Тәһран
Тәһран (фар. تهران) — Иранның башкаласы һәм иң зур шәһәре. Азиянең иң эре торак пунктларының берсе. Илнең сәяси, икътисади, мәдәни, транспорт һәм сәүдә үзәге.
| Тәһран | |
| фар. تهران | |
| Байрак | |
 | |
| Нигезләнү датасы | 20 март 1794 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | تهران |
| Кушамат/тәхәллүс | دار السلطنه |
| Демоним | تهرانی, Tehrani, طهراني, طهرانية, Teheranano, Téhéranais[1] һәм Téhéranaise[1] |
| Рәсми тел | фарсы теле |
| Дәүләт |  Иран |
| Нәрсәнең башкаласы | Иран, Каҗар империясе[d], Шаханшахское Государство Иран[d], Тәһран (устан) һәм Тегеран[d] |
| Административ-территориаль берәмлек | Центральный бахш[d] |
| Сәгать поясы | UTC+3:30[d], IRDT[d] һәм UTC+4:30[d] |
| Хөкүмәт башлыгы | Алиреза Закани[d] |
| Канунбирү органы | Islamic City Council of Tehran[d] |
| Халык саны | 8 693 706 (2016)[2][3] |
| Ир-ат халкы | 4 324 155[3] |
| Хатын-кыз халкы | 4 369 551[3] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 1200 метр |
| Акча берәмлеге | Иран риалы[d] |
| Кардәш шәһәр | Минск, Лондон, Пекин, Кабул, Бразилиа, Һавана, Берлин, Багдад, Эль-Кувейт[d], Мәскәү, Санкт-Петербург[4], Хартум, Дүшәнбе, Каракас, Сәнга, Лос-Анджелес, Сеул, Pretoriä, Павлодар, Kinşasa, Манила, Bangkok, Будапешт, Тбилиси[5] һәм Дөбәй |
| Моның хуҗасы | Shohada Stadium (Qods)[d] |
| Мәйдан | 686 км² |
| Почта индексы | 13ххх-15ххх |
| Рәсми веб-сайт | tehran.ir(фарсыча)(ингл.) |
| Һәштәге | Tehran |
 | |
 | |
 | |
| Феноменның икътисады | economy of Tehran[d] |
| Феноменның демографиясе | demographics of Tehran[d] |
| Җирле телефон коды | 021 |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
| Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме | [d] |
 | |
 Тәһран Викиҗыентыкта | |
Атаманың килеп чыгышы
Шәһәрнең рәсми сайты буенча Тәһран атамасы «төп», «ас» мәгънәсен аңлатучы ته (тәһ) һәм «тау бите» мәгънәсенә туры килүче искергән ران (ран) сүзләреннән барлыкка килгән. Шул рәвешле, Тәһран сүзен "тау бите астында" урнашкан дип тәрҗемә итәргә була. Шәһәр, чынлап та, Точал тавыннан көньякта урнашкан.[6]
Тарих
Халкы
XVIII гасырда Тәһранның халык саны якынча 100 мең кеше тәшкил итә. Аеручы зур тизлек белән халык саны XX гасырда үсә.
| 1891 | 1922 | 1932 | 1956 | 1966 | 1980 | 1986 | 1991 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Халык | 160,000 | 210,000 | 249,504 | 1,512,082 | 2,719,730 | 5,361,335 | 6,042,584 | 6,475,527 |
| Тыгызлык (кеше/км²) | 6,540 | 8,590 | 10,200 | 15,120 | 9,610 | 9,600 | 8,430 | 8,990 |
| Еллык арту, % | 3 | 4 | 4,6 | 5,9 | 5,8 | 4,1 | ||
| Мигрантлар санының артуы | 3,800 | 1,700 | 24,900 | 25,900 | 47,500 | 35,000 | ||
| Чыганак: Atlas de Téhéran et Mansour Ohadi | ||||||||
Кардәш шәһәрләр
| Ил | Шәһәр | |
|---|---|---|
 | Америка Кушма Штатлары | Лос Анджелес[7] |
 | Көньяк Корея | Сеул[8] |
 | БГӘ | Дөбәй[9] |
 | Филипин | Манила |
 | Беларусия | Минск[10] |
 | Таҗикстан | Душанбе |
 | Русия | Мәскәү |
 | Венесуэла | Каракас |
 | Куба | Гавана |
