Demokratiya indeksi

The Economist guruhi tomonidan tuzilgan demokratiya indeksi – dunyodagi demokratiyaning sifatini oʻlchash indeksi. Ushbu miqdor va qiyosiy baholash asosiy ahamiyati demokratik huquqlar va demokratik institutlarga qaratilgan. Ushbu demokratiya indeksida demokratiyani baholash metodologiyasi „Economist Intelligence Unit“ning (Economists Group) qismi boʻlgan, Britaniyada joylashgan xususiy kompaniya, „The Economist“ haftalik gazetasini nashr etadi. Indeks beshta turkumga toʻplangan 60 ta koʻrsatkichga asoslangan va ular ommaviy fikrlar, fuqarolik erkinliklari va siyosiy madaniyatni oʻlchab oladi. Hisob maʼlumotlari va reytingdan tashqari, indeks har bir mamlakatni toʻrtta rejim turiga ajratadi: mukammal demokratiya, nomukammal demokratiya, aralash rejimlar va avtoritar rejimlar. Demokratiya indeksi toʻgʻrisidagi birinchi hisobot 2006-yilda nashr etilgan. Hisobotlar 2010-yilgacha har ikki yilda bir marta va undan keyin har yili nashr etilardi. Indeksda 167 mamlakat va hududlar mavjud, ulardan 166 tasi mustaqil davlatlar, 164 tasi BMTga aʼzo davlatlar. Demokratiya holatiga oʻxshash baholar bilan boshqa demokratiya indekslari – V-Demokratiya indeksi va Bertelsmann Transformation Indexni oʻz ichiga oladi[1][2][3].

Dunyo mamlakatlaridagi demokratiya koʻrsatkichlari (2020)

Hisobotda tasvirlanganidek, Demokratiya indeksi 60 ta savolga asoslangan oʻlchov bilan hosil qilinadi. Har biri ikki yoki uchta ruxsat etilgan javobga ega. Aksariyat javoblar mutaxassislarning baholashi bilan bogʻliq. Baʼzi javoblar tegishli mamlakatlarda oʻtkazilgan jamoatchilik fikrini oʻrganish orqali taqdim etiladi. Soʻrov natijalari mavjud boʻlmagan mamlakatlar uchun, ekspertlarning baholaridan foydalanadilar.

Savollar besh toifaga boʻlinadi: saylov jarayoni va plyuralzmi, fuqarolik erkinliklari, hukumatning faoliyati, siyosiy ishtirok etish,siyosiy madaniyat.

Har bir javob 0 yoki 1, uchta javobli savollar uchun 0, 0,5 yoki 1 ballga aylanadi. Quyidagi istisnolardan tashqari, har bir turkum ichida natijalar qoʻshib, oʻn marta koʻpaytirilgan va kategoriya boʻyicha savollarning umumiy soni bilan boʻlinadi. Bir nechta oʻzgaruvchan bogʻliqliklar mavjud, ular asosiy qoida tartiblaridan ancha aniqroq tushuntiriladi. Baʼzi hollarda, bitta savolga nol javob berish boshqa savolni bekor qiladi: masalan, agar milliy qonun chiqaruvchi va hukumat rahbarining saylovlari erkin deb hisoblanmasa (soʻrov 1), unda keyingi savol: „Saylovlar adolatli boʻlmagan“, deb hisoblanadi. Lekin avtomatik ravishda nol natija beradi. Shu singari, bir nechta savollar shunchalik muhim deb hisoblanadiki, ular boʻyicha natijalar ularning tegishli turkumlari uchun umumiy natijalar summasiga salbiy taʼsirini beradi: „Milliy saylovlar erkin va adolatli boʻladimi“, „saylovchilar xavfsizligi“, „Xorijiy kuchlarning hukumatga taʼsiri“, „Xuddiy xizmatchilarning siyosatni amalga oshirish qobiliyati qanday“ va hokazo.

Oʻsha hisobotda koʻrsatilgan beshta turkum indekslari keyinchalik maʼlum bir mamlakat uchun umumiy balni topish uchun oʻrtacha hisoblanadi. Ikki oʻnlik raqamga aylangan natija mamlakatni rejim turi bilan tasniflashni aniqlaydi.

Hisobotda Freedom House tomonidan tanlangan demokratiyaning boshqa koʻrsatkichlari muhokama qilinadi va „Economist Intelligence Unit“ guruhining baʼzi tanlovlari uchun bahslashadi. Ushbu taqqoslashda, soʻrovlar orqali oʻlchanadigan jamoatchilik fikri va munosabatlariga katta eʼtibor qaratiladi. Boshqa tomondan, iqtisodiy turmush standartlari demokratiyaning bir mezoni sifatida koʻrilmaydi.

Hisobot xalqaro matbuotda va ilmiy jurnallarda keng tarqaladi.

Tavsifi

  • Mukammal demokratiyalar – fuqarolik erkinliklari va asosiy siyosiy erkinliklar nafaqat hurmat qilinadigan, balki demokratik tamoyillarning rivojlanishiga imkon beradigan siyosiy madaniyat bilan mustahkamlanadigan davlatlar. Ushbu davlatlar hukumat nazorati va muvozanatlarining haqiqiy tizimiga ega, mustaqil sud hokimiyati, qarorlari qoʻllaniladigan, hukumatlar toʻgʻri ishlaydigan va mustaqil ommaviy axborot vositalari mavjud tizimlardir. Ushbu mamlakatlarda demokratik faoliyat koʻrsatishda cheklangan muammolar bor.
  • Nomukammal demokratiyalar – saylovlar adolatli va erkin boʻlgan va asosiy fuqarolik erkinliklari hurmat qilinadigan, ammo muammolarga ega boʻlishi mumkin boʻlgan davlatlar (masalan, ommaviy axborot vositalari erkinligini buzish va siyosiy muxolifat va tanqidchilarni kamroq kamaytirish). Ushbu mamlakatlarda boshqa demokratik jihatlarda, shu jumladan, kam rivojlangan siyosiy madaniyat, siyosatda ishtirok etishning past darajasi va boshqaruv faoliyatida muammolar mavjud boʻlishi mumkin.
  • Aralash (chatishgan) tartiblar – saylovda muntazam ravishda aldashlarga duchor boʻlgan davlatlardir, bu ularni adolatli va erkin demokratiya boʻlishga toʻsqinlik qiladi. Ushbu mamlakatlarda odatda siyosiy muxolifat, mustaqil boʻlmagan sudlar, keng tarqalgan korrupsiya, ommaviy axborot vositalariga qoʻyilgan taʼqib va bosim, qonuniy hokimiyatning anemiyasi va kam rivojlangan siyosiy madaniyat, siyosatda ishtirok etishning past darajasi va boshqaruv faoliyatida muammolar sohasida nomukammal demokratiyalardan koʻra koʻproq kamchiliklarga ega boʻlgan hukumatlar mavjud.
  • Mutloq boshqaruvlar – siyosiy plyuralizm mavjud boʻlmagan yoki jiddiy cheklangan mamlakatlardir. Ushbu davlatlar koʻpincha mutlaq monarxiya yoki diktaturalar, anʼanaviy demokratik institutlariga ega boʻlgan, ammo ishlamaydigan, fuqarolik erkinliklarining buzilishi va suiisteʼmollari odatiy hol boʻlgan, saylovlar (agar ular oʻtkaziladigan boʻlsa) soxta, ommaviy axborot vositalari davlatga tegishli yoki hukmron rejim bilan bogʻliq guruhlar tomonidan nazorat qilinadigan, sud hokimiyati mustaqil emas, senzura va hukumat tanqidlarini taqiqlashi odatiy holatdir.

Qitʼalar boʻyicha

HududDavlatlar2023202220212020201920182017201620152014201320122011201020082006
Gʻarbiy Yevropa218.378.368.238.298.358.358.388.408.428.418.418.448.408.458.618.60
Shimoliy Amerika28.278.378.368.588.598.568.568.568.568.598.598.598.598.638.648.64
Lotin Amerikasi va Karib davlatlari245.685.795.836.096.136.246.266.336.376.366.386.366.356.376.436.37
Markaziy va Sharqiy Yevropa285.375.395.365.365.425.425.405.435.555.585.535.515.505.555.675.76
Osiyo va Avstraliya285.215.465.625.675.675.675.635.745.745.705.615.565.515.535.585.44
Janubiy Afrika444.044.144.124.164.264.364.354.374.384.344.364.334.324.234.284.24
Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika203.233.343.413.443.533.543.543.563.583.653.683.733.623.523.483.54
Dunyo1675.235.295.285.375.445.485.485.525.555.555.535.525.495.465.555.52

2018-yilgi reyting

#DavlatUmumiy bahoSaylovlarHukumatga ishonchSiyosiy faollikSiyosiy madaniyatErkinlikTuri
1  Norvegiya9.8710.009.6410.0010.009.71Mukammal demokratiya
2  Islandiya9.5810.009.298.8910.009.71Mukammal demokratiya
3  Shvetsiya9.399.589.648.3310.009.41Mukammal demokratiya
4  Yangi Zelandiya9.2610.009.298.898.1310.00Mukammal demokratiya
5  Daniya9.2210.009.298.339.389.12Mukammal demokratiya
6  Kanada9.159.589.647.788.7510.00Mukammal demokratiya
7  Ireland9.159.587.868.3310.0010.00Mukammal demokratiya
8  Finlandiya9.1410.008.938.338.759.71Mukammal demokratiya
9  Avstraliya9.0910.008.937.788.7510.00Mukammal demokratiya
10  Shveysariya9.039.589.297.789.389.12Mukammal demokratiya
11  Niderlandiya8.899.589.298.338.139.12Mukammal demokratiya
12  Lyuksemburg8.8110.008.936.678.759.71Mukammal demokratiya
13  Germaniya8.689.588.578.337.509.41Mukammal demokratiya
14  Buyuk Britaniya8.539.587.508.338.139.12Mukammal demokratiya
15  Urugvay8.3810.008.576.117.509.71Mukammal demokratiya
16  Avstriya8.299.587.868.336.888.82Mukammal demokratiya
17  Mavrikiy8.229.178.215.568.759.41Mukammal demokratiya
18  Malta8.219.178.216.118.758.82Mukammal demokratiya
19  Ispaniya8.089.177.147.787.508.82Mukammal demokratiya
20  Kosta Rika8.079.587.506.677.509.12Mukammal demokratiya
21  Janubiy Koreya8.009.177.867.227.508.24Nomukammal demokratiya
22  Yaponiya7.998.758.216.677.508.82Nomukammal demokratiya
23  Estoniya7.979.588.216.676.888.53Nomukammal demokratiya
24  Chili7.979.588.574.448.139.12Nomukammal demokratiya
25 AQSh7.969.177.147.787.508.24Nomukammal demokratiya
26  Kabo Verde7.889.177.866.676.888.82Nomukammal demokratiya
27  Portugaliya7.849.587.506.116.889.12Nomukammal demokratiya
28  Botsvana7.819.177.146.117.509.12Nomukammal demokratiya
29  Fransiya7.809.587.507.785.638.53Nomukammal demokratiya
30  Isroil7.799.177.508.897.505.88Nomukammal demokratiya
31  Belgiya7.789.588.935.006.888.53Nomukammal demokratiya
32 Tayvan7.739.588.216.115.639.12Nomukammal demokratiya
33  Italiya7.719.586.077.786.888.24Nomukammal demokratiya
34  Chexiya7.699.586.796.676.888.53Nomukammal demokratiya
35  Kipr Respublikasi7.599.176.436.676.888.82Nomukammal demokratiya
36  Litva7.509.586.436.116.259.12Nomukammal demokratiya
37  Sloveniya7.509.586.796.676.258.24Nomukammal demokratiya
38  Latviya7.389.586.075.566.888.82Nomukammal demokratiya
39  Yunoniston7.299.585.366.116.888.53Nomukammal demokratiya
40  Janubiy Afrika7.247.427.508.335.007.94Nomukammal demokratiya
41  Hindiston7.239.176.797.225.637.35Nomukammal demokratiya
42  Sharqiy Timor7.199.086.795.566.887.65Nomukammal demokratiya
43  Trinidad va Tobago7.169.587.146.115.637.35Nomukammal demokratiya
44  Slovakiya7.109.586.795.565.637.94Nomukammal demokratiya
45  Panama7.059.586.076.675.007.94Nomukammal demokratiya
46  Bolgariya7.039.176.437.224.387.94Nomukammal demokratiya
47  Yamayka7.028.757.144.446.258.53Nomukammal demokratiya
48  Argentina7.029.175.366.116.258.24Nomukammal demokratiya
49  Surinam6.989.176.436.675.007.65Nomukammal demokratiya
50  Braziliya6.979.585.366.675.008.24Nomukammal demokratiya
51 Kolumbiya6.969.176.795.005.638.24Nomukammal demokratiya
52  Malayziya6.887.757.866.676.255.88Nomukammal demokratiya
53  Filippin6.719.175.717.224.387.06Nomukammal demokratiya
54  Polsha6.679.176.076.114.387.65Nomukammal demokratiya
55  Gayana6.679.175.716.115.007.35Nomukammal demokratiya
56  Lesoto6.649.175.006.675.636.76Nomukammal demokratiya
57  Vengriya6.638.756.075.006.257.06Nomukammal demokratiya
58  Gana6.638.335.716.676.256.18Nomukammal demokratiya
59  Peru6.609.175.005.565.637.65Nomukammal demokratiya
60 Xorvatiya6.579.176.075.565.007.06Nomukammal demokratiya
61  Dominikan Respublikasi6.549.175.366.115.007.06Nomukammal demokratiya
62  Indoneziya6.548.057.166.776.686.59Nomukammal demokratiya
63  Moʻgʻuliston6.509.175.715.565.007.06Nomukammal demokratiya
64  Tunis6.416.425.717.786.255.88Nomukammal demokratiya
65  Serbiya6.418.255.366.115.007.35Nomukammal demokratiya
66  Ruminiya6.389.175.715.004.387.65Nomukammal demokratiya
67  Singapur6.384.337.866.116.257.35Nomukammal demokratiya
68  Ekvador6.278.755.366.114.386.76Nomukammal demokratiya
69  Namibiya6.255.675.366.675.637.94Nomukammal demokratiya
70  Paragvay6.248.755.715.004.387.35Nomukammal demokratiya
71  Meksika6.198.336.077.223.136.18Nomukammal demokratiya
72  Shri Lanka6.197.835.715.006.256.18Nomukammal demokratiya
73  Senegal6.157.506.074.446.256.47Nomukammal demokratiya
74  Gonkong6.153.086.075.567.508.53Nomukammal demokratiya
75  Papua Yangi Gvineya6.036.926.073.895.637.65Nomukammal demokratiya
76  Albaniya5.987.004.715.565.007.65Chatishgan tartib
77  El Salvador5.969.174.295.563.757.06Chatishgan tartib
78  Shimoliy Makedoniya5.876.505.366.673.757.06Chatishgan tartib
79  Moldova5.857.084.646.114.387.06Chatishgan tartib
80  Fiji5.856.585.366.115.635.59Chatishgan tartib
81  Benin5.746.505.715.005.635.88Chatishgan tartib
82  Chernogoriya5.746.085.366.114.386.76Chatishgan tartib
83  Boliviya5.707.504.645.563.757.06Chatishgan tartib
84  Ukraina5.696.173.216.676.256.18Chatishgan tartib
85  Honduras5.638.504.644.444.386.18Chatishgan tartib
86  Zambia5.616.174.643.896.886.47Chatishgan tartib
87  Gvatemala5.607.925.363.894.386.47Chatishgan tartib
88  Bangladesh5.577.835.075.564.385.00Chatishgan tartib
89  Gruziya5.507.833.576.114.385.59Chatishgan tartib
90  Malavi5.496.584.294.446.255.88Chatishgan tartib
91  Mali5.417.423.933.895.636.18Chatishgan tartib
92  Tanzania5.417.005.005.005.634.41Chatishgan tartib
93  Liberiya5.357.422.575.565.635.59Chatishgan tartib
94  Butan5.308.756.792.784.383.82Chatishgan tartib
95 Madagaskar5.226.083.576.115.634.71Chatishgan tartib
96  Uganda5.205.253.574.446.885.88Chatishgan tartib
97    Nepal5.184.335.365.005.635.59Chatishgan tartib
98  Qirgʻiziston5.116.582.936.674.385.00Chatishgan tartib
99  Keniya5.113.505.366.675.634.41Chatishgan tartib
100  Marokash4.995.254.645.005.634.41Chatishgan tartib
101  Bosniya va Gersegovina4.986.502.935.563.756.18Chatishgan tartib
102  Gaiti4.915.582.933.896.255.88Chatishgan tartib
103  Armaniston4.795.674.645.562.505.59Chatishgan tartib
104  Burkina Faso4.754.424.294.445.635.00Chatishgan tartib
105  Sierra Leone4.666.581.863.336.255.29Chatishgan tartib
106  Livan4.633.922.216.675.634.71Chatishgan tartib
107  Tailand4.633.004.295.005.005.88Chatishgan tartib
108 Nigeriya4.446.084.643.333.754.41Chatishgan tartib
109Falastin Davlati4.393.832.147.784.383.82Chatishgan tartib
110  Turkiya4.374.505.005.005.002.35Chatishgan tartib
111 Gambiya4.314.484.293.335.633.82Chatishgan tartib
112  Pokiston4.176.085.362.222.504.71Chatishgan tartib
113 Kot-d'Ivuar4.154.832.863.335.634.12Chatishgan tartib
114  Iroq4.064.750.076.675.003.82Chatishgan tartib
115  Iordaniya3.933.584.293.894.383.53Mutloq boshqaruv
116  Mozambik3.853.582.145.005.003.53Mutloq boshqaruv
117  Quvayt3.853.174.293.894.383.53Mutloq boshqaruv
118  Myanmar3.833.673.933.895.632.06Mutloq boshqaruv
119  Mavritaniya3.823.003.575.003.134.41Mutloq boshqaruv
120  Niger3.765.251.143.334.384.71Mutloq boshqaruv
121 Komor orollari3.714.332.214.443.753.82Mutloq boshqaruv
122  Nikaragua3.632.671.863.895.634.12Mutloq boshqaruv
123  Angola3.621.752.865.565.002.94Mutloq boshqaruv
124  Gabon3.612.582.214.445.003.82Mutloq boshqaruv
125  Kambodja3.591.335.002.785.633.24Mutloq boshqaruv
126  Jazoir3.502.582.213.895.003.82Mutloq boshqaruv
127  Misr3.363.583.213.333.752.94Mutloq boshqaruv
128  Ruanda3.351.675.002.784.382.94Mutloq boshqaruv
129 Efiopiya3.350.003.575.565.002.65Mutloq boshqaruv
130  Xitoy3.320.005.003.896.251.47Mutloq boshqaruv
131 Kongo Respublikasi3.313.172.503.893.753.24Mutloq boshqaruv
132 Kamerun3.283.172.863.334.382.65Mutloq boshqaruv
133  Qatar3.190.004.292.225.633.82Mutloq boshqaruv
134  Venesuela3.161.671.794.444.383.53Mutloq boshqaruv
135  Zimbabve3.160.502.004.445.633.24Mutloq boshqaruv
136  Gvineya3.143.500.434.444.382.94Mutloq boshqaruv
137  Belarus3.130.922.863.895.632.35Mutloq boshqaruv
138  Togo3.103.170.793.335.003.24Mutloq boshqaruv
139  Vietnam3.080.003.213.895.632.65Mutloq boshqaruv
140  Ummon3.040.003.932.784.384.12Mutloq boshqaruv
141  Eswatini3.030.922.862.225.633.53Mutloq boshqaruv
142  Kuba3.001.083.573.334.382.65Mutloq boshqaruv
143  Afgʻoniston2.972.921.144.442.503.82Mutloq boshqaruv
144  Rossiya2.942.171.795.002.503.24Mutloq boshqaruv
145  Qozogʻiston2.940.502.144.444.383.24Mutloq boshqaruv
146  Jibuti2.870.421.793.895.632.65Mutloq boshqaruv
147  Birlashgan Arab Amirliklari2.760.003.932.225.002.65Mutloq boshqaruv
148  Bahrayn2.710.833.212.784.382.35Mutloq boshqaruv
149  Ozarbayjon2.650.502.143.333.753.53Mutloq boshqaruv
150  Eron2.450.003.214.443.131.47Mutloq boshqaruv
151  Laos2.370.832.861.675.001.47Mutloq boshqaruv
152  Eritrea2.370.002.141.676.881.18Mutloq boshqaruv
153  Burundi2.330.000.433.895.002.35Mutloq boshqaruv
154  Liviya2.191.000.361.675.002.94Mutloq boshqaruv
155  Sudan2.150.001.792.785.001.18Mutloq boshqaruv
156  Oʻzbekiston2.010.081.862.225.000.88Mutloq boshqaruv
157  Gvineya-Bisau1.981.670.002.783.132.35Mutloq boshqaruv
158  Yaman1.950.000.003.895.000.88Mutloq boshqaruv
159  Tojikiston1.930.080.791.676.250.88Mutloq boshqaruv
160  Saudiya Arabistoni1.930.002.862.223.131.47Mutloq boshqaruv
161 Ekvatorial Gvineya1.920.000.433.334.381.47Mutloq boshqaruv
162  Turkmaniston1.720.000.792.225.000.59Mutloq boshqaruv
163  Chad1.610.000.001.673.752.65Mutloq boshqaruv
164  Markaziy Afrika Respublikasi1.522.250.001.111.882.35Mutloq boshqaruv
165  Kongo Demokratik Respublikasi1.490.500.712.223.130.88Mutloq boshqaruv
166  Suriya1.430.000.002.784.380.00Mutloq boshqaruv
167  Shimoliy Koreya1.080.002.501.671.250.00Mutloq boshqaruv

2012-yilgi reyting

DavlatKoʻrsatkichTurkumBoshqaruv shakli
1Norvegiya9.93Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
3Islandiya9.65Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
2Shvetsiya9.73Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
4Daniya9.52Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
5Yangi Zelandiya9.26Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
6Avstraliya9.22Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy
7Shveytsariya9.09Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
8Kanada9.08Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
9Finlandiya9.06Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
10Niderlandiya8.99Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
11Lyuksemburg8.88Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
13Irlandiya8.56Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
12Avstriya8.62Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
14Olmoniya8.34Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
15Malta8.28Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
17Chexiya8.19Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
18Urugvay8.17Mukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
16Birlashgan Qirollik8.21Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
21AQSh8.11Mukammal demokratiyaFederatsiya, Prezidentlik Respublikasi
22Kosta Rika8.10Mukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
23Yaponiya8.08Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
20Koreya Respublikasi8.13Mukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
24Belgiya8.05Mukammal demokratiyaFederatsiya, Konstitutsiyaviy monarxiya
28Mavrikiy8.17Mukammal demokratiyaParlamentar Respublika
25Ispaniya8.02Mukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
26Kabo Verde7.92Nomukammal demokratiyaRespublika
26Portugaliya7.92Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
31Janubiy Afrika Respublikasi7.79Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy Respublika
28Fransiya7.88Nomukammal demokratiyaRespublika
28Sloveniya7.88Nomukammal demokratiyaRespublika
32Italiya7.74Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
33Gretsiya7.65Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
33Botsvana7.85Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
34Estoniya7.61Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
36Chili7.54Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
37Isroil7.53Nomukammal demokratiya
35Tayvan7.57Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
40Slovakiya7.35Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
38Hindiston7.52Nomukammal demokratiyaFederatsiya
41Qibris7.29Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
47Litva7.05Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
43Sharqiy Timor7.16Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
48Trinidad va Tobago6.99Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
39Yamayka7.39Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
44Polsha7.12Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
44Braziliya7.12Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
46Panama7.08Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy demokratiya
49Mojariston6.96Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
51Meksika6.90Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
52Argentina6.84Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
54Bolgariya6.72Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
50Xorvatiya6.93Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
56Surinam6.65Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy demokratiya
57Kolumbiya6.63Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
61Peru6.47Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
89Shri Lanka5.75Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
58Tailand6.55Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
59Ruminiya6.54Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
53Indoneziya6.76Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
61Salvador6.47Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
70Paragvay6.26Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
97Mali5.12Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
66Serbiya6.33Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
67Moldova6.32Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
55Lesoto6.66Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
67Papua Yangi Gvineya6.32Nomukammal demokratiyaFederatsiya , Konstitutsiyaviy monarxiya
72Namibiya6.24Nomukammal demokratiyaRespublika
65Mongoliya6.35Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
60Dominika Respublikasi6.49Nomukammal demokratiyaRespublika
64Malayziya6.41Nomukammal demokratiyaKonstitutsiyaviy monarxiya
70Zambiya6.26Nomukammal demokratiyaRespublika
73Makedoniya6.16Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
76Montenegro6.15Nomukammal demokratiyaParlamentar Respublika
69Filippin6.30Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
79Benin6.00Nomukammal demokratiyaRespublika
76Gayana6.05Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
78Gana6.02Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
63Gonkong6.42Nomukammal demokratiyaNosuveren demokratiya
81Singapur5.88Oʻtish davriParlamentar Respublika
81Gvatemala5.88Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
84Bangladesh5.86Oʻtish davriParlamentar Respublika
85Boliviya5.84Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
85Gonduras5.84Oʻtish davriRespublika
75Malavi6.08Nomukammal demokratiyaRespublika
90Albaniya5.67Oʻtish davriParlamentar Respublika
88Turkiya5.76Oʻtish davriParlamentar Respublika
87Ekvador5.78Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
81Tanzaniya5.88Oʻtish davriRespublika
92Nikaragua5.56Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
90Tunis5.67Oʻtish davriRespublika
74Senegal6.09Nomukammal demokratiyaPrezidentlik Respublikasi
99Livan5.05Oʻtish davriParlamentar Respublika
98Bosniya va Gersegovina5.11Oʻtish davriParlamentar Respublika
94Uganda5.16Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
95Venesuela5.15Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
101Liberiya4.95Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
103Falastin4.80Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
102Mozambik4.88Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
100Kambodja4.96Oʻtish davriKonstitutsiyaviy monarxiya
104Keniya4.71Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
107Butan4.65Oʻtish davriKonstitutsiyaviy monarxiya
108Pokiston4.57Oʻtish davriParlamentar Respublika
104Sierra Leone4.71Oʻtish davriRespublika
111Nepal4.16Oʻtish davriParlamentar Respublika
110Mavritaniya4.17Oʻtish davriIslom Respublikasi
111Niger4.16Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
114Armaniston4.09Oʻtish davriPrezidentlik Respublikasi
113Iroq4.10Oʻtish davriParlamentar Respublika
125Burundi3.60Mutloq boshqaruvRespublika
116Gaiti3.96Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
109Misr4.56Oʻtish davriharbiy xunta
117Madagaskar3.93Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
122Rossiya3.74Mutloq boshqaruvFederatsiya, Prezidentlik Respublikasi
121Iordaniya3.76Mutloq boshqaruvKonstitutsiyaviy monarxiya
120Nigeriya3.77Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
115Marokash4.07Oʻtish davriKonstitutsiyaviy monarxiya
123Efiopiya3.72Mutloq boshqaruvParlamentar Respublika
119Quvayt3.78Mutloq boshqaruvKonstitutsiyaviy monarxiya
124Fidji3.67Mutloq boshqaruvHarbiy diktatura
127Burkina Faso3.52Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
95Liviya5.15Oʻtish davrimuvaqqat hukumat
127Kuba3.52Mutloq boshqaruvKommunizm
127Komor orollari3.52Mutloq boshqaruvFederatsiya
126Gabon3.56Mutloq boshqaruvRespublika
130Togo3.45Mutloq boshqaruvRespublika
118Jazoir3.83Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
131Kamerun3.44Mutloq boshqaruvRespublika
134Gambiya3.31Mutloq boshqaruvRespublika
133Angola3.35Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
135Ummon3.26Mutloq boshqaruvMutloq monarxiya
137Esvatini3.20Mutloq boshqaruvMutloq monarxiya
132Ruanda3.36Mutloq boshqaruvRespublika
138Qatar3.18Mutloq boshqaruvKonstitutsiyaviy monarxiya
142Xitoy3.00Mutloq boshqaruvKommunizm
136Kot-dʼIvuar3.25Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
144Vyetnam2.89Mutloq boshqaruvKommunizm
150Bahrayn2.53Mutloq boshqaruvKonstitutsiyaviy monarxiya
144Kongo Respublikasi2.89Mutloq boshqaruvRespublika
146Gvineya2.79Mutloq boshqaruvHarbiy diktatura
148Zimbabve2.67Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
147Jibuti2.74Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
149Birlashgan Arab Amirliklari2.58Mutloq boshqaruvKonstitutsiyaviy monarxiya
140Yaman3.12Mutloq boshqaruvRespublika
152Afgʻoniston2.48Mutloq boshqaruvIslom Respublikasi
154Sudan2.38Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi Respublika
153Eritreya2.40Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi Respublika
159Kongo Demokratik Respublikasi1.92Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
156Laos2.32Mutloq boshqaruvKommunizm
164Suriya1.63Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
166Gvineya-Bisau1.43Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
158Eron1.98Mutloq boshqaruvIslom Respublikasi
157Markaziy Afrika Respublikasi1.99Mutloq boshqaruv
160Ekvatorial Gvineya1.83Mutloq boshqaruvPrezidentlik Respublikasi
163Saudiya Arabistoni1.71Mutloq boshqaruvIslom davlati, Mutloq monarxiya
155Birma2.35Mutloq boshqaruvharbiy xunta
165Chad1.62Mutloq boshqaruvRespublika
167Shimoliy Koreya1.08Mutloq boshqaruvKommunizm[4]

Soʻnggi oʻzgarishlar

2016-yilda Qoʻshma Shtatlar mukammal demokratiyadan nomukammal demokratiyaga pasaygan. 2015-yilda 8,05 dan 2016-yilda 7,98 gacha pasaygan. Hisobotda amerikaliklarning davlat muassasalariga boʻlgan ishonchini buzgan koʻplab omillar sabab boʻlganligi aytilgan.

Nigeriya avtoritar rejimdan aralash rejimga oʻtdi.

2017 yilgi Demokratiya indeksi 2010-11-yillardan buyon jahon demokratiyasi uchun eng yomon yil boʻlgan. Osiyo 2016-yildan buyon eng katta pasayish koʻrsatkichini koʻrsatgan mintaqa boʻldi. Venesuela aralash rejimdan avtoritar rejimga aylantirildi. Xitoyda Xitoy Kommunist partiyasi (XKP) bosh kotibi Xi Jinping oʻz hokimiyatini yanada mustahkamladi. Moldaviya muammoli saylovlar natijasida aralash rejimga aylantirildi. Armaniston prezidentlikdan parlamentga kuch oʻtkazgan konstitutsiyaviy oʻzgarishlar natijasida avtoritar rejimdan aralash rejimga qayta oʻzgartirildi. Gambiya 2016-yil prezident saylovlarida muxolifat nomzodi Adama Barrow tomonidan 1996-yildan 2017-yilgacha prezident boʻlgan Yahyo Jameh gʻalaba qozonganidan soʻng, 2017-yilda avtoritar rejimdan aralash rejimga oʻtdi.

2019-yilda Fransiya, Portugaliya va Chili mukammal demokratiyaga oʻtdi. Malta mukammal demokratiyadan nomukammal demokratiyaga aylandi. Tailand va Albaniya aralash rejimlardan nomukammal demokratiyaga oʻtdilar. Algeria yana avtoritar rejimdan aralash rejimga oʻtdi.

2020-yilda Tayvan sud tizimida islohotlar boʻyicha nomukammal demokratiyadan mukammal demokratiyaga koʻtarildi[5]. 33 yildagi oldingi pozitsiyasidan 11-oʻringa koʻtarilgan. Yaponiya va Janubiy Koreya ham mukammal demokratiyaga aylandi, Fransiya va Portugaliya esa yana kamchiliklarga ega boʻlgan demokratiyaga aylantirdi. Gonkong nomukammal demokratiyadan aralash rejimga aylantirildi. Jazoir aralash rejimdan avtoritar rejimga yana pasaytirildi. Intelligence Unit demokratiyaga „2020-yilda katta zarar yetkazilganini“ taʼkidladi. Koʻrsatilgan mamlakatlarning deyarli 70% umumiy sonining pasayishi qayd etildi, chunki ularning aksariyati COVID-19 pandemiyasiga qarshi cheklovlar qoʻydi. Jahon oʻrtacha ballari indeks 2006-yilda boshlanganidan beri eng past darajaga tushdi.

2021-yilda Markaziy va Sharqiy Yevropa mintaqasidan tashqari, global va mintaqaviy oʻrtacha ballar pasayib bormoqda. Ispaniya va Chili mukammal demokratiyadan nomukammal demokratiyaga aylandi. Ekvador, Meksika, Paragvay va Tunis esa nomukammaldan aralash rejimlarga aylandi. Gaiti, Livan va Qirgʻiziston aralash rejimlardan avtoritar rejimlarga aylantirildi. Bundan tashqari, Moldova, Yaqin Sharq va Shimoliy Makedoniyani aralash rejimlardan nomukammal demokratiyaga aylantirgan boʻlsa, Mavritaniya avtoritar rejimdan aralash rejimga aylantirgan. Birinchi marta ikki mamlakat Shimoliy Koreyani demokratiya indeksida eng past darajadagi davlatlar sifatida koʻchirdi. Afgʻoniston 2021-yilgi Tolibon hujumi natijasida demokratiya indeksidagi eng past natijalarni 0,32 ga yetkazdi.

2022-yilda global oʻrtacha ballar susayib qoldi, COVID bilan bogʻliq cheklovlar koʻp jihatdan butun dunyo boʻylab boshqa salbiy oʻzgarishlar tufayli bekor qilindi.

2023-yilda global oʻrtacha natija yanada yomonlashdi, aksariyat pasayishlar avtoritar va aralash rejimlarda sodir boʻldi[6].

Manbalar