کوردلر
کۆردلر، اورتا شرقده یاشایان کۆرد دیللرینین بیرینه دانیشان خالقلار.[۳۴][۳۵] بعضی تاریخچیلرین نظرینه گؤره کۆرد کلمه‌سی بیر خاص نیژادا ایشاره ائتمه‌ییر و عربلر طرفیندن ایکیچایلارآراسیندا یاشایان سونی موسلمان خالقلارا کی اؤز دیللری و فرهنگلری ایله عوموماً بیر قونشو منطقه‌ده ایران، عراق، تورکیه و سوریه اؤلکه‌لری آراسیندا کوردوستان آدیلا تانینان بیر منطقه‌ده یاشایانلارا وئریلن ایصطلاح‌دیر.[قایناق گؤسترین] بیرنجی دونیا ساواشیندان قاباق کۆردلر کؤچرلی‌ایمیش‌لر و کوردلر کئچی و قویون ساخلامقلا بین‌النحرین دؤزلوک‌لرینده، ایران و تورکیه داغلاریندا حایاتلاری وارییدی. عثمانلی ایمپیراتورلوغونون داغیلماسیندان سوْنرا جدید بیر میلت - دؤولتلرین ساییندا دئییل، بیر آیری کۆردیستان‌دیر. کۆردلر داها راحات منطقه‌ده دولانا بیلمه‌دیلر و فصلی کؤچلری و سونتی یاشایشلارین ترک ائتمه‌یه مجبور اولدولار. ییرمینجی عصرین باشلاریندا کۆردلر میلیتچیلیکه تمرکز ائتدیلر. ۱۹۲۰ (میلادی) ایلین (سور عهدنامه‌سی) نده، کی جدید عراق، سوریه و کویت دؤولتلرین یاراتدی، کۆردیستان دؤولتی‌نین قورولماسینادا ایمکان وئرمیشدی اما هئچ واخت ایجرا اولمادی. تورکیه‌نین عوثمانلی سلطنتی‌نین ییخیلماسیندان سوْنرا کمال آتاتورک تورکیه‌ده، تورکیه، ایران و عراق هئچ بیری مۆستقیل بیر کوردیستان دؤولتینی رسمیته تانیمادیلار. تورکیه‌ده کورد دیلینی ممنوع و شهرلرده سونتی کورودو پالتارلاری ممنوع و کوردلره (داغ تۆرکو) آد قویدولار و تورک حکومتی کوردلری هؤویتلریندن محروم اتمه‌یه چالیشدی. تورک دؤولتی کۆردلری شهرلره مهاجیرت اتمه‌یه تشویق ائتدی و کۆردلری منطقه‌ده سئیرکلشدیردی، تورکیه دؤولتی کۆردلری بیر اقلیت قوم تانیماغا دوام وئریر.[۳۶]کورد مدنیتی یوز ایللر بویو داوام ائدن تعامول نتیجه‌سینده دیگر یاخین شرق مدنیتلری ایله موختلیف اوخشارلیقلارا مالیک اولسا دا، کورد دینی اینانجی کیفایت قدر همزمان شکیلده گلیشمیشدیر.[۳۷] بوگون کوردلرین اکثریتی شافعی مذهبینه منسوب سونی موسلمانلار اولدوغو حالدا، بیر چوخ فرقلی دین و اینانجین منسوبلاری دا وار. بونلارا علاوه اولاراق، کوردلر آراسیندا یزیدیلیک و اهل حق کیمی موختلیف دینی مذهبلر، فیرقه‌لر، جریانلار و اینانجلار مئیدانا گلمیشدیر.[۳۷][۳۸]
 Kurdish Women in Beirut - 1970 | |
| اهالی سایی‌سی | |
|---|---|
| 28–35 million[۱] (The World Factbook, 2015 estimate) 35–45 million[۲] (Kurdish Institute of Paris, 2017 estimate) | |
| چوْخلی اهالی اولان بؤلگه‌لر | |
 تورکیه | est. 14.3–16 million[۱][۲] |
 ایران | est. 8–8.2 million[۱][۲] |
 عراق | est. 5.6–8 million[۱][۲] |
 سوریه | est. 2–3.6 million[۱][۲] |
 آلمان | 1.2–1.5 million[۳][۴] |
 آذربایجان جومهوریتی | ۱۸۰٬۰۰۰[۵][۶] |
 لوبنان | ۱۶۰٬۰۰۰[۷] |
 فرانسه | ۱۵۰٬۰۰۰[۸] |
 هولند | ۱۰۰٬۰۰۰[۹] |
 سوئد | ۸۳٬۶۰۰[۱۰] |
 روسیه | ۶۳٬۸۱۸[۱۱] |
 بلژیک | ۵۰٬۰۰۰[۱۲] |
 بیرلشمیش شاهلیق | ۴۹٬۸۴۱[۱۳][۱۴][۱۵] |
 قازاخیستان | ۴۷٬۹۳۸[۱۶] |
 ارمنیستان | ۳۷٬۴۷۰[۱۷] |
 سوئیس | ۳۵٬۰۰۰[۱۸] |
 دانمارک | ۳۰٬۰۰۰[۱۹] |
 اوردون | ۳۰٬۰۰۰[۲۰] |
 اوتریش | ۲۳٬۰۰۰[۲۱] |
 یونان | ۲۲٬۰۰۰[۲۲] |
 بیرلشمیش ایالتلر | ۲۰٬۵۹۱–۴۰٬۰۰۰[۲۳] |
 کانادا | ۱۶٬۳۱۵[۲۴] |
 فنلاند | ۱۵٬۸۵۰[۲۵] |
 گورجیستان | ۱۳٬۸۶۱[۲۶] |
 قیرغیزیستان | ۱۳٬۲۰۰[۲۷] |
 اوسترالیا | ۱۰٬۱۷۱[۲۸] |
| دیللری | |
| کورد دیللری In their different varieties: سوران دیلی، کورمانج دیلی، Pehlewani, لک دیلی[۲۹] زازا دیلی، گوران دیلی[۳۰] | |
| دین‌لری | |
| Predominantly سونیلر with minorities of شیعه، Kurdish Alevism, Yazidism, Yarsanism, مزدیسنا، کورد یهودی‌لری، مسیحیت[۳۱][۳۲][۳۳] | |
| مربوط اولان قومی قروپلار | |
| Other ایران دیللی خالقلار | |
یاشادیغی یئرلر
کوردلرین یاشادیغی یئرلری و ساییلارینا گؤره چوخلو تخمینلر وورولور و موختلیف منبع‌لر موختلیف نظرلر وئریرلر اونون اوچون بو گونه قدر کوردلرین ساییلارینا گؤره بیر ثابیت عدد تاپیلماییبدیر، آنجاق بللی‌دیر کوردلر اونلارجا اؤلکه‌ده یاشایاراق هئچ بیر اؤلکه‌نین اکثریتینی تشکیل وئرمیلر و بوتون یاشادیغی اؤلکه‌لرده آزینلیق ائتنیک قروپو تانینیرلار. دئمک اولار کی کوردلرین یوزه ۹۰ یا ۹۵٪-ی ایران، تورکیه، عراق و سوریه اؤلکه‌لرینده یاشاییرلار، کوردلر تورکیه، عراق و سوریهنین ۲-جی ائتنیک قروپو[۳۹][۴۰][۴۱] و ایرانین ۳-جو و یا ۴-جو ائتنیک قروپونو تشکیل وئریرلر،[۴۲] اوروپا دا یاشایان کوردلرین ۷۵٪-۸۰٪-ی بو ۴ اؤلکه‌دن اوروپا یا کؤچوبلر.
ایراندا
۲۰۱۰-جو ایلین آمارلارینا گؤره کوردلر ایران اهالیسی‌نین تخمیناً ۵٪_۷٪-نی تشکیل ائدیرلر[۴۳][۴۲][۴۴](۷٪-ده لور دیلینه دانیشان لک‌لر و فیلی‌لر، همچنین کورد اولمایان گورانی‌لرده کورد حساب اولوبلار)[۴۵] بو خالقلاری کورد سایماماقلا ۲۰۰۶-جی ایلین ایران جمعیتی آماری اساسیندا کوردلرین جمعیتی ایراندا ۴٫۹ میلیون نفردیر.
عراقدا
تورکیه‌ده
تورکیه‌ده کوردلرین جمعیتی و یاشادیغی یئرلرینه چوخلو تخمینلر وورولور کی او تخمینلر عیبارتدیلر:
- ۱۹۶۵-جی ایلین آمارلارینا گؤره تورکیه‌ده ۲٬۲۱۹٬۵۰۲ نفرین آنادیلی کورمانج دیلیدیر کی بونلارین ۱٬۳۲۳٬۶۹۰ نفری کورمانج دیلیندن سونرا باشقا دیل بیلمیردیلر[۴۶] همچنین کورمانج‌دیلی ایکینجی دیلی اولان و یا کورمانج دیلینی باشا دوشنلرین سایی (آنا دیللریندن علاوه) ۴۲۹٬۱۶۸ نفریدیر.[۴۷] بئله‌لیکله، ۱۹۶۵-جی میلادی ایلده ۳۱٬۳۹۱٬۴۲۱ نفر اولان تورکیه اهالیسی‌نین اَن چوخ احتیمالی ایله ۸٬۴۴٪-نی کوردلر(کورمانج‌لار) تشکیل ائدیردیلر.
- تورکیه آمار مؤسیسه‌سی‌نین ۳۱ دسامبر ۲۰۱۳ ده وئردیقی رسمی آمار اساسیندا تورکیه‌نین ۷۶٬۶۶۷٬۸۶۴ نفر جمعیتی واردیر.[۴۸] اگر ۱۹۶۵-جی ایلین آماری ثابیت قالسا تورکیه‌ده اَن چوخو ۶٬۴۷۱ میلیون نفر کورد یاشاییر. البته اوزون ایللرده کوردلرین اکثریتی‌نین یاشادیغی یئرلری (تورکیه‌نین شرق و جونوب-شرق اوستانلاری) یوخاری جمعیت روشدونا صاحیب اولماقی و همچنین بیرینجی کؤرفز دؤیوشونده ۱ میلیوندان آرتیق کورد عراقدان تورکیه‌یه کؤچمسی کوردلرین جمعیتی‌نی تورکیه‌ده یوخاریا آپاریب.[۴۹]
- ۲۰۰۶-جی میلادی ایلده کوندا: آراشتیرما و دانیشمانلیک تورکیه جومهوریتی‌نین طرفیندن تورکیه‌نین ائتنیک قروپلاری‌نین آمارلارین چیخادماق اوچون ایشه باشلادی، بو مؤسیسه‌نین وئردیقی آمار اساسیندا تورکیه‌نین ۷۶٪-نی آنادولو تورکلری، ۱۵٫۷٪-نی کوردلر و زازالار، ۲٫۸٪-نی باشقا تورک خالقلاری، ۰٫۷٪-نی عربلر و ۴٫۷٪-نی باشقا ائتنیک قروپلار تشکیل ائدیبلر.[۵۰]