สากลศักราช

สากลศักราช^{[หมายเหตุ ก]} (อังกฤษ: Common Era) ราชบัณฑิตยสภาเสนอให้ย่อว่า ส.ศ.^[1] (CE) เป็นระบบนับปีปฏิทินสำหรับปฏิทินเกรกอเรียนและปฏิทินจูเลียน ซึ่งมีจำนวนเท่าเทียมกับปีตามระบบศักราชไดโอไนซัส (Dionysian era) ที่แบ่งออกเป็นคริสต์ศักราช (Christian Era) ย่อว่า ค.ศ. (CE) กับก่อนคริสตกาล (before Christ) เช่น ปี ส.ศ. 1 ย่อมตรงกับ ค.ศ. 1 ส่วนปีก่อน ส.ศ. 1 เรียกว่า ก่อนสากลศักราช (before the Common Era) อาจย่อว่า ก่อน ส.ศ. (BCE)^[2][3]

เดิมที ไดโอไนซัสผู้นอบน้อม (อังกฤษ: Dionysius the Humble; ละติน: Dionysius Exiguus) คิดค้นระบบศักราชไดโอไนซัส (ค.ศ.) ขึ้นใน ค.ศ. 525 เพื่อใช้แทนศักราชของมรณสักขี (Era of the Martyrs) เพราะไม่ต้องการสืบสานความทรงจำเกี่ยวกับทรราชที่กดขี่ชาวคริสต์จนเกิดมรณสักขี^[4] โดยเริ่มนับปีจากวันเริ่มยุคอ้างอิง (initial reference date) ซึ่งหมายถึงการประสูติของพระเยซู^[4][5][6] ต่อมา นักบุญบีด (ฺBede) นำระบบศักราชไดโอไนซัสมาใช้ในประเทศอังกฤษเมื่อ ค.ศ. 731 ทั้งยังริเริ่มการนับปีก่อนการประสูติของพระเยซู (ปีก่อนคริสตกาล) ทำให้ระบบศักราชดังกล่าวเริ่มแพร่หลายในยุโรป^[7] ส่วนการเรียกปีตามระบบนี้ว่า ส.ศ. สามารถย้อนหลังไปถึง ค.ศ. 1615 อันเป็นเวลาที่ชื่อ "ส.ศ." ปรากฏเป็นครั้งแรกในหนังสือของโจฮันเนส เคปเลอร์ (Johannes Kepler) ด้วยภาษาละตินว่า "vulgaris aerae"^[8][9] และต่อมาปรากฏในภาษาอังกฤษว่า "Vulgar Era" เมื่อ ค.ศ. 1635 ส่วนชื่อ "Common Era" พบได้เก่าแก่ที่สุดใน ค.ศ. 1708^[10] ครั้นกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 ชื่อ "ส.ศ." ได้รับการใช้งานแทนชื่อ "ค.ศ." อย่างแพร่หลายมากขึ้น โดยเฉพาะในหมู่นักวิชาการชาวยิว จนปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ส.ศ. กลายเป็นที่นิยมใช้ในงานวิชาการและวิทยาศาสตร์ ทั้งใช้งานทั่วไปมากขึ้นในเหล่านักเขียนและนักพิมพ์ที่ไม่ต้องการอ้างอิงกับศาสนาคริสต์ หรือต้องการเน้นย้ำแนวคิดฆราวาสนิยม^[11][12]

ระบบ ส.ศ. นี้เป็นระบบปฏิทินตามกฎหมายที่ใช้กันแพร่หลายที่สุดในโลกปัจจุบัน และเป็นมาตรฐานทั่วโลกที่สถาบันระหว่างประเทศ เช่น สหประชาชาติ และสหภาพไปรษณีย์สากล ยึดถือมานาน