 31 | — |
| 1981–82 | Holanda | Wim Kieft | Ajax | Eredivisie Holandeze | 32 | — |
| 1982–83 | Portugalia | Fernando Gomes | Porto | Primeira Liga Portugeze | 36 | — |
| 1983–84 | .svg){kind=small} Uellsi | Ian Rush | Liverpool |  Liga e Parë Angleze | 32 | — |
| 1984–85 | Portugalia | Fernando Gomes | Porto | Primeira Liga Portugeze | 39 | — |
| 1985–86 | Holanda | Marco van Basten | Ajax | Eredivisie Holandeze | 37 | — |
| 1986–87 | Romania | Rodion Cămătaru | Dinamo Bucharest | Divizia A Rumune | 44 | — |
| 1987–88 |  Turqia | Tanju Çolak | Galatasaray |  Süper Lig Turke | 39 | — |
| 1988–89 | Romania | Dorin Mateuţ | Dinamo Bucharest | Divizia A Rumune | 43 | — |
| 1989–90 |  Meksika | Hugo Sánchez | Real Madrid |  La Liga Spanjolle | 38 | — |
| Bulgaria | Hristo Stoichkov | CSKA Sofia | A PFG Bullgare | |||
| 1990–91 | Jugosllavia | Darko Pančev | Red Star |  Liga e Parë Jugosllave | 34 | — |
| Fituesit nuk u shpërblyen | ||||||
| 1991–92 |  Skocia | Ally McCoist | Rangers |  Premier Liga Skoceze | 34 | — |
| 1992–93 | Skocia | Ally McCoist | Rangers | Premier Liga Skoceze | 34 | — |
| 1993–94 | Uellsi | David Taylor | Porthmadog |  Liga e Uellsit | 43 | — |
| 1994–95 |  Armenia | Arsen Avetisyan | Homenetmen |  Premier Liga Armene | 39 | — |
| 1995–96 |  Georgia | Zviad Endeladze | Margveti | Umaglesi Liga Gjeorgjiane | 40 | — |
| Fitues të shpërblyer nga European Sports Media | ||||||
| 1996–97 |  Brazili | Ronaldo | Barcelona | La Liga Spanjolle | 34 | 68 |
| 1997–98 |  Greqia | Nikos Machlas | Vitesse | Eredivisie Holandeze | 34 | 68 |
| 1998–99 | Brazili | Mário Jardel | Porto | Primeira Liga Portugeze | 36 | 72 |
| 1999–2000 |  Anglia | Kevin Phillips | Sunderland | Premier Liga Angleze | 30 | 60 |
| 2000–01 |  Suedia | Henrik Larsson | Celtic | Premier Liga Skoceze | 35 | 52,5 |
| 2001–02 | Brazili | Mário Jardel | Sporting CP | Primeira Liga Portugeze | 42 | 84 |
| 2002–03 | Holanda | Roy Makaay | Deportivo La Coruña | La Liga Spanjolle | 29 | 58 |
| 2003–04 | Franca | Thierry Henry | Arsenal | Premier Liga Angleze | 30 | 60 |
| 2004–05 | Franca | Thierry Henry | Arsenal | Premier Liga Angleze | 25 | 50 |
 Uruguaji | Diego Forlán | Villarreal | La Liga Spanjolle | |||
| 2005–06 |  Italia | Luca Toni | Fiorentina |  Serie A Italiane | 31 | 62 |
| 2006–07 | Italia | Francesco Totti | Roma | Serie A Italiane | 26 | 52 |
| 2007–08 | Portugalia | Cristiano Ronaldo | Manchester United | Premier Liga Angleze | 31 | 62 |
| 2008–09 | Uruguaji | Diego Forlán | Atlético Madrid | La Liga Spanjolle | 32 | 64 |
| 2009–10 | Argjentina | Lionel Messi | Barcelona | La Liga Spanjolle | 34 | 68 |
| 2010–11 | Portugalia | Cristiano Ronaldo | Real Madrid | La Liga Spanjolle | 40 | 80 |
| 2011–12 | Argjentina | Lionel Messi | Barcelona | La Liga Spanjolle | 50 | 100 |
| 2012–13 | Argjentina | Lionel Messi | Barcelona | La Liga Spanjolle | 46 | 92 |
| 2013–14 | Uruguaji | Luis Suárez | Liverpool | Premier Liga Angleze | 31 | 62 |
| Portugalia | Cristiano Ronaldo | Real Madrid | La Liga Spanjolle | |||
| 2014–15 | Portugalia | Cristiano Ronaldo | Real Madrid | La Liga Spanjolle | 48 | 96 |
Statistikat
Fituesit e shumfishtë
Cristiano Ronaldo është lojtari i vetëm që ka fituar Këpucën e Artë Evropiane katër herë, mes viteve 2008 dhe 2015, duke e fituar një herë me Manchester United dhe tri herë me Real Madridin. Lionel Messi i Barcelonës ishte lojtari i parë që e fitoi për herë të parë tri herë Këpucën e Artë, mes viteve 2010 dhe 2013, dhe mban rekordin për më shumë gola në një sezon, me 50 golat e shënuara në sezonin 2011-12. Lojtari i Bayern Munich, Gerd Müller ishte lojtari i parë që e fitoi çmimin dy herë, në sezonin 1969-70 dhe 1971-72, nga gjithsej tetë fituesit e dyfishtë. Vetëm Aleat McCoist (1991-92, 1992-93), Thierry Henry (2003-04, 2004-05), Lionel Messi (2011-12, 2012-13), dhe Cristiano Ronaldo (2013-14, 2014-15) e fituan çmimin në vite radhazi. Diego Forlán (Villarreal, Atlético Madrid), Mário Jardel (Porto, Sportive CP), dhe Cristiano Ronaldo janë lojtarët e vetëm që e kanë fituar çmimin me dy klube të ndryshme, nga të cilët Cristiano Ronaldo është i vetmi lojtar që e ka fituar në dy liga të ndryshme.
| Lojtari | No. | Sezonet |
|---|---|---|
| Cristiano Ronaldo | 4 | 2007–08, 2010–11, 2013–14, 2014–15 |
 Lionel Messi | 3 | 2009–10, 2011–12, 2012–13 |
| Eusébio | 2 | 1967–68, 1972–73 |
| Gerd Müller | 2 | 1969–70, 1971–72 |
 Dudu Georgescu | 2 | 1974–75, 1976–77 |
| Fernando Gomes | 2 | 1982–83, 1984–85 |
| Ally McCoist | 2 | 1991–92, 1992–93 |
 Mário Jardel | 2 | 1998–99, 2001–02 |
| Thierry Henry | 2 | 2003–04, 2004–05 |
| Diego Forlán | 2 | 2004–05, 2008–09 |
Fituesit sipas ekipit
| Ekipi | Gjithsej | Lojtarë |
|---|---|---|
| Dinamo București | 4 | 3 |
| Barcelona | 4 | 2 |
| Real Madrid | 4 | 2 |
| Porto | 3 | 2 |
 CSKA Sofia | 2 | 2 |
| Liverpool | 2 | 2 |
| Ajax | 2 | 2 |
| Sporting CP | 2 | 2 |
| Arsenal | 2 | 1 |
| Bayern Munich | 2 | 1 |
| Benfica | 2 | 1 |
| Rangers | 2 | 1 |
| Homenetmen | 1 | 1 |
| Austria Wien | 1 | 1 |
| Rapid Wien | 1 | 1 |
| Lierse | 1 | 1 |
| Botev Plovdiv | 1 | 1 |
| Omonia Nicosia | 1 | 1 |
| Manchester United | 1 | 1 |
| Sunderland | 1 | 1 |
| Marseille | 1 | 1 |
 Zestafoni | 1 | 1 |
| Fiorentina | 1 | 1 |
| Roma | 1 | 1 |
| AZ | 1 | 1 |
| Vitesse | 1 | 1 |
| Celtic | 1 | 1 |
| Atlético Madrid | 1 | 1 |
| Deportivo La Coruña | 1 | 1 |
| Villarreal | 1 | 1 |
| Galatasaray | 1 | 1 |
| Porthmadog | 1 | 1 |
| Crvena Zvezda | 1 | 1 |
Fituesit sipas kombësisë
| Kombësia | Gjithsej | Lojtar(ë) |
|---|---|---|
| Portugalia | 8 | 3 |
| Holanda | 4 | 4 |
 Rumania | 4 | 3 |
| Argjentina | 4 | 2 |
 Bullgaria | 3 | 3 |
| Brazili | 3 | 2 |
| Uruguaji | 3 | 2 |
| Austria | 2 | 2 |
| Italia | 2 | 2 |
| Uellsi | 2 | 2 |
| Jugosllavia | 2 | 2 |
| Franca | 2 | 1 |
| Gjermania | 2 | 1 |
| Skocia | 2 | 1 |
| Armenia | 1 | 1 |
| Belgjika | 1 | 1 |
| Qipro | 1 | 1 |
| Anglia | 1 | 1 |
 Gjeorgjia | 1 | 1 |
| Greqia | 1 | 1 |
| Meksika | 1 | 1 |
| Suedia | 1 | 1 |
| Turqia | 1 | 1 |
Fituesit sipas ligave
| Liga | Gjithsej | Lojtar(ë) |
|---|---|---|
| La Liga Spanjolle | 11 | 6 |
| Primeira Liga Portugeze | 7 | 4 |
| Premier Liga Angleze | 5 | 4 |
| Eredivisie Holandeze | 4 | 4 |
| Divizia A Rumune | 4 | 3 |
| A PFG Bullgare | 3 | 3 |
| Premier Liga Skoceze | 2 | 1 |
| Serie A Italiane | 2 | 2 |
| Bundesliga Gjermane | 2 | 1 |
| Ligue 1 Franceze | 1 | 1 |
| Liga e Parë Angleze | 1 | 1 |
| Belgian League | 1 | 1 |
| Süper Lig Turke | 1 | 1 |
| Premier Liga Skoceze | 1 | 1 |
| Bundesliga Austriake | 2 | 2 |
| Liga e Parë Jugosllave | 1 | 1 |
| Liga e Uellsit | 1 | 1 |
| Premier Liga Armene | 1 | 1 |
| Umaglesi Liga Gjeorgjiane | 1 | 1 |
| Liga e Parë Qipriote | 1 | 1 |
Referime
- Të përgjithshme
- Arotaritei, Sorin; Di Maggio, Roberto; Stokkermans, Karel (29 shkurt 2012). "Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards". Rec. Sport. Soccer Statistics Foundation. Marrë më 23 shkurt 2008.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
- Të veçanta
Lidhje të jashtme
- Faqja zyrtare e çmimit - European Sports Magazine Arkivuar 14 shtator 2020 tek Archive.today
- ESM Golden Shoe në WorldSoccer.com
- eurotopfoot.com - Statistikat aktuale