Спіс дзеючых канстытуцый

спіс артыкулаў у адным з праектаў Вікімедыя

Спіс канстытуцый утрымлівае пералік краін свету ў залежнасці ад даты прыняцця ў іх дзеючых канстытуцый. Спіс аб'яднаны ў дзве групы: некадыфікаваныя канстытуцыі і кадыфікаваныя канстытуцыі. Канстытуцыі непрызнаных і часткова прызнаных дзяржаў прыведзены ў адмысловым раздзеле.

Першая старонка арыгінальнага тэксту Канстытуцыі ЗША

У канстытуцыйным праве прынята наступная класіфікацыя канстытуцый:[1]

  • пісаныя канстытуцыі
    • кадыфікаваныя
    • некадыфікаваныя
  • няпісаныя канстытуцыі
  • змяшаныя канстытуцыі

Усе не кадыфікаваныя канстытуцыі, у тым ліку няпісаныя і змяшаныя, магчыма аб'яднаць у нефарматныя канстытуцыі[2].

Самай старой з дзеючых пісаных канстытуцый з'яўляецца Канстытуцыя ЗША, прынятая 17 верасня 1787 года на Філадэльфійскім канвенце[3].

Сярод нядзейных першых канстытуцый зніклых дзяржаў варта адзначыць Канстытуцыю Корсікі  (англ.) (1755 год), Канстытуцыю Рэчы Паспалітай (1791), Канстытуцыю Сардзінскага каралеўства (1848).

Некадыфікаваныя канстытуцыі

КраінаДата прыняццяХто прыняўНайменне канстытуцыі
1 Вялікабрытанія
15 чэрвеня 1215
26 снежня 1689

Іаан Беззямельны
Парламент Англіі
Канстытуцыя Вялікабрытаніі:
 · Вялікая хартыя вольнасцей
 · Біль аб правах 1689 года
2 Канада
1867
29 сакавіка 1982

Парламент Вялікабрытаніі
Парламент Вялікабрытаніі
Канстытуцыя Канады:
 · Канстытуцыйны акт 1867 года
 · Канстытуцыйны акт 1982 года
3 Новая ЗеландыяКанстытуцыя Новай Зеландыі  (англ.)
4 ШвецыяКанстытуцыя Швецыі
5 Сан-Марына8 кастрычніка 1600Канстытуцыя Сан-Марына  (англ.)
6 ІзраільАсноўныя законы Ізраіля

Кадыфікаваныя канстытуцыі

Канстытуцыі, прынятыя ў XVIIIXIX стагоддзях

КраінаДата прыняццяХто прыняўНайменне канстытуцыі
1 Злучаныя Штаты Амерыкі17 верасня 1787Філадэльфійскі канвентКанстытуцыя ЗША
2 Нарвегія17 мая 1814Устаноўчы сходКанстытуцыя Нарвегіі
3 Нідэрланды24 жніўня 1815Вілем IКанстытуцыя Нідэрландаў
4 Бельгія7 лютага 1831Нацыянальны кангрэсКанстытуцыя Бельгіі
5 Аргенціна1 мая 1853Канстытуцыйны канвентКанстытуцыя Аргенціны
6 Люксембург17 кастрычніка 1868Вілем IIIКанстытуцыя Люксембурга
7 Тонга1875Джордж Тупоу IКанстытуцыя Тонга
8 Аўстралія9 ліпеня 1900ВікторыяКанстытуцыя Аўстраліі

Канстытуцыі, прынятыя ў XX стагоддзі

КраінаДата прыняццяХто прыняўНайменне канстытуцыі
1 Мексіка5 лютага 1917Устаноўчы СходКанстытуцыя Мексікі
2 Аўстрыя10 лістапада 1920Канстытуцыя Аўстрыі
3 Ліхтэнштэйн24 жніўня 1921Ландтаг ЛіхтэнштэйнаКанстытуцыя Ліхтэнштэйна
4 Латвія15 лютага 1922[кам. 1]Устаноўчы сходКанстытуцыя Латвіі
5 Ліван23 мая 1926Устаноўчы сходКанстытуцыя Лівана
6 Ірландыя1 ліпеня 1937ПлебісцытКанстытуцыя Ірландыі
7 Ісландыя16 чэрвеня 1944Альтынг ІсландыіКанстытуцыя Ісландыі
8 Інданезія18 жніўня 1945[кам. 2]Камісія па падрыхтоўцы незалежнасці ІнданезііКанстытуцыя Інданезіі
9 ЯпоніяКастрычнік 1946Парламент ЯпонііКанстытуцыя Японіі
10 Італія22 снежня 1947Устаноўчы сходКанстытуцыя Італіі
11 Паўднёвая Карэя12 ліпеня 1948Нацыянальны сходКанстытуцыя Паўднёвай Карэі
12 Германія8 мая 1949Парламенцкі саветКанстытуцыя Германіі
13 Коста-Рыка7 лістапада 1949Устаноўчы сходКанстытуцыя Коста-Рыкі
14 Індыя26 лістапада 1949Устаноўчы сходКанстытуцыя Індыі
15 Іарданія1 студзеня 1952Талал бен АбдалаКанстытуцыя Іарданіі
16 Данія28 мая 1953РэферэндумКанстытуцыя Даніі
17 Францыя28 верасня 1958РэферэндумКанстытуцыя Францыі
18 Туніс1 чэрвеня 1959Устаноўчы сходКанстытуцыя Туніса
19 Сінгапур3 чэрвеня 1959Канстытуцыя Сінгапура
20 Бруней1959Канстытуцыя Брунея
21 Кіпр16 жніўня 1960падпісана:
губернатарам былой калоніі Кіпр,
афіцыйнымі прадстаўнікамі Грэцыі, Турцыі,
архібіскупам Макарыясам III ад грэчаскай абшчыны
і доктарам Фазілем Кючукам ад турэцкай абшчыны
Канстытуцыя Кіпра
22 Самоа28 кастрычніка 1960Канстытуцыйны сходКанстытуцыя Самоа
23 Ямайка23 ліпеня 1962Елізавета IIКанстытуцыя Ямайкі
24 Кувейт11 лістапада 1962Абдала ас-Салем ас-СабахКанстытуцыя Кувейта
25 Манака17 снежня 1962Рэнье IIIКанстытуцыя Манака
26 Кенія1963Елізавета IIКанстытуцыя Кеніі
27 Мальта4 мая 1964РэферэндумКанстытуцыя Мальты
28 БатсванаСакавік 1965Канстытуцыя Батсваны
29 Барбадас22 лістапада 1966Канстытуцыя Барбадаса
30 Уругвай27 лістапада 1966РэферэндумКанстытуцыя Уругвая
31 Дамініканская Рэспубліка28 лістапада 1966РэферэндумКанстытуцыя Дамініканскай Рэспублікі
32 Науру29 студзеня 1968Канстытуцыйны канвентКанстытуцыя Науру
33 Маўрыкій12 сакавіка 1968Елізавета IIКанстытуцыя Маўрыкія
34 Аб’яднаныя Арабскія Эміраты18 ліпеня 1971Эміры Абу-Дабі, Дубая, Шарджы, Аджмана, Фуджэйры і Ум-эль-КайвайнаКанстытуцыя Аб'яднаных Арабскіх Эміратаў
35 Егіпет11 верасня 1971РэферэндумКанстытуцыя Егіпта
36 Марока1 сакавіка 1972РэферэндумКанстытуцыя Марока
37 Камерун20 мая 1972РэферэндумКанстытуцыя Камеруна
38 Панама11 кастрычніка 1972Сход прадстаўнікоў муніцыпалітэтаўКанстытуцыя Панамы
39 Бангладэш4 лістапада 1972Устаноўчы сходКанстытуцыя Бангладэш
40 Паўночная Карэя27 снежня 1972Вярхоўны Народны Сход КНДРКанстытуцыя Паўночнай Карэі
41 Сірыя13 сакавіка 1973РэферэндумКанстытуцыя Сірыі
42 Пакістан10 красавіка 1973Нацыянальная асамблеяКанстытуцыя Пакістана
43 Бахрэйн26 мая 1973Іса ібн Салман аль-ХаліфаКанстытуцыя Бахрэйна
44 Багамы10 ліпеня 1973Канстытуцыя Багамскіх Астравоў
45 Грэнада19 снежня 1973[кам. 3]Елізавета IIКанстытуцыя Грэнады
46 Грэцыя9 чэрвеня 1975Парламент ГрэцыіКанстытуцыя Грэцыі
47 Папуа — Новая Гвінея15 жніўня 1975Устаноўчы СходКанстытуцыя Папуа — Новай Гвінеі
48 Куба15 лютага 1976РэферэндумКанстытуцыя Кубы
49 Трынідад і Табага29 сакавіка 1976Парламент Трынідада і ТабагаКанстытуцыя Трынідада і Табага
50 Партугалія2 красавіка 1976Устаноўчы СходКанстытуцыя Партугаліі
51 Танзанія25 красавіка 1977Нацыянальная асамблеяКанстытуцыя Танзаніі
52 Федэратыўныя Штаты Мікранезіі12 мая 1978РэферэндумКанстытуцыя Федэратыўных Штатаў Мікранезіі
53 Саламонавы Астравы31 мая 1978Канстытуцыя Саламонавых Астравоў
54 Шры-Ланка16 жніўня 1978Парламент Шры-ЛанкіКанстытуцыя Шры-Ланкі
55 Дамініка3 лістапада 1978Канстытуцыя Дамінікі
56 Іспанія6 снежня 1978РэферэндумКанстытуцыя Іспаніі
57 Сент-Люсія20 снежня 1978Канстытуцыя Сент-Люсіі
58 Маршалавы Астравы1 сакавіка 1979РэферэндумКанстытуцыя Маршалавых Астравоў
59 Кірыбаці26 чэрвеня 1979Канстытуцыя Кірыбаці
60 Сент-Вінсент і Грэнадзіны26 ліпеня 1979Канстытуцыя Сент-Вінсента і Грэнадзін
61 Іран2 снежня 1979РэферэндумКанстытуцыя Ірана
62 ЗімбабвэКанстытуцыйная канферэнцыяКанстытуцыя Зімбабвэ
63 Гаяна14 лютага 1980Парламент ГаяныКанстытуцыя Гаяны
64 Палау14 ліпеня 1980РэферэндумКанстытуцыя Палау
65 Вануату30 ліпеня 1980Урад Вялікабрытаніі і Урад ФранцыіКанстытуцыя Вануату
66 Чылі11 верасня 1980РэферэндумКанстытуцыя Чылі
67 Антыгуа і Барбуда31 ліпеня 1981Канстытуцыя Антыгуа і Барбуды
68 Беліз20 верасня 1981Канстытуцыя Беліза
69 Гандурас11 студзеня 1982Устаноўчы сходКанстытуцыя Гандураса
70 Турцыя7 лістапада 1982РэферэндумКанстытуцыя Турцыі
71 Кітай4 снежня 1982Усекітайскі сход народных прадстаўнікоўКанстытуцыя Кітая
72 Сент-Кітс і Невіс22 чэрвеня 1983Канстытуцыя Сент-Кітса і Невіса
73 Сальвадор16 снежня 1983Устаноўчы сходКанстытуцыя Сальвадора
74 Гвінея-Бісау16 мая 1984Парламент Гвінеі-БісауКанстытуцыя Гвінеі-Бісау
75 Ліберыя3 ліпеня 1984РэферэндумКанстытуцыя Ліберыі
76 Гватэмала31 мая 1985Устаноўчы сходКанстытуцыя Гватэмалы
77 Тувалу15 ліпеня 1986Парламент ТувалуКанстытуцыя Тувалу
78 Нікарагуа19 лістапада 1986Нацыянальны сход НікарагуаКанстытуцыя Нікарагуа
79 Філіпіны2 лютага 1987РэферэндумКанстытуцыя Філіпін
80 Гаіці29 сакавіка 1987РэферэндумКанстытуцыя Гаіці
81 Сурынам30 верасня 1987РэферэндумКанстытуцыя Сурынама
82 Бразілія5 кастрычніка 1988Нацыянальны кангрэс БразілііКанстытуцыя Бразіліі
83 Алжыр23 лютага 1989РэферэндумКанстытуцыя Алжыра
84 Намібія9 лютага 1990Устаноўчы сходКанстытуцыя Намібіі
85 Сан-Тамэ і Прынсіпі22 жніўня 1990РэферэндумКанстытуцыя Сан-Тамэ і Прынсіпі
86 Мазамбік2 лістапада 1990Парламент МазамбікаКанстытуцыя Мазамбіка
87 Бенін2 снежня 1990РэферэндумКанстытуцыя Беніна
88 Харватыя21 снежня 1990Парламент ХарватыіКанстытуцыя Харватыі
89 Гвінея23 снежня 1990РэферэндумКанстытуцыя Гвінеі
90 Габон26 сакавіка 1991Парламент ГабонаКанстытуцыя Габона
91 Емен16 мая 1991РэферэндумКанстытуцыя Емена
92 Буркіна-Фасо2 чэрвеня 1991РэферэндумКанстытуцыя Буркіна-Фасо
93 Калумбія4 ліпеня 1991Канстытуцыя Калумбіі
94 Балгарыя12 ліпеня 1991Народны Сход БалгарыіКанстытуцыя Балгарыі
95 Маўрытанія12 ліпеня 1991РэферэндумКанстытуцыя Маўрытаніі
96 Замбія2 жніўня 1991Нацыянальны сход ЗамбііКанстытуцыя Замбіі
97 Лаос14 жніўня 1991Парламент ЛаосаКанстытуцыя Лаоса
98 Сьера-ЛеонэЖнівень 1991РэферэндумКанстытуцыя Сьера-Леоне
99 Экватарыяльная Гвінея17 лістапада 1991РэферэндумКанстытуцыя Экватарыяльнай Гвінеі
100 Паўночная Македонія17 лістапада 1991Сход Паўночнай МакедонііКанстытуцыя Паўночнай Македоніі
101 Румынія21 лістапада 1991Парламент РумынііКанстытуцыя Румыніі
102 Славенія23 снежня 1991Парламент СлавенііКанстытуцыя Славеніі
103 Малі12 студзеня 1992РэферэндумКанстытуцыя Малі
104 Манголія13 студзеня 1992Парламент МанголііКанстытуцыя Манголіі
105 Саудаўская Аравія1 сакавіка 1992Фахд ібн Абдэль Азіз ас-СаудКанстытуцыя Саудаўскай Аравіі
106 ЛесотаУрад ЛесотаКанстытуцыя Лесота
107 В’етнам15 красавіка 1992Парламент В'етнамаКанстытуцыя В'етнама
108 Гана28 красавіка 1992РэферэндумКанстытуцыя Ганы
109 Туркменістан18 мая 1992Вярхоўны Савет ТуркменістанаКанстытуцыя Туркменістана
110 Парагвай20 чэрвеня 1992Канстытуцыя Парагвая
111 Эстонія28 чэрвеня 1992РэферэндумКанстытуцыя Эстоніі
112 Тога27 верасня 1992РэферэндумКанстытуцыя Тога
113 Мадагаскар19 жніўня 1992РэферэндумКанстытуцыя Мадагаскара
114 Ангола25 жніўня 1992Парламент АнголыКанстытуцыя Анголы
115 Славакія1 верасня 1992Парламент СлавакііКанстытуцыя Славакіі
116 Джыбуці4 верасня 1992РэферэндумКанстытуцыя Джыбуці
117 Каба-Вердэверасень 1992Парламент Каба-ВердэКанстытуцыя Каба-Вердэ
118 Чарнагорыя12 кастрычніка 1992Парламент ЧарнагорыіКанстытуцыя Чарнагорыі
119 Літва25 кастрычніка 1992РэферэндумКанстытуцыя Літвы
120 Узбекістан8 снежня 1992Вярхоўны Савет Узбекскай ССРКанстытуцыя Узбекістана
121 Чэхія16 снежня 1992Парламент ЧэхііКанстытуцыя Чэхіі
122 Андора2 лютага 1993Парламент АндорыКанстытуцыя Андоры
123 Сейшэльскія Астравы18 чэрвеня 1993РэферэндумКанстытуцыя Сейшэльскіх Астравоў
124 Камбоджа21 верасня 1993Канстытуцыя Камбоджы
125 Перу31 кастрычніка 1993РэферэндумКанстытуцыя Перу
126 Расія12 снежня 1993РэферэндумКанстытуцыя Расіі
127 Беларусь15 сакавіка 1994Вярхоўны Савет БеларусіКанстытуцыя Беларусі
128 Малаві16 мая 1994Нацыянальная асамблеяКанстытуцыя Малаві
129 Малдова29 ліпеня 1994Парламент МалдовыКанстытуцыя Малдовы
130 Таджыкістан6 лістапада 1994РэферэндумКанстытуцыя Таджыкістана
131 Эфіопія8 снежня 1994Парламент ЭфіопііКанстытуцыя Эфіопіі
132 Арменія5 ліпеня 1995РэферэндумКанстытуцыя Арменіі
133 Грузія24 жніўня 1995Парламент ГрузііКанстытуцыя Грузіі
134 Казахстан30 жніўня 1995РэферэндумКанстытуцыя Казахстана
135 Уганда22 верасня 1995Устаноўчы сходКанстытуцыя Уганды
136 Азербайджан12 лістапада 1995РэферэндумКанстытуцыя Азербайджана
137 Боснія і Герцагавіна14 снежня 1995Дадатак Дэйтанскага пагадненняКанстытуцыя Босніі і Герцагавіны
138 Чад31 сакавіка 1996РэферэндумКанстытуцыя Чада
139 Украіна28 чэрвеня 1996Вярхоўная Рада УкраіныКанстытуцыя Украіны
140 Гамбія8 жніўня 1996РэферэндумКанстытуцыя Гамбіі
141 Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка11 кастрычніка 1996Канстытуцыйная асамблеяКанстытуцыя Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі
142 Аман6 лістапада 1996Кабус бен СаідКанстытуцыя Амана
143 Эрытрэя23 мая 1997Устаноўчы сходКанстытуцыя Эрытрэі
144 Польшча2 красавіка 1997Нацыянальная Асамблея ПольшчыКанстытуцыя Польшчы
145 ФіджыЛіпень 1997Парламент ФіджыКанстытуцыя Фіджы
146 МальдывыМеджлісКанстытуцыя Мальдываў
147 Эквадор5 чэрвеня 1998Устаноўчы сходКанстытуцыя Эквадора
148 Албанія22 лістапада 1998РэферэндумКанстытуцыя Албаніі
149 Швейцарыя18 красавіка 1999РэферэндумКанстытуцыя Швейцарыі
150 Нігерыя5 мая 1999Абдусалам АбубакарКанстытуцыя Нігерыі
151 Фінляндыя11 чэрвеня 1999Эдускунта ФінляндыіКанстытуцыя Фінляндыі
152 Венесуэла15 снежня 1999РэферэндумКанстытуцыя Венесуэлы
153 Кот-д’Івуар23 ліпеня 2000РэферэндумКанстытуцыя Кот-д'Івуара
154 Ватыкан26 лістапада 2000Ян Павел IIКанстытуцыя Ватыкана

Канстытуцыі, прынятыя ў XXI стагоддзі

КраінаДата прыняццяХто прыняўНайменне канстытуцыі
1 Сенегал7 студзеня 2001РэферэндумКанстытуцыя Сенегала
2 Каморы21 снежня 2001РэферэндумКанстытуцыя Камор
3 Рэспубліка Конга20 студзеня 2002РэферэндумКанстытуцыя Рэспублікі Конга
4 Усходні Тымор22 сакавіка 2002Устаноўчы сходКанстытуцыя Усходняга Тымора
5 Катар29 красавіка 2003РэферэндумКанстытуцыя Катара
6 Руанда26 мая 2003РэферэндумКанстытуцыя Руанды
7  АфганістанСа жніўня 2021 годаТалібанАдноўлена на пераходны перыяд дзеянне Канстытуцыі 1964 года, за выключэннем тых палажэнняў, якія супярэчаць нормам шарыяту[4].
8 СамаліЛюты 2004Канстытуцыя Самалі  (англ.)
9 Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка5 снежня 2004РэферэндумКанстытуцыя Цэнтральна-Афрыканскай Рэспублікі
10 Бурундзі28 лютага 2005РэферэндумКанстытуцыя Бурундзі
11 Судан6 ліпеня 2005Нацыянальная асамблея СуданаКанстытуцыя Судана
12  Эсваціні14 чэрвеня 2005Мсваці IIIКанстытуцыя Свазіленда
13 Ірак15 кастрычніка 2005РэферэндумКанстытуцыя Ірака
14 Дэмакратычная Рэспубліка Конга18 снежня 2005РэферэндумКанстытуцыя Дэмакратычнай Рэспублікі Конга
15 Сербія28 кастрычніка 2006РэферэндумКанстытуцыя Сербіі 2006 года
16 Кыргызстан30 снежня 2006Парламент КыргызстанаКанстытуцыя Кыргызстана
17 Непал14 студзеня 2007Урад Непала і Парламент НепалаКанстытуцыя Непала
18 Тайланд19 жніўня 2007РэферэндумКанстытуцыя Тайланда
19 М’янмаКрасавік 2008Дзяржаўны савет свету і развіцціКанстытуцыя М'янмы  (англ.)
20 Эквадор28 верасня 2008[5]РэферэндумКанстытуцыя Эквадора
21 Бутан18 июля 2009Джыгмэ Кхесар Намг’ял Вангчук,
Нацыянальная асамблея Бутана і Нацыянальны савет Бутана
Канстытуцыя Бутана
22 Балівія25 студзеня 2009[6]РэферэндумКанстытуцыя Балівіі  (англ.)
23 Нігер31 кастрычніка 2010РэферэндумКанстытуцыя Нігера
24 Венгрыя18 красавіка 2011[7]Парламент ВенгрыіКанстытуцыя Венгрыі
25 Паўднёвы Судан7 ліпеня 2011Парламент Паўднёвага СуданаКанстытуцыя Паўднёвага Судана
26 Лівія3 жніўня 2011Нацыянальны Пераходны СаветЛівійская часовая канстытуцыйная дэкларацыя

Канстытуцыі дзяржаў са спрэчным статусам

КраінаДата прыняццяХто прыняўНайменне канстытуцыі
1 Рэспубліка Кітай25 снежня 1946Парламент Рэспублікі КітайКанстытуцыя Рэспублікі Кітай  (англ.)
2 Сахарская Арабская Дэмакратычная Рэспубліка1976Канстытуцыя Сахарскай Арабскай Дэмакратычнай Рэспублікі  (англ.)
3 Паўночны Кіпр5 мая 1985РэферэндумКанстытуцыя Паўночнага Кіпра  (англ.)
4 Рэспубліка Абхазія3 кастрычніка 1999РэферэндумКанстытуцыя Абхазіі
5 Паўднёвая Асеція8 красавіка 2001РэферэндумКанстытуцыя Паўднёвай Асеціі
6 Самаліленд31 мая 2001РэферэндумКанстытуцыя Самаліленда  (англ.)
7 Пунтленд2001Канстытуцыя Пунтленда
8 Рэспубліка Косава9 красавіка 2008[8]Парламент КосаваКанстытуцыя Косава
9 Прыднястроўе29 чэрвеня 2011Вярхоўны Савет ПрыднястроўяКанстытуцыя Прыднястроўя

Гл. таксама

Каментары

Зноскі

Літаратура

  • В. В. Маклаков. Конституционное право зарубежных стран. — М.: Волтерс Клувер, 2006. — 896 с. — ISBN 5-466-00101-5.
  • В. В. Маклаков. Конституции зарубежных государств : Великобритания, Франция, Германия, Италия, Соедин. Штаты Америки, Япония, Бразилия : учеб. пособие. — М., 2009. — 624 с. — ISBN 978-5-466-00362-8.

Спасылкі