สัตว์มีกระดูกสันหลัง

จากหลักฐานทางธรณีวิทยาพบว่า สัตว์มีกระดูกสันหลังพวกแรกคือออสตราโคเดิร์ม (ostracoderm) ซึ่งเป็นปลาไม่มีขากรรไกร ปัจจุบันสัตว์ในกลุ่มนี้ที่พบคือปลาปากกลม สัตว์มีกระดูกสันหลังอื่น ๆ ที่พบในลำดับถัดมาคือปลามีขากรรไกรพวกแรก เรียกพลาโคเดิร์ม (placoderm) ซึ่งวิวัฒนาการต่อมาเป็นปลากระดูกแข็งและปลากระดูกอ่อนในปัจจุบัน ต่อมาจึงเกิดสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ สัตว์เลื้อยคลาน นก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมตามลำดับ

• ชั้นใหญ่พิสเซส ซึ่งเป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังที่เป็นสัตว์น้ำหายใจด้วยเหงือก ที่เหงือกมีช่องให้น้ำผ่านเข้าออก อาจมีแผ่นแข็งปกคลุมหรือมีผิวหนังปิด มีครีบใช้เคลื่อนไหวและทรงตัว มีหัวใจ 2 ห้อง เส้นประสาทสมอง 10 คู่ ปกคลุมตัวด้วยหนังหรือเกล็ด แบ่งได้เป็น 3 ชั้นคือ
  • ชั้นอะแบทา ได้แก่ปลาปากกลม พบในเขตหนาว ไม่พบในประเทศไทย
  • ชั้นคอนดริกไทออส ได้แก่ปลากระดูกอ่อน โครงสร้างเป็นกระดูกอ่อนทั้งหมด เช่น ปลากระเบน ปลาฉลาม ปลาฉนาก
  • ชั้นออกตีอิกไทออส ได้แก่ปลากระดูกแข็ง เช่น ปลามีปอด ปลาหมอเทศ ปลาดุก
• ชั้นใหญ่เตราโปดา มีรยางค์ใช้ในการเคลื่อนไหว 2 คู่ หัวใจมี 3 – 4 ห้อง หายใจด้วยปอด แบ่งได้เป็น 4 ชั้นคือ
  • ชั้นแอมฟิเบีย ได้แก่สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ เช่น กบ คางคก เขียด ปาด อึ่งอ่าง ซาลาแมนเดอร์
  • ชั้นเรปทิเลีย ได้แก่สัตว์เลื้อยคลาน เช่น เต่า ตะพาบน้ำ ตุ๊กแก กิ้งก่า จิ้งเหลน งู จระเข้
  • ชั้นเอวีส ได้แก่สัตว์ปีก พวกนกต่าง ๆ
  • ชั้นแมมมาเลีย ได้แก่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม แบ่งได้อีกเป็น 2 ชั้นยอย คือ
    • ชั้นย่อยโปรโตเทเรีย ออกลูกเป็นไข่ ได้แก่ ตุ่นปากเป็ดและอีคิดนา
    • ชั้นย่อยเทเรีย ออกลูกเป็นตัว ได้แก่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่เหลือเช่น จิงโจ้ ค้างคาว นิ่มเกล็ด กระต่าย กระรอก โลมา

วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Vertebrata

• Tree of Life เก็บถาวร 2021-04-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Tunicates and not cephalochordates are the closest living relatives of vertebrates
• Vertebrate Pests chapter in United States Environmental Protection Agency and University of Florida/Institute of Food and Agricultural Sciences National Public Health Pesticide Applicator Training Manual
• The Vertebrates
• The Origin of Vertebrates Marc W. Kirschner, iBioSeminars, 2008.