Tbilisi
Tbilisi (görci telendä: თბილისი, [Ҭbilisi], tärcemäse - cılı çığanaq) - Görcistannıñ başqalası häm iñ zur şähäre.
| Görcistan başqalası Tbilisi görci telendä: თბილისი
|
Kürä (Mtkvari) yılğası yarında urnaşqan.
Tbilisi iseme IV ğasırda telgä alına, anıñ kilep çığuı şähärneñ cılı kükert çığanaqları buluı belän bäyle (görci telendä ტფილისი - Tbilisi, tbili - "cılı").
Tatar häm rus tellärendä 1936 yılğa qädär räsmi räweştä Tiflis (yunan ädäbiatınnan kilgän süz) iseme qullanılğan.
Xalıq sanı - 1 473 551 keşe, şähär mäydanı - 350 km².
Tarix
V ğasırda İberiä patşası Waxtang Gorskali şähärgä nigezlägän.
VI ğasırdan İberiä başqalası bulğan.
Riwäyät buyınça Waxtang Gorskala sunar waqıtında atqan fazan esse çığanaqta peşkän. Patşa şuşı urında şahärgä salğan.
1236 yılda tatar-mongol ğäskärläre şähärne basıp ala.
1320 yılda şähärdä görci idäräse kire qaytarıla
1385-1395 yılda tatar Tuqtamış xanı görci patşası belän bergälekne tözegän. Tatar ğäskärläre Darial tarlawığına kerälär.
1386 yılda Aqsaq Timer Altın Urdağa qarşı höcüm itkändä Tbilisi şähären yandıra.
Şähär klimatı
| Tbilisi klimatı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kürsätkeç | Ği | Fev | Mar | Apr | May | İün | İül | Avg | Sen | Okt | Noya | Dek | Yıl |
| Absolüt maksimum, °C | 19,5 | 22,4 | 28,9 | 34,4 | 35,1 | 40,2 | 42,0 | 40,4 | 37,9 | 33,3 | 27,2 | 22,8 | 42,0 |
| Urtaça maksimum, °C | 6,6 | 7,7 | 12,6 | 18,9 | 23,1 | 28,1 | 31,2 | 30,9 | 26,4 | 19,8 | 12,8 | 8,4 | 18,9 |
| Urtaça temperatura, °C | 2,3 | 3,1 | 7,2 | 12,7 | 17,2 | 21,7 | 24,9 | 24,7 | 20,2 | 14,2 | 7,9 | 3,7 | 13,3 |
| Urtaça minimum, °C | −0,8 | 0,0 | 3,2 | 8,4 | 12,4 | 16,5 | 19,8 | 19,5 | 15,4 | 10,4 | 4,9 | 1,3 | 9,3 |
| Absolüt minimum, °C | −24,4 | −14,8 | −12,8 | −3,8 | 1,0 | 6,3 | 9,3 | 8,9 | 0,8 | −6,4 | −7,1 | −20,5 | −24,4 |
| Yawım-töşem norması, mm | 17 | 19 | 27 | 51 | 47 | 58 | 29 | 48 | 37 | 24 | 29 | 17 | 396 |
Milli tärkip
| Tbilisi | 1 081 679 | 100,00 % |
| görci | 910 712 | 84,19 % |
| ärmän | 82 586 | 7,63 % |
| urıs | 32 580 | 3,01 % |
| körd | 17 116 | 1,58 % |
| äzäri | 10 942 | 1,00 % |
| osetin | 10 268 | 0,95 % |
| yunan | 3792 | 0,35 % |
| ukrain | 3328 | 0,31 % |
| abxaz | 471 | 0,04 % |
| kistin | 73 | 0,01 % |
| başqalar | 9811 | 0,91 % |
Tanılğan şäxeslär
- Artöm Aydinov
- Mamuqa Baxtadze (1982), Görcistan premyer-ministrı (2018).
- Aykanus Danielyan
- Sofiko Ciaureli
- Polien Yakovlev
- Zurab Tsereteli
