Елка еўрапейская
Елка еўрапейская, Елка звычайная[2][3][4] (Picea abies), вечназялёнае дрэва роду елка сямейства хваёвых.
| Елка еўрапейская | ||||||||||||||||
 Агульны выгляд дарослай расліны, Эстонія | ||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
Picea abies (L.) H.Karst., 1881 | ||||||||||||||||
| Распаўсюджанне віда ў Еўропе[1]. | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Ахоўны статус | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Назва
Батанічнае апісанне
Вышыня дрэў 30—35 м (часам да 45—52 м), дыяметр да 100—150 см. Кара шэрая, адслойваецца ў старых дрэў тонкімі лускавінкамі. Каранёвая сістэма паверхневая, таму пры моцным ветры дрэвы нярэдка выварочваюцца з каранямі. Крона густая, конусападобная. Ігліца цёмна-зялёная, чатырохгранная, завостраная, 1—2,5 см даўжынёй.
Жаночыя шышкі напачатку чырвоныя, пазней бурыя, блішчастыя, выцягнутыя, яйкападобныя; мужчынскія шышкі дробныя, чырвоныя або жоўта-зялёныя, 10–15 см даўжынёй і 3–4 см шырынёй; насенныя лускавіны ромбападобныя, наверсе зубчастыя.
Пашырэнне
Ценевынослівае дрэва. Расце на свежых гліністых, сугліністых і супясчаных глебах. Лесаўтваральны від у таежнай зоне Еўропы.
Шырока распаўсюджана на паўночным усходзе Еўрапейскай часткі Расіі, па ўсёй Сібіры (за выключэннем тундравых раёнаў) і далей да ўзбярэжжа Ахоцкага мора і сярэдняга цячэння Амура.
На тэорыторыі Беларусі елка еўрапейская пашырана ў паўночнай і цэнтральнай частках, дзе ўтварае яловыя лясы. На поўдні трапляецца рэдка: на Палессі вядома 32 астраўныя ўчасткі, 3 з іх у Маларыцкім і Брэсцкім раёнах, дзе расце карпацкая форма елкі еўрапейскай.
Інтрадукавана ў Паўночнай Амерыцы.
Асаблівасці біялогіі
Елка адрозніваецца высокай ценевынослівасцю, марозаўстойлівая, трывае залішняе ўвільгатненне, але церпіць ад засух, позніх веснавых і ранніх восеньскіх замаразкаў, задымленасці і сухасці паветра. Цвіце елка ў маі-чэрвені, шышкі выспяваюць восенню.
Жыве 250–300, рэдка да 450 год.
Значэнне і выкарыстанне
Драўніна выкарыстоўваецца ў будаўніцтве, цэлюлознай прамысловасці. Елка часта сустракаецца ў ахоўных насаджэннях уздоўж дарог.
Сінонімы
Паводле The Plant List на 2013 год, у сінаніміку віду ўваходзяць[10]:
- Abies abies (L.) Druce, nom. inval.
- Abies alpestris Brügger
- Abies carpatica (Loudon) Ravenscr.
- Abies cinerea Borkh.
- Abies clambrasiliana Lavallée
- Abies clanbrassiliana P.Lawson
- Abies coerulescens K.Koch
- Abies communis P.Lawson, nom. illeg.
- Abies conica Lavallée
- Abies cranstonii Lavallée, nom. inval.
- Abies elegans Sm. ex J.Knight
- Abies eremita K.Koch
- Abies erythrocarpa (Purk.) Nyman
- Abies excelsa (Lam.) Poir.
- Abies extrema Th.Fr.
- Abies finedonensis Gordon
- Abies gregoryana H.Low. ex Gordon
- Abies inverta R.Sm. ex Gordon
- Abies lemoniana Booth ex Gordon
- Abies medioxima C.Lawson
- Abies minima Lavallée, nom. inval.
- Abies minuta Poir.
- Abies montana Nyman
- Abies mucronata Rausch ex Carrière, nom. inval.
- Abies parvula Knight
- Abies pectinata Gilib., nom. inval.
- Abies picea Mill.
- Abies pumila Voss, nom. inval.
- Abies subarctica (Schur) Nyman
- Abies viminalis Wahlenb.
- Abies vulgaris Wender., nom. illeg.
- Picea alpestris (Brügger) Stein
- Picea cranstonii Beissn.
- Picea elegantissima Beissn.
- Picea excelsa (Lam.) Link
- Picea finedonensis Beissn.
- Picea gregoryana Beissn.
- Picea integrisquamis (Carrière) Chiov.
- Picea maxwellii Beissn.
- Picea montana Schur
- Picea remontii Beissn.
- Picea rubra A.Dietr.
- Picea subarctica Schur
- Picea velebitica Simonk. ex Kümmerle
- Picea viminalis (Alstr.) Beissn.
- Picea vulgaris Link
- Pinus abies L.
- Pinus carpatica Gordon, nom. inval.
- Pinus cinerea Röhl., nom. inval.
- Pinus clanbrassiliana Lodd., nom. inval.
- Pinus excelsa Lam. — Хвоя веймутава гімалайская[11]
- Pinus picea Du Roi, nom. illeg.
- Pinus pyramidalis Salisb., nom. illeg.
- Pinus sativa Lam.
- Pinus viminalis Alstr.