Басым
Басым - өслеккә перпендикуляр көчнең өслек мәйданына чагыштырмасына тиң булган физик зурлык.
Ноктадай басым - кечкенә өслеккә тәэсир итүче көчнең нормаль дифференциалы кече өслек мәйданына чагыштырмасына тигез:
Бөтен өслек буенча уртача басым - өслеккә тәэсир итүче көчнең нормаль өлеше өслекнең мәйданына чагыштырмасына тигез:
Басым тоташ мохитнең халәтен тасвирлый һәм көчәнешләр тензорының диагональ компоненты булып тора. Изотроп тигезләнешле хәрәкәтсез мохиттә басым юнәлешкә бәйсез.
р символы белән билгеләнә.
Үлчәү берәмлеге
СИ системасында Па - паскаль белән үлчәнә, бер Паскаль - бер квадрат метрга беришле итеп тәэсир итүче бер Ньютонга тигез.
РФта шулай ук түбәндәге үлчәү берәмлекләре кулланылып була:
- бар
- квадрат сантиметрга килограмм-көч
- су баганасы миллиметры
- су баганасы метры
- атмосфера
- терекөмеш баганасы миллиметры
| Паскаль (Pa, Па) | Бар (bar, бар) | Техник атмосфера (at, ат) | Физик атмосфера (atm, атм) | Терекөмеш баганасы миллиметры (тк б. мм., mm Hg, Torr, торр) | Су баганасы метры (с б. м., m H2O) | Квадрат дюймга фунт (psi) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Па | 1 Н/м² | 10−5 | 10,197×10−6 | 9,8692×10−6 | 7,5006×10−3 | 1,0197×10−4 | 145,04×10−6 |
| 1 бар | 105 | 1×106 дин/см² | 1,0197 | 0,98692 | 750,06 | 10,197 | 14,504 |
| 1 ат | 98066,5 | 0,980665 | 1 кгк/см² | 0,96784 | 735,56 | 10 | 14,223 |
| 1 атм | 101325 | 1,01325 | 1,033 | 1 атм | 760 | 10,33 | 14,696 |
| 1 тк б. мм. | 133,322 | 1,3332×10−3 | 1,3595×10−3 | 1,3158×10−3 | 1 тк. б. мм. | 13,595×10−3 | 19,337×10−3 |
| 1 су баг. м. | 9806,65 | 9,80665×10−2 | 0,1 | 0,096784 | 73,556 | 1 су баг. м. | 1,4223 |
| 1 psi | 6894,76 | 68,948×10−3 | 70,307×10−3 | 68,046×10−3 | 51,715 | 0,70307 | 1 lbf/in² |
Манометрлар басымны белергә, контрольдә тотарга һәм көйләргә кирәк булган барлык очракларда кулланыла. Манометрларны еш кына җылылык энергетикасында, химия, нефть химиясе предприятиеләрендә, азык-төлек тармагы предприятиеләрендә кулланалар.[1]
Моны да карагыз
- артериаль басым
- һава басымы
- яктылык басымы
- барометрик тигезләмә
- Бернулли кануны
- Паскаль кануны
- манометр
- механик көчәнеш
- осмотик басым
- парциаль басым
Искәрмә
Әдәбият
- Кузнецов В. Н. Давление. Большая Российская Энциклопедия. Проверено 27 августа 2016.
- E.R. Cohen et al, «Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry», IUPAC Green Book, 3rd Edition, 2nd Printing, IUPAC & RSC Publishing, Cambridge (2008). — p. 14.
- Положение о единицах величин, допускаемых к применению в Российской Федерации Утверждено Постановлением Правительства РФ от 31 октября 2009 г. N 879.
- Постановление Правительства РФ от 15.08.2015 № 847 «О внесении изменений в приложение № 3 к Положению о единицах величин, допускаемых к применению в Российской Федерации»
