Таиланд
Таила́нд (тайча ประเทศไทย), Таиланд Патшалыгы (тайча ราชอาณาจักรไทย [râːtɕʰa ʔaːnaːtɕɑ̀k tʰɑj]) — Көньяк-көнчыгыш Азиядә, Индокитай ярымутравының көньяк-көнбатыш өлешендә һәм Малакка ярымутравының төньяк өлешендә урнашкан дәүләт. Көнчыгышта Камбоҗа һәм Лаос, көнбатышта Мьянма, көньякта Малайзия белән чиктәш.
| Таиланд | |
| тай. ประเทศไทย рус. Сиам рус. Сиам | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 28 декабрь 1768 һәм 1238 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | ราชอาณาจักรไทย һәм le Royaume de Thaïlande[1] |
| Кушамат/тәхәллүс | Land of Smiles |
| Кыскача исем | 🇹🇭 һәм ประเทศไทย |
| Катнашучы | ASEAN cable system[d] һәм Икенче бөтендөнья сугышының Тын океан хәрби хәрәкәтләр театры[d] |
| Гомер озынлыгы | 77,41 ел[2] |
| Демоним | Thai, thai, Tailandano, Tayänan, تايلندي, تايلندية, تايلنديون, таиландец, таиландка, таиландцы, תאילנדי, תאילנדית, thailandezi, thailandez, thailandeză, থাই, thailandese, thailandesi, tai, tailandés, tailandesa, Тајланѓани, Тајланѓанец, 태국인, تایلندی, Thaïlandais[1], Thaïlandaise[1], Thailänder, Thailänderin, tailandezo, tailandezi, tailandeza, tailandeze, tailandès, tailandesa, طايلاندي, طايلاندية, طايلانديين һәм طايلانديات |
| Рәсми тел | тай теле[3] |
| Гимн | Таиланд гимны[d] |
| Мәдәният | Таиланд мәдәнияте[d] |
| Дөнья кисәге | Азия |
| Дәүләт | Таиланд |
| Башкала | Bangkok |
| Сәгать поясы | UTC+07:00 һәм Asia/Bangkok[d][4] |
| Иң көнчыгыш ноктасы | 15°39′05″ т. к. 105°38′07″ кч. о. |
| Иң төньяк ноктасы | 20°27′54″ т. к. 99°57′19″ кч. о. |
| Иң көньяк ноктасы | 5°36′46″ т. к. 101°08′09″ кч. о. |
| Иң көнбатыш ноктасы | 18°34′29″ т. к. 97°20′40″ кч. о. |
| Геомәгълүматлар | Data:Thailand.map |
| Иң югары ноктасы | Дойинтанон[d] |
| Иң түбән ноктасы | Сиам култыгы[d] |
| Идарә итү формасы | Конституцияле монархия |
| Дәүләт башлыгы вазыйфасы | Таиланд патшасы[d] |
| Ил башлыгы | Маха Вачиралонгкорн[d] |
| Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы | Таиланд премьер-министры[d] |
| Хөкүмәт башлыгы | Сеттха Тхависин[d] |
| Башкарма хакимият | Таиланд хөкүмәте[d] |
| Канунбирү органы | Таиланд илкүләм канунбирү ассамблеясы[d] |
| Үзәк банкы | Таиланд банкы[d] |
| Дипломатик мөнәсәбәтләр | Италия, Алмания, Австралия, Согуд Гарәбстаны, Сербия, Бутан, Дания, Франция, Малайзия, Пакьстан, Филипин, Индонезия, Лаос, Кытай Җөмһүрияте, Бруней, Камбоҗа, Мексика, Сингапур, Һоң Коң, Россия, Баңладеш, Кытай, Һиндстан, Көньяк Корея, Япония, Корея Халык Демократик Республикасы[5], Румыния[6], Канада һәм Маҗарстан |
| Әгъзалык | Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Könyaq-Könçığış Aziä däwlätläre berläşmäse, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, APEC, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], ЮНАМИД[d], Региональный форум АСЕАН[d], Азия үсеш банкы[d], Инициатива Бенгальского залива по Многоотраслевой Технико-Экономической Кооперации[d], Организация Договора Юго-Восточной Азии[d], Интерпол[7][8], ОЗХО[d][9][10], Халыкара гидрография оешмасы[d][11], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[12], Group on Earth Observations[d], Бөтендөнья почта берлеге[13][14], Халыкара телекоммуникацияләр береге[d][15], Бөтендөнья метеорология оешмасы[16], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[17] һәм Всемирная таможенная организация[d][18] |
| Балигълык яше | 20 яшь |
| Никахка керү яше | 20 яшь |
| Пенсия яше | 60 яшь |
| Халык саны | 66 188 503 (31 декабрь 2017)[19] |
| Ир-ат халкы | 32 270 615[20] |
| Хатын-кыз халкы | 33 819 860[20] |
| Административ бүленеше | Чиангмай[d], Чианграй[d], Лампанг[d], Лампхун[d], Мэхонгсон[d], Нан[d], Пхаяу[d], Пхрэ[d], Уттарадит[d], Канчанабури[d], Пхетбури[d], Прачуапкхирикхан[d], Ратбури[d][21], Так[d], Амнатчарен[d], Бурирам[d], Чайяпхум[d], Каласин[d], Кхонкэн[d], Лей (провинция)[d], Махасаракам[d], Мукдахан[d], Накхон Пханом[d], Накхонратчасима[d], Нонгбуалампху[d], Нонгкхай[d], Ройет[d], Сакон Накхон[d], Сисакет[d], Сурин[d], Убонратчатхани[d], Удонтхани[d], Ясотхон[d], Бунгкан[d], Ангтхонг[d], Аюттхая[d], Bangkok, Чайнат[d], Кампхэнгпхет[d], Лопбури[d], Накхоннайок[d], Накхонпатхом[d], Накхонсаван[d], Нонтхабури[d], Патхумтхани[d], Пхетчабун[d], Пхичит[d], Пхитсанулок[d], Сукхотхай[d], Самутпракан[d], Самутсакхон[d], Самутсонгкхрам[d], Сарабури[d], Сингбури[d], Супханбури[d], Утхайтхани[d], Чаченгсау[d], Чантхабури[d], Чонбури[d], Прачинбури[d], Районг[d], Сакэу[d], Трат[d], Чумпхон[d], Краби[d], Накхонситхаммарат[d], Наратхиват[d], Паттани[d], Пхангнга[d], Пхаттхалунг[d], Пхукет[d], Ранонг[d], Сатун[d], Сонгкхла[d], Сураттани[d], Транг[d] һәм Яла[d] |
| Акча берәмлеге | тай баты[d] |
| Номиналь тулаем эчке продукт | 505 568 057 004 $[22] һәм 495 340 592 811 $[22] |
| Кеше потенциалы үсеше индексы | 0,8[23] |
| Inequality-adjusted Human Development Index | 0,686[24] |
| Үз-үзенә кул салулар күрсәткече | 8 |
| Эшсезлек дәрәҗәсе | 0,9 процент[25] |
| Медиан керем | 328 224 ฿[20][26] |
| Нәрсә белән чиктәш | Лаос, Камбоҗа, Малайзия, Мьянма, Кхмер Республикасы[d] һәм Кедах[d] |
| Автомобил хәрәкәте ягы | сул[d][27] |
| Челтәр көчәнеше | 220 вольт[28] |
| Электр аергычы төре | NEMA 1-15[d][28], NEMA 5-15[d][28], Europlug[d][28] һәм Schuko[d][28] |
| Әүвәлгесе | Сиам[d] |
| Кулланылган тел | тай теле, Исанский язык[d], яви[d], Nyah Kur[d], Юан (язык)[d], Урак-лавойский язык[d], Gong[d], мпи[d], Бан-кхорский жестовый язык[d], Northern Khmer[d], Kedah-Perak-Perlis-Penang Malay[d], Blang[d], Yoy[d], Chiangmai Sign Language[d], Северный пво[d], пао[d], Phu Thai[d], Пхрэ-пво[d], Phai[d], Восточный пво[d], Chong[d], Mlabri[d], Ten'edn[d], Пхуанский язык[d], Thai Sign Language[d], Thai Song[d], Кенсиу[d], Mal[d], Mok[d], Yong[d], S'gaw Karen[d], южнотайский диалект[d], Акха[d], Бису[d], шанский язык[d], Saek[d], Kuy[d], Мон теле, Кхму (язык)[d], Тхавынгский язык[d], Nyeu[d], Moklen[d], Hmong Njua[d], Sô[d], Western Bru[d], Eastern Lawa[d], Moken[d], Western Lawa[d], Eastern Kayah[d] һәм Nyaw[d] |
| Кайда өйрәнелә | Таистика[d] |
| Керүчеләрнең еллык саны | 32 588 303 |
| Мәйдан | 513 119,5 км²[29] |
| Рәсми веб-сайт | thaigov.go.th |
| Нинди веб-биттә тасвирланган | Lua хатасы: expandTemplate: template "ref-th" does not exist. |
| Һәштәге | ประเทศไทย һәм Thailand |
| Югары дәрәҗәле Интернет домены | .th |
.svg) | |
 | |
 | |
| Официаль символ | E. maximus[d][30], C. fistula[d][30] һәм Сала[d][30] |
| Тема җәгърафиясе | Таиланд географиясе[d] |
| Тимер юл хәрәкәте ягы | сул[d] |
| Нинди вики-проектка керә | Проект:Таиланд[d] |
| Ачык мәгълүматлар порталы | Open Data Thailand[d] |
| Феноменның икътисады | Таиланд икътисады[d] |
| Феноменның демографиясе | Таиланд демографиясе[d] |
| Мәктәптә укымаган балалар саны | 1 025 331[31] |
| Джини коэффициенты | 35[32] |
| Өстәлгән кыйммәт салымы күләме | 10 процент |
| Тулаем туулар коэффициенты | 1,54[33] |
| Уку-язу нисбәте | 93,8 процент[34] |
| Демократия индексы | 6,04[35] |
| BTI Governance Index | 5,28[36], 4,8[36], 4,58[36], 4,13[36], 4,46[36], 3,93[36], 3,89[36], 4,04[36] һәм 4,02[37] |
| BTI Status Index | 7,26[36], 5,98[36], 5,84[36], 5,56[36], 5,72[36], 4,79[36], 4,71[36], 4,81[36] һәм 4,98[37] |
| Happy Planet Index score | 52,9[38] |
| Environmental Performance Index | 38,1 |
| Илнең мобиль коды | 520 |
| Илнең телефон коды | +66 |
| Халыкара префикс | 0 |
| Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны | 191[d][39], 199[d][39] һәм 1669[d][39] |
| Илнең GS1 коды | 885 |
| Номер тамгасы коды | T |
| Диңгездәге идентификацияләү номеры | 567 |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | Төркем:Таиландта җирләнгәннәр[d] |
| Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме | Төркем:Таиландта төшерелгән фильмнар[d] |
 | |
 Таиланд Викиҗыентыкта | |
Тарих
1939 елга кадәр дәүләт Сиам дип аталган. «Тһай» (ไทย) сүзе «азатлык» дигәнне аңлата, һәм бу исем җисеменә туры килә, чөнки Таиланд Көньяк-Көнчыгыш Азиядә бәйсезлеген саклап калган бердәнбер ил (башка күршеләре Франция яки Бөекбритания колонияләре булган).
Мәдәният
Дин
Күпчелек халкы буддачылык тарафдары. Таиландлылар арасында аларның өлеше 94 %. Дин тотучылар саны буенча икенче урында ислам (4-4,6 %). Дүрт көньяк провинциядә (Наратхиват, Паттани, Сатун, Яла) һәм Сонгкхла провинциясенең көньягында мөселманнар күпчелекне тәшкил итә, нигездә — этник малайзиялеләр. Христианнар халыкның 0,7 % ын тәшкил итә. Таиландта 52 631 Һинд дине тарафдары яши, алар халыкның 0,09 % - ын тәшкил итә.
