మహారాష్ట్ర 14వ శాసనసభ
14వ మహారాష్ట్ర శాసనసభ, 2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికల తరువాత ఏర్పడింది. శాసనసభకు ఎన్నికైన సభ్యుల ఫలితాలను 2019 అక్టోబరు 24 న ప్రకటించారు. శాసనసభకు ఎన్నికైన 288 మంది శాసనసభ్యులలో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు కావాల్సిన మెజారిటీ స్థానాలు 145. అధికార బీజేపీ శివసేన కూటమి మొత్తం 161 స్థానాలను గెలుచుకోవడం ద్వారా శాసనసభలో అవసరమైన 145 స్థానాల మెజారిటీని అధిగమించింది. పార్టీలవారిగా వ్యక్తిగతంగా బీజేపీ 105, ఎస్‌హెచ్‌ఎస్‌ 56 స్థానాలు గెలుచుకున్నాయి. 106 సీట్లతో ప్రతిపక్ష ఐఎన్‌సి - ఎన్‌సిపి కూటమి మెజారిటీ మార్కును చేరుకోలేదు. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ వ్యక్తిగతంగా 44, ఎన్.సి.పి. 54 స్థానాలు గెలుచుకుంది. అధికార భాగస్వామ్య ఏర్పాటులో విభేదాల కారణంగా, 2019 మహారాష్ట్ర రాజకీయ సంక్షోభం ఏర్పడింది. కొత్తగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బిజెపి సిఎంకు మద్దతు ఇవ్వడానికి, శివసేన నిరాకరించింది. శాసనసభలో బీజేపీ మెజారిటీ నిరూపించుకోలేదు. శివసేన, బీజేపీ తమకూటమి నుంచి విడిపోయాయి.
| మహారాష్ట్ర 14వ శాసనసభ | |||
|---|---|---|---|
| |||
 మహారాష్ట్ర విధానసభ ముంబై | |||
| అవలోకనం | |||
| శాసనసభ | మహారాష్ట్ర శాసనసభ | ||
| కాలం | 2019 అక్టోబరు 21 – | ||
| ఎన్నిక | 2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు | ||
| ప్రభుత్వం |
| ||
| సార్వభౌమ | |||
| గవర్నరు |
| ||
| శాసనసభ | |||
 | |||
| సభ్యులు | 288 | ||
| సభ స్పీకర్ |
| ||
| ముఖ్యమంత్రి |
| ||
| ఉపముఖ్యమంత్రి |
| ||
| సభ నాయకుడు |
| ||
| ప్రతిపక్ష నాయకుడు |
| ||
| పార్టీ నియంత్రణ |
నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (2022-ప్రస్తుతం) | ||
శివసేన అత్యధిక స్థానాలతో కాంగ్రెస్-ఎన్‌సీపీతో ఎన్నికల తర్వాత పొత్తు పెట్టుకుంది. దానితో కొత్త కూటమికి 172 స్థానాలతో మహా వికాస్ అఘాడి అని పేరు పెట్టారు. మహారాష్ట్ర 19వ ముఖ్యమంత్రిగా శివసేన అధ్యక్షుడు ఉద్ధవ్ ఠాక్రే ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు. దాని పర్యవసానంగా మహారాష్ట్రలో బీజేపీ ప్రధాన ప్రతిపక్షంగా అవతరించింది.[2] 2022 జూన్ 21న, శివసేన సీనియర్ నాయకుడు ఏక్‌నాథ్ షిండే, మహా వికాస్ అఘాడీకి చెందిన పలువురు ఇతర శాసనసభ్యులతో కలిసి గుజరాత్‌లోని సూరత్‌కు వెళ్లి సంకీర్ణాన్ని సంక్షోభంలోకి నెట్టారు.[3]
చరిత్ర
ఎన్నికల ఫలితాలు
2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికల ఫలితాలు 2019 అక్టోబరు 24న ప్రకటించబడ్డాయి. 288 మంది శాసనసభ్యులలో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు కావాల్సిన మెజారిటీ స్థానాలు 145. అధికారంలో ఉన్న భారతీయ జనతా పార్టీ శివసేన కూటమి మొత్తం 161 సీట్లను గెలుచుకోవడం ద్వారా అవసరమైన 145 సీట్ల మెజారిటీని అధిగమించింది. వ్యక్తిగతంగా బీజేపీ 105, ఎస్‌హెచ్‌ఎస్‌ 56 స్థానాలు గెలుచుకున్నాయి.106 సీట్లతో ప్రతిపక్ష ఐఎన్‌సి-ఎన్‌సిపి కూటమికి అవసరమైన అత్యధిక స్థానాలు పొందలేకపోయింది. వ్యక్తిగతంగా ఐ.ఎన్.సి. 44, ఎన్.సి.పి. 54 స్థానాలు మాత్రమే గెలుచుకున్నాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత, ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు బీజేపీకి మద్దతు ఇవ్వడానికి శివసేన నిరాకరించింది. బిజెపి వాగ్దానం చేసిన ప్రకారం అధికారంలో సమాన వాటాకోసం డిమాండు చేసింది.[4][5] వాగ్దానాల ప్రకారం 2.5 సంవత్సరాలు ముఖ్యమంత్రి పదవిని కూడా శివసేన డిమాండ్ చేసింది. కానీ బిజెపి ఆ వాగ్దానాన్ని తిరస్కరించింది. చివరికి వారి పాత మిత్రపక్షం శివసేనతో బంధాన్ని తెంచుకుంది.
2019 నవంబరు 8న, మహారాష్ట్ర గవర్నర్ భగత్ సింగ్ కోష్యారీ, మొదట బిజెపిని అతిపెద్ద పార్టీగా భావించి, ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయవలసిందిగా బిజెపిని ఆహ్వానించారు. అయితే, ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయుటకు అవసరమైన సభ్యుల బలం నిరూపించుకోవడానికి అవసరమైన సంఖ్యను సాధించనందున నవంబరు 10న ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు బీజేపీ నిరాకరించింది. ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు రెండవ అతిపెద్ద పార్టీ శివసేనకు గవర్నరు ఆహ్వానం పంపబడింది. నవంబరు 11న గవర్నర్ ఎన్సీపీని ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఆహ్వానించారు.[6] మరుసటి రోజు, NCP కూడా మెజారిటీ మద్దతు పొందడంలో విఫలమైన తర్వాత, గవర్నర్ రాష్ట్రపతి పాలన విధించటానికి భారత మంత్రుల మండలికి, రాష్ట్రపతికి సిఫార్సు చేశాడు. దీనిని ఆమోదించి రాష్ట్రపతి పాలన విధించారు.[5]
బీజేపీ ప్రభుత్వ ఏర్పాటు
నవంబరు 23 తెల్లవారుజామున, రాష్ట్రపతి పాలన రద్దు చేయబడింది. బిజెపికి చెందిన దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్ వరుసగా రెండవసారి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేయగా, NCP నాయకుడు అజిత్ పవార్ ఉప ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.[7] మరోవైపు బీజేపీకి మద్దతు ఇవ్వాలని అజిత్ పవార్ తీసుకున్న నిర్ణయం తనదేనని, ఆ పార్టీ ఆమోదించలేదని ఎన్సీపీ అధినేత శరద్ పవార్ ప్రకటించారు.[8] NCP రెండు వర్గాలుగా ఒకటి శరద్ పవార్ నేతృత్వంలోకాగా, మరొకటి అతని మేనల్లుడు అజిత్ పవార్ నేతృత్వంలో చీలిపోయింది.[9] ఆ తర్వాత రోజు అజిత్ పవార్‌ను ఎన్‌సిపి పార్లమెంటరీ పార్టీనేత పదవి నుంచి తొలగించారు. బీజేపీతో చేతులు కలిపినా తాను ఎన్సీపీ కార్యకర్తనేనని, అలాగే ఉంటానని స్పష్టం చేశారు.మరుసటి రోజు శివసేన, ఎన్‌సిపి, ఐఎన్‌సిలు బిజెపిని ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఆహ్వానించే విచక్షణాధికారంపై రాష్ట్రగవర్నర్‌కు వ్యతిరేకంగా సుప్రీంకోర్టులో పిటిషన్ వేశారు. శాసనసభలో మెజారిటీ నిరూపించుకునేలా కొత్త ప్రభుత్వాన్ని ఆదేశించాలని శివసేన కూడా అత్యున్నత న్యాయస్థానాన్ని అభ్యర్థించింది.[10] నవంబరు 26న, మరుసటి రోజు సాయంత్రంలోగా శాసనసభలో బలం నిరూపించుకోవాలని కొత్త ప్రభుత్వాన్ని అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఆదేశించింది. అదే రోజు అజిత్ పవార్, ఫడ్నవీస్ ఉప ముఖ్యమంత్రి, ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు.[11] శివసేన, NCP, INC ఫడ్నవీస్ ప్రమాణ స్వీకారం తర్వాత వారి శాసనసభ్యులను చుట్టుముట్టారు. పార్టీమార్పిడి నిరోధించడానికి వారిని బస్సులలో తరలించి, వివిధ హోటళ్ళులలో నిర్బంధించారు.[12]
ఎం.వి.ఎ. ప్రభుత్వం ఏర్పాటు
మహా వికాస్ అఘాడి అనే కొత్త కూటమి ఏర్పాటుతో శివసేన, ఎన్‌సిపి, ఐఎన్‌సి మధ్య చర్చలు ముగిశాయి. సుదీర్ఘ చర్చల తర్వాత శివసేనకు చెందిన ఉద్ధవ్ ఠాక్రేను ముఖ్యమంత్రిగా నియమించడంతో చివరకు ఏకాభిప్రాయం కుదిరింది.[13]
మహా వికాస్ అఘాడి (MVA); శివసేన, NCP, INC ఎన్నికల అనంతర కూటమి సమాజ్‌వాదీ పార్టీ, రైతులు, వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా వంటి ఇతర చిన్న పార్టీలతో ఉద్ధవ్ థాకరే ముఖ్యమంత్రిగా కొత్త ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి దావా వేసింది. ఎంవీఏ నేతలు గవర్నర్‌ను కలిసి ఎంవీఏ ఎమ్మెల్యేల మద్దతు లేఖను సమర్పించారు. మహారాష్ట్ర 19వ ముఖ్యమంత్రిగా ఠాక్రే 2019 నవంబరు 28న ముంబైలోని శివాజీ పార్క్‌లో ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.[14] నవంబరు 30న, థాకరే బలపరీక్షలో 169 ఓట్లతో మెజారిటీని నిరూపించుకున్నాడు. అందుకు 145 మంది శాసనసభ్యల బలం మాత్రమే చూపించాల్సి ఉంది. డిసెంబరు 1న, BJP తన అభ్యర్థిత్వాన్ని ఉపసంహరించుకోవడంతో INC నుండి నానా పటోలే స్పీకర్‌గా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యారు. థాకరే మంత్రివర్గం 41 మంది సభ్యులుతో ఏర్పడింది
2022 రాజకీయ సంక్షోభం
జూన్ 10న, రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో 6 సీట్లలో 3 సీట్లను బీజేపీ గెలుచుకోవడంతో శివసేనలో అంతర్గత పోరు మొదటిసారిగా హైలైట్ అయింది. 2022 జూన్ 20న, పలువురు శివసేన సభ్యుల క్రాస్ ఓటింగ్ కారణంగా మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ఎన్నికలలో బిజెపి పోటీ చేసిన మొత్తం 5 స్థానాలను గెలుచుకుంది.[15]
శాసనమండలి సభ్యుల ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన వెంటనే, శివసేన సీనియర్ నాయకుడు ఏక్‌నాథ్ షిండే నేతృత్వంలోని శివసేనకు చెందిన 11 మంది శాసనసభ్యులు గుజరాత్‌లోని సూరత్‌లోని ఒక హోటల్‌కు వెళ్లారు[16] త్వరలో షిండే తనకు 40 మంది శాసనసభ్యుల మద్దతు ఉందని ప్రకటించాడు.[17] ఆ శాసనసభ్యులను మళ్లీ జూన్ 22న అస్సాంలోని గౌహతికి తరలించారు. అస్సాం సీఎం హిమంత బిస్వా శర్మ, అస్సాంలో వర్షాల వల్ల సంభవించిన వరదలపై దృష్టి పెట్టకుండా మహారాష్ట్ర రాజకీయాల్లో జోక్యం చేసుకున్నారని INC, NCP నాయకులు విమర్శించారు.[17][18] మరోవైపు, తన రాష్ట్రంలో ఏ భారతీయ పౌరుడి ప్రవేశాన్ని తాను ఎలా తిరస్కరించగలనని సి.ఎం. శర్మ సమర్థించుకున్నాడు. భారతదేశంలో ఫిరాయింపుల నిరోధక చట్టాల ప్రకారం అనర్హులుగా ప్రకటించబడకుండా ఉండటానికి షిండేకు 37 మంది ఎమ్మెల్యేల మద్దతు అవసరముంది.[19] మహా వికాస్ అఘాడీని విచ్ఛిన్నం చేసి మళ్లీ బీజేపీతో కూటమిలో చేరాలని షిండే ఠాక్రేను డిమాండ్ చేశాడు.[20]
షిండేను ముంబైకి తిరిగి వచ్చేలా ఒప్పించడంలో విఫలమైన తర్వాత, జూన్ 22న, ఉద్ధవ్ థాకరే, తాను కూటమి నాయకుడి నుండి, ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్నట్లు ప్రకటించాడు.[21] అదే రోజు తర్వాత ఉద్ధవ్ ఠాక్రే సీఎం వర్ష నివాసం నుంచి తన ప్రైవేట్ నివాసం మాతోశ్రీకి వెళ్లాడు.[22][23] జూన్ 23న, షిండే, 37 మంది శాసనసభ్యులు షిండేను శివసేన శాసనసభ పార్టీ నాయకుడిగా ప్రకటించారు. మొత్తం తిరుగుబాటు శాసనసభ సంఖ్య 46కు చేరింది.[24]
కార్యాలయ నిర్వాహకులు
| పోస్ట్ చేయండి | పేరు | పార్టీ | పదం | |
|---|---|---|---|---|
| స్పీకర్ | రాహుల్ నార్వేకర్ | BJP | ||
| డిప్యూటీ స్పీకర్ | నర్హరి జిర్వాల్ | NCP | ||
| ముఖ్యమంత్రి | ఏకనాథ్ షిండే | SHS | ||
| ఉప ముఖ్యమంత్రి | దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్ | BJP | ||
| ఉప ముఖ్యమంత్రి | అజిత్ పవార్ | NCP | ||
| ప్రతిపక్ష నేత | విజయ్ వాడెట్టివార్ | INC | ||
పార్టీల వారీగా సభ్యత్వం
2023 ఫిబ్రవరి 12 నాటికి వారి రాజకీయ పార్టీ ద్వారా మహారాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యులు
| కూటమి | పార్టీ | ఎమ్మెల్యేల సంఖ్య | పార్టీ నాయకుడు | ||
|---|---|---|---|---|---|
| ప్రభుత్వం (205) NDA (200) | బీజేపీ | 103 | దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్ | ||
| SHS | 39 | ఏకనాథ్ షిండే | |||
| NCP | 41 | అజిత్ పవార్ | |||
| PHJSP | 2 | బచ్చు కదూ | |||
| RSP | 1 | రత్నాకర్ గుట్టే | |||
| JSS | 1 | వినయ్ కోర్ | |||
| IND | 13 | ఏదీ లేదు | |||
| విశ్వాసం & సరఫరా (4) | BVA | 3 | హితేంద్ర ఠాకూర్ | ||
| MNS | 1 | ప్రమోద్ రతన్ పాటిల్ | |||
| వ్యతిరేకత (78) MVA (76) | INC | 43 | బాలాసాహెబ్ థోరట్ | ||
| SS (UBT) | 17 | అజయ్ చౌదరి | |||
| NCP (SCP) | 12 | జయంత్ పాటిల్ | |||
| SP | 2 | అబూ అసిమ్ అజ్మీ | |||
| PWPI | 1 | శ్యాంసుందర్ షిండే | |||
| పొత్తులేని (03) | |||||
| AlMIM | 2 | మహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ అబ్దుల్ ఖలిక్ | |||
| సీపీఐ (ఎం) | 1 | వినోద్ నికోల్ | |||
| మొత్తం | 283 | ఖాళీ 05 | |||