กริช
กริช[n 1] เป็นมีดสั้นแบบหนึ่ง ใบมีดคดแบบลูกคลื่น เป็นเอกลักษณ์เฉพาะในหมู่ผู้คนในประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย และห้าจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย กริชนั้นเป็นทั้งอาวุธและวัตถุมงคล บ่งบอกถึงเหตุดีร้ายในชีวิตได้ ปัจจุบันยังนิยมสะสมเป็นของเก่าที่มีคุณค่าสูง
| กริช ꦏꦼꦫꦶꦱ꧀/ꦮꦁꦏꦶꦔꦤ꧀ | |
|---|---|
 กริชแบ่งออกเป็นสามส่วน; ใบมีด (วีละฮ์), ด้ามมีด (ฮูลู) และฝัก (วารังกา) | |
| ชนิด | มีดสั้นสองคม |
| แหล่งกำเนิด | เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย[1][2][3] |
| บทบาท | |
| ประจำการ | คาบสมุทรมลายู กลุ่มเกาะอินโดนีเซียในปัจจุบัน[4] |
| ผู้ใช้งาน | ชวา (โดยหลักและดั้งเดิม) |
| ประวัติการผลิต | |
| ผู้ออกแบบ | ชาวชวา |
| แบบอื่น | กาลิซ, Balasiong, ปูญัล (กูนง), จุนดริก[5] |
| ข้อมูลจำเพาะ | |
| ประเภทใบมีด | ดาบเหล็กหรือเหล็กกล้าผสมนิกเกิลสองคม |
| ชนิดด้ามจับ | งาช้าง, กระดูก, เขาสัตว์, ไม้หรือเหล็ก บางครั้งเคลือบด้วยทองหรือเงิน และตกแต่งด้วยอัญมณี |
| ฝักดาบ/ปลอก | ฝักไม้ที่เคลือบและตกแต่งด้วยงาช้างหรือเหล็ก (ทอง, เงิน, ทองแดง, เหล็ก, ทองเหลือง หรือเหล็กกล้า) |
| กริชอินโดนีเซีย * | |
|---|---|
 มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมโดยยูเนสโก | |
.jpg) กริชบาหลี | |
| ประเทศ |  อินโดนีเซีย |
| ภูมิภาค ** | เอเชียและแปซิฟิก |
| สาขา | งานช่างฝีมือดั้งเดิม |
| อ้างอิง | 00112 |
| ประวัติการขึ้นทะเบียน | |
| ขึ้นทะเบียน | 2551 (คณะกรรมการสมัยที่ 3) |
| รายการ | ตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ |
| * ชื่อตามที่ได้ขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมและการสงวนรักษาที่ดี ** ภูมิภาคที่จัดแบ่งโดยยูเนสโก | |
คำว่า กริช ในภาษาไทย น่าจะถอดมาจาก keris ในภาษามลายู ซึ่งหมายถึง "มีดสั้น" คำนี้รับผ่านมาจากภาษาชวาโบราณอีกทอดหนึ่ง คือ งริช หรือ เงอะริช หมายถึง "แทง" ภาษาต่าง ๆ ในยุโรป ใช้ว่า kris ตามมลายู
เชื่อกันว่ากริชนั้นเริ่มมีใช้ในเกาะชวา แล้วแพร่หลายไปทั่วหมู่เกาะอินโดนีเซีย ผ่านไปยังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ปัจจุบันเป็นที่รู้จักในมาเลเซีย บรูไน ฟิลิปปินส์ตอนใต้ กัมพูชา ภาคใต้ของไทย สิงคโปร์ และแม้กระทั่งเวียดนาม
ลักษณะ
ตัวกริชหรีอส่วนใบมีดนั้นมักจะเรียวและคด ส่วนโคนกว้าง ความยาวของกริชนั้นแตกต่างกันไปไม่จำกัด ใบมีดก็ตีจากแร่เหล็กต่าง ๆ กัน แต่โดยมากจะมีนิกเกิลผสมอยู่ ช่างทำกริชหรือ เอิมปู จะตีใบมีดเป็นชั้น ๆ ด้วยโลหะต่าง ๆ กัน กริชบางเล่มใช้เวลาสั้น บางเล่มใช้เวลาตีนานเป็นปี ๆ หรือใช้เวลาชั่วชีวิตก็มี กริชที่มีคุณภาพสูง ตัวใบมีดจะพับทบเป็นสิบ ๆ หรือร้อย ๆ ครั้ง โดยมีความแม่นยำสูงมาก ใบมีดนั้นอาจมีรอยประทับของช่างกริช เช่นรอยนิ้วหัวแม่มือ ริมฝีปาก ในระหว่างการตีใบมีดนั้น การใช้โลหะต่างชนิดกันมาตีเป็นมีดใบเดียวทำให้เกิดเป็นลายน้ำที่แตกต่างกัน ซึ่งเรียกว่า ปาโมร์ หรือ ปามีร์ อันเป็นแนวคิดเดียวกับเหล็กกล้าดามัสกัสและญี่ปุ่น มีการใช้กรดกัดตัวใบมีดหลังจากตีแล้ว เพื่อให้เกิดรอยเงาและทึบบนโลหะ สำหรับแหล่งแร่เหล็กนั้นจะเป็นแหล่งแร่ที่หายากแถบมาเลเซียหรืออินโดนีเซีย
ใบกริชนั้นจะคดหรือหยักเป็นลอนคลื่น เรียกว่า ลุก หรือ ลก กริชส่วนใหญ่มีน้อยกว่า 13 หยัก และนับเลขคี่เสมอ
หมายเหตุ
อ้างอิง
อ่านเพิ่ม
- David van Duuren, The Kris; An Earthly Approach to a Cosmic Symbol. Wijk en Aalburg (The Netherlands): Pictures Publishers, 1998.
- David van Duuren, Krisses; A Critical Bibliography. Wijk en Aalburg (The Netherlands): Pictures Publishers, 2002.
- Vic Hurley; Christopher L. Harris (1 October 2010). Swish of the Kris, the Story of the Moros, Authorized and Enhanced Edition. Cerberus Corporation. ISBN 978-0-615-38242-5.
- Gardner, Gerald B., Keris and Other Malay Weapons Orchid Press; Reprint Edition 2010 เก็บถาวร 2021-05-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ISBN 978-974-8304-29-8 (Originally printed 1936 Singapore:Progressive Publishing Company)
- W.H. Rassers, 'On the Javanese kris', in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 99, 1940, pp. 377–403.
- Victor A. Pogadaev. "Ya Khochu Obruchit'sya s Krisom" (I Want to Be Engaged to a Keris). in: "Vostochnaya Kollektsia" (Oriental Collection). Moscow, Russian State Library. N 3 (30), 2007, 133–141. ISSN 1681-7559
แหล่งข้อมูลอื่น
