Źymja
Źymja (łać. Terra) – trzećo we kolejnośći (liczůnc uod Słůńca) a pjůnto co do wjelgośći planeta Ůkłodu Słůnecznygo.
.jpg) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Parametry uorbity (J2000) | |||||||
| Středńe uoddalyńe uod Słůńca | 149 597 887 km (1,00000011 j.a.) | ||||||
| Uobwůd orbity | 0,940×109km (6,283 j.a.) | ||||||
| Mimostrzůd | 0,01671022 | ||||||
| Peryheljům | 147 098 074 km (0,9832899 j.a.) | ||||||
| Apheljům | 152 097 701 km (1,0167103 j.a.) | ||||||
| Rok gwjozdowy | 365,25696 dńo (1,0000191 rokůw) | ||||||
| Synodyczny uokres uobjygu | ńy tyczy | ||||||
| Strzedńo wartkość uorbitalno | 29,783 km/s | ||||||
| Maks. wartkość uorbitalno | 30,287 km/s | ||||||
| Miń. wartkość uorbitalno | 29,291 km/s | ||||||
| Nachylyńy uorbity wzglyndym ekliptyki | 0,00005° (7,25° wzglyndem růwnika słůnecznego) | ||||||
| kśynżyce | 1 | ||||||
| Charakterystyka fizyczno | |||||||
| Szyrzka růwńikowo | 12 756,274 km | ||||||
| Szyrzka bjegůnowo | 12 713,500 km | ||||||
| Strzedńo Szyrzka | 12 745,591 km | ||||||
| Klapńyńće | 0,003352861 | ||||||
| Strzedńi uobwůd | 40 041,455 km | ||||||
| Plac | 510 072 000 km2 148 940 000 km2 lůndu (29,2%) 361 132 000 km2 wody (70,8%) | ||||||
| Uobjyntość | 1,0832×1012 km3 | ||||||
| Masa | 5,9736×1024 kg | ||||||
| Gynstość | 5,515 g/cm3 | ||||||
| Přispjyšyńy grawitacyjne na růwńiku | 9,780 m/s² 1 (0,99732 g) | ||||||
| Gibkość ućeczki | 11,186 km/s | ||||||
| Gibkość lińiowa na růwńiku | 1674,38 km/h | ||||||
| Gibkość kołowa | 15°/h (7,272×10−5 rad/s) | ||||||
| Nachylenie růwńika wzglyndem płaščyzny uorbity | 23,439281° | ||||||
| Deklinacyjo | 90° | ||||||
| Albedo | 0,367 | ||||||
| Temp. powjyřchńe |
| ||||||
| Ciśńyńe atmosferyčne | 100 kPa | ||||||
| Skuod atmosfery | |||||||
| Azot | 78,08% | ||||||
| Tlyn | 20,95% | ||||||
| Argon | 0,93% | ||||||
| Dwutlynek wůngla, Para wodno, inksze gazy | śladowe, 1% (zmjenne) | ||||||
.svg){kind=small}
Nołokoło Źymje krůnży jydyn naturalny satelita – Mjeśůnček a prawdopodobńy dwa kśynžyce půłowe (kśynżyce Kordelewskigo) a wjelgo liczba sztucznych satelitůw. Stoło, stabilno uorbita mo tyż planetojida 3753 Cruithne, kero pozostawo we rezůnańśe s uorbitům Źymje beś ńykerych naukowcůw je uważano za drůgi kśynżyc Źymje.
Źymja uformowoła śe ůngyfer 4,5 milijorda rokůw tymu.
Źymja mo wuaśćiwo masa a grawitacyjo do utrzimańo atmosfery, kera chrůńi przed szkodliwym průmjyńowańym ultrafjoletowym, a tyž pole magnetyczne chrůńjůnce przed pochodzůncym ze Słůńca průmjyńowańym korpuskularnym.Uoddalyńy uod Słůńca je waśćiwe do utrzimańo uodpowjydńij tymperatury. Uważo śe, aże czynńiki te sprzijouy powstańu żyćo na naszyj planeće.Je nojwjynkszo s planet skalistych we Ůkuodźe Suůnečnym, a tyž kej dotychczas jydynym znůnym mjejscym wystympowańo żyćo.
