สุขภาพ

สุขภาพ (health) หมายถึงระดับของประสิทธิภาพเชิงการทำงานหรือเชิงเมตาบอลิกของสิ่งมีชีวิตทั่ว ๆ ไป โดยมีการให้คำนิยามที่แตกต่างกันไป แต่มักเชื่อมโยงกับแนวคิดเรื่องโรค โดยมองเพียงว่าสุขภาพคือการไม่มีโรคหรือไม่เจ็บป่วย จึงมีการเสนอคำภาษาไทย เช่นคำว่า "สุขภาวะ" มาใช้ แม้จะไม่ได้รับความนิยมนัก แต่แนวคิดเรื่องสุขภาพในมิติที่กว้างมีการกำหนดอย่างเป็นทางการมาตั้งแต่การก่อตั้ง องค์การอนามัยโลก ที่ได้ให้คำนิยาม "สุขภาพ" ไว้ในธรรมนูญปี ค.ศ. 1948 ว่า

สภาวะอันสมบูรณ์ของความเป็นอยู่ดี (well-being) ทางกาย ทางจิตใจ และทางสังคมของบุคคล โดยมิได้หมายถึงเฉพาะแต่ความปราศจากโรค หรือความไม่ทุพพลภาพเท่านั้น (a state of complete physical, mental, and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.)^[1]

แม้นิยามนี้จะเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์โดยเฉพาะในประเด็นของความไม่มีตัวชี้วัดที่ชัดเจน ความคลุมเครือในด้านการพัฒนายุทธศาสตร์สุขภาพแบบเป็นองค์รวม และประเด็นปัญญาที่ตามมาจากการใช้คำว่า "สมบูรณ์" (เนื่องจากทำให้เข้าใจไปว่าความมีสุขภาพดีเป็นเรื่องที่เป็นไปได้ยาก) ก็ตาม แต่ก็ยังเป็นนิยามที่ได้รับการยอมรับมากที่สุด ระบบจำแนกประเภทต่างๆ เช่น Family of International Classifications ขององค์การอนามัยโลก ซึ่งประกอบด้วย International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) และ International Classification of Diseases (ICD) เป็นเกณฑ์ที่เป็นที่นิยมใช้มากที่สุดในการนิยามและวัดองค์ประกอบของสุขภาพ

สำหรัประเทศไทย ได้ให้นิยามคำว่าสุขภาพไว้อย่างเป็นทางการ ใน พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550.^[2] ในมาตราที่ 3 โดยให้นิยามว่า หมายถึง

ภาวะของมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งทางกาย ทางจิต ทางปัญญา และทางสังคม เชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุล