Europa (buwan)
Ang Europa /jʊˈroʊpə/, o Jupiter II, ay ang pinakamaliit sa apat na buwang Galilean na umiinog sa planetang Hupiter. Ito rin ang ikaanim sa pinakamalaking buwan sa Sistemang Solar. Magkahiwalay at independiyenteng natuklas ito nina Simon Marius at Galileo Galilei[1] at ipinangalan ni Marius kay Europa, isang tauhan mula sa mitong Griyego.
 Larawan ng Europa na nagpapakita ng tunay na kulay nito na sa pangkalahatan ay puti. Nasipat noong 29 Setyembre 2022 ng sasakyang pangkalawakan na Juno. | |||||||||
| Pagkatuklas | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Natuklasan ni | Galileo Galilei Simon Marius | ||||||||
| Natuklasan noong | 8 Enero 1610[1] | ||||||||
| Designasyon | |||||||||
| Bigkas | /jʊˈroʊpə/[2] | ||||||||
| Ipinangalan kay | Ευρώπη Eurōpē | ||||||||
| Pang-uri | Europano /jʊˈroʊpən/[3][4] | ||||||||
| Orbital characteristics[7] | |||||||||
| Epoch 8 Enero 2004 | |||||||||
| Periapsis | 664862 km[a] | ||||||||
| Apoapsis | 676938 km[b] | ||||||||
| Mean orbit radius | 670900 km[5] | ||||||||
| Eccentricity | 0.009[5] | ||||||||
| Orbital period | 3.551181 d[5] | ||||||||
| Average orbital speed | 13743.36 m/s[6] | ||||||||
| Inclination | 0.470° (relatibo sa ekwador ng Hupiter) 1.791° (relatibo sa patag ng ekliptik)[5] | ||||||||
| Pisikal na katangian | |||||||||
| Mean radius | 1560.8±0.5 km (0.245 na mga Daigdig)[8] | ||||||||
| Pang-ibabaw na sukat | 3.09×107 km2 (0.061 na mga Daigdig)[c] | ||||||||
| Volume | 1.593×1010 km3 (0.015 na mga Daigdig)[d] | ||||||||
| Mass | (4.799844±0.000013)×1022 kg (0.008 na mga Daigdig)[8] | ||||||||
| Mean density | 3.013±0.005 g/cm3 (0.546 na mga Daigdig)[8] | ||||||||
| Surface gravity | 1.314 m/s2 (0.134 g)[e] | ||||||||
| Moment of inertia factor | 0.346±0.005[9] (estimate) | ||||||||
| Escape velocity | 2.025 km/s[f] | ||||||||
| Axial tilt | 0.1°[10] | ||||||||
| Albedo | 0.67 ± 0.03[8] | ||||||||
| |||||||||
| Apparent magnitude | 5.29 (oposisyon)[8] | ||||||||
| Surface pressure | 0.1 µPa (10−12 bar)[11] | ||||||||
Pangunahing binubuo ang Europa ng batong silica at yelo[12] at maaaring yari sa bakal at nikel ang kaibuturan nito. Mayroon lamang itong manipis na atmospera na pangunahing binubuo ng oksihino. Ang puti-mapusyaw na kayumangging kulay nito ay may mga gasgas, biyak, at serye ng malapulbos na mga linya subalit napakakaunti ng mga naiwang butas na ibinunga ng mga sumalpok na bulalakaw. Bukod pa sa mga obserbasyong sinasagawa ng mga teleskopyo sa daigdig, nasiyasat na ang Europa ng ilang mga sasakyang pangkalawakan mula pa noong dekada sitenta.
Ang Europa ay ang may pinakamakinis na anyo sa anumang solidong selestyal na bagay sa sistemang solar. Ang makinis at batang kutis nito ay nagbibigay kredensiya sa ipotesis na maaaring may dagat na nakakubli sa ilalim ng buwang ito na maaaring maglaman ng extraterrestrial na buhay[13]. Ang init na nagpapanatiling likido sa karagatang ito ay maaaring mula sa penomenong tidal flexing o dahan-dahang pagkakayupi ng buwan bunga ng mga pwersang balani na dinaranas nito mula sa hila ng Hupiter at kanugnog nitong mga buwan[14][15]. Tinutulak din ng naturang mga pwersa ang paggalaw ng biyak-biyak na niyebe sa ibabaw ng Europa katulad ng nangyayari sa penomenong tektonika ng plaka sa daigdig, kung kaya nagkakaroon ng paggalaw ng mga kimikal mula sa ibabaw nito patungo sa karagatan sa ilalim nito at vice versa.[14][15]
Pagkakatuklas at pagpapangalan
Nadiskubre ni Galileo Galilei ang Europa noong 8 Enero 1610, kasabay ng tatlong iba pang mga malalaking buwan ng Hupiter (Io, Ganymede, at Callisto)[16] bagaman maaaring hiwalay at independyente ring natuklasan ito ng astronomong si Simon Marius.
Katukayo ng buwan si Europa, ang anak ng hari ng Tiro sa mitolohiyang Griyego. Tulad ng iba pang mga buwang Galilean, ipinangalan ang buwan na ito sa mga naging kasiping ni Zeus, ang pinunong diyos sa mitong Griyego. Ipinanukala ni Simon Marius ang naturang pangalan bagaman anya, si Johannes Kepler ang unang nagmungkahi nito[17][18]
Inog at pag-ikot
Umiikot ang Europa sa Hupiter sa loob ng tatlo at kalahating araw sa layong 670,900 kilometro. Ang orbital eccentricity nito ay 0.009 lamang kung kaya ang hugis ng dinaraanang ikot nito ay halos pabilog, samantalang maliit lang ang anggulo ng orbital inclination ng patag na binubuo ng ikot nito kumpara sa patag-equatorial ng Hupiter na 0.470°[19]
Tulad ng mga kapwa nito buwang Galilean, ang isang bahagi ng Europa ay palaging nakaharap sa parehong lugar sa Hupiter kapag ito ay umiinog (ang penomenong ito ay tinatawag na tidal locking.
Mga katangiang pisikal
Ang Europa ay bahagyang mas maliit kaysa sa Buwan. Sa mahigit lang na 3,100 kilometrong diameter, ito ang ikaanim na pinakamalaking buwan at ikalabinlimang pinakamalaking bagay sa Sistemang Solar. Batay sa kabuuang densidad nito, maaaring binubuo ang buwan pangunahin ng silicate na mga bato. [20]
Panloob na istraktura
Tinataya na ang balat ng Europa ay binubuo ng 100 km na kapal na yelong tubig na nakaibabaw sa salansan ng likidong karagatan. Batay sa datos ng Galileo, may induced magnetic field ang buwan mula sa interaksyon nito sa magnetic field ng Hupiter na indirektang patunay ng presenya ng isang nakakubling karagatang nakapagdadala ng dagitab[21], kung kaya maaari ring tubig-alat ang karagatang ito. Ang Europa ay malamang na naglalaman ng isang bakal na kaibuturan. [22] [23]
Paggalugad
Ang paggalugad sa Europa ay nagsimula nang dumaan sa Hupiter ang mga sasakyang pangkalawakan na Pioneer 10 at Pioneer 11 noong 1973 at 1974. Sa pagdaan ng Voyager 1 at Voyager 2 sa naturang planeta noong 1979, nakasipat ng mas detalyadong larawan ng buwang ito. Noon namang 1995 hanggang 2003, nadaanan ng sasakyang pangkalawakan na Galileo ang buwan na ito sa panahong umikot ito sa planetang Hupiter; ang mga pinakamalinaw na larawan ng Europa sa petsa ng pagkakasulat ng artikulong ito ay mula sa naturang behikulo. Noon namang 2007, nasipatan ng New Horizons ang Europa nang dumaan ito sa Hupiter sa paglalakbay nito patungo sa Pluto.[24] Noong 2022, linapitan ng sasakyang pangkalawakan na Juno ang buwang ito sa layong 352 km.[25] [26]
Mga misyong paggalugad sa hinaharap
Ang mga hinuha tungkol sa maaaring pag-iral ng extraterrestrial na buhay sa buwang ito ay nagtulak sa mga siyentista na isulong ang pagpondo ng misyong pupunta sa buwang ito nang masuri nang mas malapitan at matagalan.[27] [28] Malaki ang hamong hinaharap ng anumang misyong pupunta sa Europa sapagkat mataas ang antas ng radiyasyon sa ibabaw ng buwang ito bunga ng pwesto nito malapit sa Hupiter.[28] Sa kasalukuyan, nakatakdang ipadala ang sasakyang pangkalawakan na Europa Clipper sa buwang ito sa taong 2024.
Kakayanan nitong maging kanlungan ng buhay
Sa ngayon, walang katibayan na may buhay sa Europa, ngunit mataas ang potensyal nito bilang tirahan. [29] [30] Ang buhay ay maaaring umiral sa ilalim ng yelong karagatan nito, marahil sa isang kapaligirang katulad sa mga hydrothermal vent sa ilalim ng karagatan sa daigdig.[31] [32]
Noong 2015, inanunsyo ng ilang siyentista na may asin sa ibabaw ng Europa na maaaring nanggaling sa nakakubling karagatan nito sa ilalim.[33] [34] Maaaring indikasyon ito ng presensya ng likidong tubig na nakikipagreaksyon sa mabatong mantel ng Europa at pinapanukalang magpadala rin ng robot doon upang siyasatin ang karagatang ito.