Loyiha:Bugun/Dekabr

1-dekabr

Butunjahon OITSga qarshi kurash kuni, Qoraqalpoq tili kuni

• 1640 — Lissabonda qirol sarori qoʻlga olinib, Iberiya uniyasi bekor qilindi.
• 1887 — Sherlock Holmes haqidagi ilk kitob (tasvirda) nashr qilindi.
• 1924 — Estoniyada inqilob boshlandi.
• 1934 — Sergey Kirovning oʻldirilishi ortidan Katta terror boshlandi.
• 1960 — Hamburgda Paul McCartney va Pete Best yongʻin chiqarishda ayblanib, hibsga olindi.
• 1991 — Ukrainada birinchi prezident saylovi va mustaqillik toʻgʻrisidagi referendum boʻlib oʻtdi.

2-dekabr

• 1804 — Napoleon I boshiga toj kiydirildi (tasvirda).
• 1805 — Austerlitz jangida ruslar magʻlubiyati.
• 1920 — Turkiya va Armaniston oʻrtasida Aleksandropol kelishuvi tuzildi.
• 1956 — „Granma“ yaxtasi Kubaga Ernesto Che Guevara va Fidel Castroni eltib qoʻydi.
• 1971 — Birlashgan Arab Amirliklari tashkil topdi.

3-dekabr

• 1904 — Yupiterning bungacha nomaʼlum boʻlgan yoʻldoshi — Himalia kashf qilindi.
• 1912 — Birinchi bolqon urushi: Dardanell boʻgʻozida turk va yonon flotlari toʻqnashdi.
• 1967 — Christiaan Barnard (tasvirda) ilk marotaba yurak koʻchirish amaliyotini oʻtkazdi.
• 1984 — Bhopal shahrida pestitsid zavodidagi halokat tufayli 3800 kishi halok boʻldi.

4-dekabr

• 1639 — Jeremiah Horrocks Veneraning Quyosh diski atrofida aylanishini (tasvirda) kuzatdi.
• 1948 — SSSRda elektron hisoblash mashinasiga patent berildi.
• 1976 — Jean-Bedel Bokassa Markaziy Afrika Respublikasi qiroli boʻldi.
• 1980 — Led Zeppelin guruhi tarqalib ketdi.
• 2016 — Shavkat Mirziyoyev Oʻzbekiston prezidenti etib saylandi.

5-dekabr

• 1484 — Rim papasi Innocentius VIII Germaniyada Jodugarlar ovini boshlab berdi.
• 1894 — Reyxstag binosi (tasvirda) qurib bitkazildi.
• 1936 — SSSRda Stanlin konstitutsiyasi qabul qilindi.
• 1957 — „Lenin“ muzyorari suvga tushirildi.

6-dekabr

• 1492 — Christopher Columbus kemalari Gaiti sohillariga yetib bordi.
• 1865 — AQSHda qullik bekor qilindi.
• 1884 — Vashington monumenti (tasvirda) qurib bitkazildi.
• 1921 — Irlandiya mustaqilligini kafolatlovchi hujjat imzolandi.

7-dekabr

• 1732 — Londonda Covent Garden teatri ochildi.
• 1941 — Yaponiyaning Pearl Harborga hujumi.
• 1949 — Xitoy poytaxti Nankindan Taybeyga koʻchdi.
• 1972 — „Apollon-17“ kosmik kemasi ekipaji „Moviy shar“ (The Blue Marble) (tasvirda) suratini oldi.
• 1988 — Armanistonda Spitak zilzilasi 25 mingdan 50 minggacha odam umriga zomin boʻldi.

8-dekabr

Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kuni

• 1861 — Aleksandru Kuza Ruminiya tashkil topganini e’lon qildi.
• 1864 — Bristol yaqinida Clifton koʻprigi (tasvirda) ishga tushdi.
• 1966 — „Iraklion“ paromi Egey dengiziga cho’kib ketdi, natijada 217 kishi halok boʻldi.
• 1991 — MDHni tashkil etish toʻgʻrisidagi Belovej bitimi imzolandi.

9-dekabr

• 1425 — Rim papasi Martin V Leuven katolik universitetini (tasvirda) ochib berdi.
• 1905 — Fransiyada cherkovni hukumatdan ajratish qonuni qabul qilindi.
• 1968 — Douglas Engelbart ilk kompyuter sichqonini namoyish qildi.
• 1979 — Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti chechak dunyo boʻylab butunlay yoʻq qilingan ilk infeksion kasal boʻlganini eʼlon qildi.
• 1979 — Lion metropoliteni ishga tushdi.

10-dekabr

Inson huquqlari kuni.

• 1520 — Martin Luther Exsurge Domine bullasini (yorligʻini) ommaviy tarzda yoqib yubordi.
• 1900 — Rossiya armiyasi Manjuriyani bosib oldi.
• 1901 — Ilk Nobel mukofotlari topshirildi.
• 1948 — BMT Bosh Assambleyasi Inson huquqlari umumiy deklaratsiyasini qabul qildi.
• 1997 — Qozogʻiston poytaxti Ostona shahriga (tasvirda) koʻchirildi.

11-dekabr

• 1927 — Kanton inqilobi natijasida Xitoy Guanchjouni egalladi.
• 1931 — Buyuk Britaniya oʻz dominionlarining maqomini belgilab berdi.
• 1946 — BMT huzurida UNICEF tashkil topdi.
• 1964 — Ernesto Che Guevara BMT Bosh Assambleyasida chiqish qildi.
• 1994 — Birinchi Chechen urushi (tasvirda) boshlandi.

12-dekabr

• 627 — Vizantiya imperatori Herakleios Nineviyada sosoniylar ustidan gʻalaba qozondi.
• 1911 — Hindiston poytaxti Kalkuttadan Dehliga koʻchirildi.
• 1913 — „Mona Lisa“ portreti (tasvirda) oʻgʻirlanganidan ikki yil oʻtib Florensiyada topildi.
• 1936 — Xitoyda Chiang Kai-shekni oʻz generallari qoʻga olindi.
• 1963 — Keniya mustaqilligini eʼlon qildi.

13-dekabr

• 1545 — Reformatsiyaga qarshilar Trent ibodatxonasida (tasvirda) namoyishlar oʻtkazishdi.
• 1937 — Nankin qirgʻini boshlandi.
• 1959 — Boysun tumanida IL-14 uchogʻi halokatga uchradi.
• 1989 — SSSRda Liberal-demokratik partiya tashkil topdi.
• 2006 — Xitoyda daryo delfinining soʻnggi namoyandasi halok boʻlgani maʼlum qilindi.

14-dekabr

• 1896 — Glazgo metropoliteni ishga tushdi.
• 1900 — Kvant mexanikasining yuzaga kelishi: Max Planck Planck nurlanish qonunini taqdim etdi.
• 1911 — Roald Amundsen tarixda ilk marotaba Janubiy qutbga yetib bordi.
• 1918 — Friedrich Karl von Hessen-Kassel Finlyandiya taxtidan voz kechdi (tasvirda).
• 1942 — Ant-20 uchogʻining Toshkent yaqinidagi halokati.
• 2012 — Sandy Hook maktabidagi ommaviy qotillik.

15-dekabr

• 1791 — AQSHda huquqlar toʻgʻrisidagi bill kuchga kirdi.
• 1877 — Thomas Edison fonograf ixtirosi uchun patent oldi.
• 1905 — Sankt-Peterburgda Pushkin uyiga (tasvirda) asos solindi.
• 1939 — „Shamollarda qolgan hislarim“ filmi premyerasi.

16-dekabr

• 1859 — Daniya qiroli Frederik VII yoqqan kamin ortidan Frederiksborg qasri (tasvirda) yonib ketdi.
• 1899 — „Milan“ futbol klubiga asos solindi.
• 1972 — Yokohama munitsipal metropoliteni ishga tushdi.
• 1986 — Olmaotada yoshlar namoyishlari.
• 1996 — Kuala Lumpur metropoliteni ishga tushdi.
• 2002 — Turkmaniston Milliy xavfsizlik vazirligi xodimlari Ashxobodda Oʻzbekiston elchixonasi hududiga bostirib kirdi.

17-dekabr

• 1837 — Sankt-Peterburgdagi Qishki saroy yonib ketdi (tasvirda).
• 1903 — Wright Flyer bortida tarixdagi ilk parvoz amalga oshirildi.
• 1999 — Venesuelada togʻ qulashi va suv toshqinlari natijasida 30 ming odam halok boʻldi.
• 2004 — AQShning San Juan shahrida Tren Urbano metropoliteni ishga tushdi.
• 2014 — Yarim asr deganda AQSh va Kuba oʻrtasidagi diplomatik aloqalar tiklandi.

18-dekabr

• 1499 — Granada shahrida musulmonlar majburan katolitsizmga oʻtkazish kampaniyasi ortidan Castile qirolligiga qarshi isyon koʻtardi.
• 1865 — AQSh konstitutsiyasiga qullikni bekor qiluvchi 13-tuzatish kiritildi.
• 1987 — Perl dasturlash tilining ilk versiyasi eʼlon qilindi.
• 1940 — Germaniyada „Barbarossa rejasi“ tasdiqlandi (tasvirda „Barbarossa“ amaliyoti).

19-dekabr

• 1783 — William Pitt (tasvirda) 24 yoshida Birlashgan Qirollik bosh vaziri boʻldi.
• 1961 — Hindiston Portugaliya mustamlakasi — Daman va Diuni qoʻshib oldi.
• 1978 — Samarqandda AN-24 uchogʻi halokatga uchradi.
• 1984 — Buyuk Britaniya va Xitoy Gonkongni Xitoyga qoʻshish haqida shartnoma tuzdi.
• 1991 — Qozogʻiston mustaqilligini eʼlon qildi.
• 1997 — XX asrning eng daromadli filmi — „Titanic“ katta ekranga chiqdi.

20-dekabr

• 1917 — Rossiya korrupsiya va kontrrevolyutsiyaga qarshi kurash favqulodda komissiyasi (KGB) (tavsirda) tashkil topdi.
• 1987 — Filippinda „Donya Pas“ paromi halokatga uchradi, kamida 4375 nafar kishi halok boʻldi.
• 1999 — Portugaliya Makaoni Xitoyga oʻtkazib berdi.
• 2000 — Buyuk Britaniya hukumati tibbiy maqsadlarda odamni klonlashga ruxsat berdi.

21-dekabr

• 1913 — Arthur Wenn ilk klassik krossvordni chop etdi.
• 1937 — Walt Disney (tasvirda) Oppogʻoy va yetti gnom nomli ilk rangli toʻliq metrajli animatsion filmni taqdim etdi.
• 1958 — Charles de Gaulle Fransiya prezidenti etib saylandi.
• 1988 — Shotlandiyada Boeing 747 halokati.
• 2014 — Oʻzbekiston parlament saylovi (2014-2015).

22-dekabr

Energetik kuni

• 1807 — Thomas Jefferson qistovi bilan AQSH kongressi boshqa davlatlar bilan savdo aloqalarini taqiqladi.
• 1808 — Venadagi teatrda Betxovenning beshinchi simfoniyasi premyerasi.
• 1847 — Jazoir amiri Abdul Qodir Fransiyaga taslim boʻldi.
• 1989 — Germaniya birlashuvi — 28 yilda ilk marotaba Brandenburger darvozasidan (tasvirda) erkin oʻtish yoʻlga qoʻyildi.
• 2019 — Oʻzbekiston parlament saylovi (2019-2020).

23-dekabr

• 962 — Vizantiya imperiyasi Halabni qoʻlga oldi.
• 1938 — East London muzeyiga 66 million yil oldin yoʻq boʻlib ketgani ishonilgan latimeriya balig’i (tasvirda) olib kelindi.
• 1959 — Toshkentda IL-14 uchogʻi halokatga uchradi.
• 1972 — Nikaragua poytaxti Managua zilzilasida minglab odam halok boʻldi.
• 2007 — Nepalda monarxiya tugatildi.

24-dekabr

• 1777 — James Cook Yer yuzidagi eng yirik atoll — Rojdestvo orolini kashf etdi.
• 1914 — Birinchi jahon urushidagi yangi yil sulhi.
• 1968 — Astronavt William Anders Oy orbitasida Yer koʻtarilishini (tasvirda) suratga oldi.
• 1982 — Jahondagi eng yirik yuk samolyoti — AN-124ning ilk parvozi.
• 2002 — Dehli metropoliteni ishga tushdi.

25-dekabr

• 800 — Rim papasi Lev III Buyuk Karlga imperator tojini kiydirdi.
• 1979 — Afgʻon urushi: SSSR qoʻshinlari Afgʻonistonga olib kirila boshlandi.
• 1989 — Ruminiya inqilobi: kommunist diktator Nicolae Ceaușescu qator jinoyatda aybdor deb topilib, qatl etildi.
• 1991 — SSSRning ilk va soʻnggi prezidenti Mixail Gorbachyov (tasvirda) isteʼfoga chiqdi.

26-dekabr

• 1606 — William Shakespearening „Qirol Lear“ pyesasining ilk postanovkasi.
• 1825 — Rossiya imperiyasida dekabristlar senat oldida qoʻzgʻolon uyushtirdilar (tasvirda).
• 1991 — SSSR Oliy kengashi Sovet Ittifoqi rasman tugatilganini eʼlon qildi.
• 1991 — Oʻzbekiston va Avstraliya davlatlari oʻrtasida diplomatik aloqalar oʻrnatildi.

27-dekabr

• 567 — Ayo Sofiya yangitdan qayta qurilishi boshlandi. Vizantiya imperatori Yustinian I davrida qurib bitkazildi.

• 1831 — Charles Darwin Beagle kemasi bortida dunyo boʻylab sayohatga otlandi.
• 1903 — Dublindagi Abbey teatri (tasvirda) ochilishi.
• 1960 — The Beatles guruhining Angliyadagi ilk chiqishi.
• 1979 — Afgʻon urushi (1979—1989): Amin saroyi qurshab olindi.

28-dekabr

• 1895 — Aka-uka Auguste va Louis Lumière ilk marotaba kinematograf seansini namoyish qilishdi (tasvirda).
• 1973 — Parijda Aleksandr Soljenitsin qalamiga mansub „GULAG arxipelagi“ romani chop etildi.
• 1973 — Jizzax viloyati tashkil topdi.
• 1999 — Saparmurot Niyozov Turkmanistonning umrbod prezidenti etib saylandi.

29-dekabr

• 1791 — Yassi tinchlik shartnomasi imzolandi.
• 1845 — Texas AQSH shtatlaridan biriga aylandi.
• 1860 — Ilk toʻliq metall zirhli kema HMS Warrior (tasvirda) suvga tushirildi.
• 1930 — Muhammad Iqbol Pokiston davlatini tashkil etish taklifi bilan chiqdi.
• 1959 — Lissabon metropoliteni ishga tushdi.
• 1996 — Gvatemalada 36 yil davom etgan fuqarolar urushi taraflar sulh imzolashi bilan oʻz yakuniga yetdi.
• 2009 — Oʻzbekiston parlament saylovi (2009-2010).

30-dekabr

• 1066 — Musulmon Granadasida yahudiylar qirgʻin qilindi.
• 1806 — Usmonli imperiyasi Rossiya imperiyasiga urush eʼlon qildi.
• 1903 — Chicagodagi Iroquois teatrida chiqqan yongʻin 600 kishi umriga zomin boʻldi.
• 1922 — Rossiya SFSR, Belorussiya SSR, Ukraina SSR, Zakavkazye SFSR davlatlari SSSRga birlashish haqidagi kelishuvni imzoladi (tasvirda).
• 1927 — Tokio metropoliteni ishga tushdi.

31-dekabr

• 1917 — Rossiya Finlandiya mustaqilligini tan oldi.
• 1937 — Qamashi tumani tashkil topdi.
• 1968 — Ilk supersonik yoʻlovchi samolyot — Tu-144ning birinchi parvozi.
• 1994 — Checheniston poytaxti Grozniy qamali boshlandi.
• 1999 — Boris Yeltsin Rossiya prezidenti lavozimidan iste’fo berdi.