เตียวก๊ก

ในปี ค.ศ. 184 เตียวก๊กตั้งตนเองเป็น "ปรมาจารย์" (大賢良師) ขึ้นเป็นผู้นำของกบฏโพกผ้าเหลืองพร้อมกับน้องชายคือเตียวโป้ (張寶) และเตียวเหลียง (張梁) ภายใต้การรณรงค์ที่เรียกว่า "วิถีสวรรค์" หรือ "วิถีสันติ" เตียวก๊กตั้งตนเองเป็น "ขุนพลสวรรค์" (天公將軍) ตั้งเตียวโป้เป็น "ขุนพลแผ่นดิน" (地公將軍) และตั้งเตียวเหลียงเป็น "ขุนพลมนุษย์" (人公將軍) ^[2] กบฏโพกผ้าเหลืองอ้างตนเป็นผู้นับถือลัทธิเต๋าและก่อกบฏต่อต้านราชวงศ์ฮั่น เพื่อตอบสนองต่อการเก็บภาษีอย่างหนัก การฉ้อราษฎร์บังหลวง ภาวะข้าวยากหมากแพง และอุทกภัย ซึ่งเป็นสัญญาณบอกว่าพระเจ้าเลนเต้ได้สูญเสียอาณัติแห่งสวรรค์แล้ว

กบฏโพกผ้าเหลืองได้รับชัยชนะเป็นส่วนมากในช่วงเริ่มต้นของการก่อกบฏ แต่ภายหลังกลับไม่สามารถต้านทานกองทัพหลวงของราชวงศ์ฮั่นที่นำโดยโฮจิ๋น โลติด ตั๋งโต๊ะ ฮองฮูสง จูฮี และคนอื่น ๆ ได้ เมื่อเตียวก๊กเสียชีวิต กบฏโพกผ้าเหลืองก็อ่อนแอลงจนในที่สุดก็ถูกปราบปรามและถูกตีกระจัดกระจายไป เตียวโป้ถูกปราบปรามและถูกสังหารโดยกองทัพหลวงที่นำโดยฮองฮูสงและกัวเตี่ยน (郭典) ที่อำเภอเซี่ยชวีหยาง (下曲陽縣 เซี่ยชวีหยางเซี่ยน; ปัจจุบันอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองจิ้นโจว มณฑลเหอเป่ย์) ^[3] ส่วนเตียวเหลียงถูกปราบปรามและถูกสังหารโดยกองทัพหลวงที่นำโดยฮองฮูสงที่อำเภอกงจ๋ง (廣宗縣 กว่างจงเซี่ยน; ปัจจุบันอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของอำเภอกว่างจง มณฑลเหอเป่ย์)^[4]

กลุ่มใหญ่หลายกลุ่มของกบฏโพกผ้าเหลืองยังคงร่อนเร่ไปทั่วจีนเป็นเวลาอีกหลายปีหลังกบฏถูกปราบปราม ในที่สุดส่วนใหญ่ก็ไปเข้าร่วมเป็นทหารของขุนศึกโจโฉ ซึ่งมีนโยบายการปฏิรูปที่ดินคล้ายคลึงกับของเตียวก๊ก ^[5]

เตียวก๊กปรากฏเป็นตัวละครในนิยายอิงประวัติศาสตร์เรื่องสามก๊ก ถูกกล่าวถึงครั้งแรกในตอนที่ 1 ของนิยาย ตรงกับในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 1 ตามความดังนี้

ฝ่ายเมืองกิลกกุ๋นนั้น มีชายพี่น้องสามคน ชื่อเตียวก๊กหนึ่ง เตียวโป้หนึ่ง เตียวเหลียงหนึ่ง แลเตียวก๊กนั้นไปเที่ยวหายาบนภูเขา พบคนแก่คนหนึ่ง ผิวหน้านั้นเหมือนทารก จักษุนั้นเหลืองมือถือไม้เท้า คนนั้นพาเตียวก๊กเข้าไปในถํ้าจึงให้หนังสือตำราสามฉบับ ชื่อไทแผงเยาสุด แล้วว่าตำรานี้ท่านเอาไปช่วยทำนุบำรุงคนทั้งปวงให้อยู่เย็นเป็นสุข ถ้าตัวคิดร้ายมิซื่อตรงต่อแผ่นดิน ภัยอันตรายจะถึงตัว เตียวก๊กกราบไหว้แล้วจึงถามว่าท่านนี้ชื่อใด คนแก่นั้นจึงบอกว่า เราเป็นเทวดา บอกแล้วก็เป็นลมหายไป ฝ่ายเตียวก๊กก็กลับมาบ้าน จึงเรียนตามตำราทั้งกลางวันกลางคืน ก็เรียกลมเรียกฝนได้สารพัดทุกประการ จึงตั้งตัวเป็นโต๋หยิน แปลภาษาไทยว่าพราหมณ์มีความรู้ ^[6]

จากนั้นเตียวก๊กจึงเริ่มการก่อการกบฏโพกผ้าเหลืองร่วมกับน้องชาย ในนิยายกล่าวถึงเตียวก๊กเพียงไม่กี่ครั้ง การเสียชีวิตของเตียวก๊กถูกกล่าวถึงในข้อความในตอนที่ 2 ของนิยาย (ตรงกับในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 1) ว่า "บัดนี้ฮองฮูสงยกพลไปรบกับเตียวก๊ก เตียวก๊กตายก่อนแล้ว" ^[6] ในนิยาย เตียวโป้น้องชายของเตียวก๊กไม่ได้เสียชีวิตในการรบกับกองทัพหลวง แต่ถูกลอบสังหารโดยลูกน้องชื่อลำแจ้ง (嚴政) ซึ่งตัดศีรษะของเตียวโป้แล้วไปสวามิภักดิ์ต่อกองทัพหลวง ^[7]

ภายหลังในปลายสมัยราชวงศ์ชิง หงซิ่วเฉวียน ซึ่งเกิดในครอบครัวชาวนา อำเภอกวนผู่ลู่ มณฑลกวางตุ้ง ได้แอบอ้างตนว่าเป็นน้องชายของพระเยซู เข้ารีตในคริสต์ศาสนา และได้ก่อตั้งลัทธิไท่ผิงขึ้นมาใหม่ พร้อมทั้งเชิดชูเตียวก๊กเป็นศาสดาคนแรกของลัทธิ เขาได้นำไพร่พลสาวก ก่อตั้งอาณาจักร "ไท่ผิงเทียนกั๋ว" (太平天国) หรือ อาณาจักรสวรรค์แห่งสันติสุขที่ยิ่งใหญ่ สุดท้ายถูกทางราชสำนักชิงส่งกองทัพเข้าปราบปรามได้สำเร็จ หงซิ่วเฉวียนฆ่าตัวตายใน พ.ศ. 2407