Έξαρση της ευλογιάς των πιθήκων το 2022

Η ανθρώπινη ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, συγγενή της πλέον εξαλειφθείσας ευλογιάσ. Η ευλογιά των πιθήκων εμφανίζεται γενικά με παρόμοια συμπτώματα με την ευλογιά, αν και συνήθως πιο ήπια. Το ποσοστό θνησιμότητας από κρούσματα μπορεί να είναι έως και 10% χωρίς έγκαιρη θεραπεία,^[9] ωστόσο ο κλάδος που εντοπίστηκε στα κρούσματα υποδηλώνει ποσοστό θνησιμότητας <1%.^[10]

Η ευλογιά των πιθήκων είναι ενδημική στη Δυτική και Κεντρική Αφρική.^[11][12] Πριν από το ξέσπασμα του 2022, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε καταγράψει μόνο επτά προηγούμενα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων,^[13] τα οποία ήταν όλα εισαγόμενα κρούσματα από την Αφρική ή εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας που συμμετείχαν στη θεραπεία τους. Οι πρώτες τρεις τέτοιες περιπτώσεις ήταν το 2018,^[14] ακολούθησε μια άλλη περίπτωση το 2019^[15] και άλλες τρεις το 2021.^[16] Η έξαρση στη Νιγηρία άρχισε το 2017, μετά από 39 χρόνια που δεν είχαν καταγραφεί κρούσματα, και αποτελεί το μεγαλύτερο του δυτικού κλάδου της ευλογιάς των πιθήκων.^[17] Το μόνο σημαντικό ξέσπασμα ευλογιάς των πιθήκων που καταγράφηκε σε μια δυτική χώρα πριν από το 2022 ήταν το ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων στις Μεσοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες το 2003, από μολυσμένα κατοικίδια και δεν υπήρχε μετάδοση στην κοινότητα.^[18][19]

Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται κυρίως μέσω στενής επαφής με μολυσματικά άτομα.^[20] Πριν από το ξέσπασμα του 2022, η ευλογιά των πιθήκων δεν θεωρούνταν σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ)^[2] και ορισμένοι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι έχει μετατραπεί σε ένα.^[21] Η ταχεία εξάπλωση του ιού μεταξύ των σεξουαλικών συντρόφων στα αρχικά στάδια της επιδημίας έχει προκαλέσει συζήτηση ότι η σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι μια περαιτέρω οδός μετάδοσης.^[2] Δεν είναι ακόμη σαφές εάν έχει γίνει ΣΜΝ ή όχι.^[21]

Μια γονιδιωματική ανάλυση που διεξήχθη σε ένα κρούσμα στην Πορτογαλία τον Μάιο του 2022 τοποθέτησε τον ιό που μόλυνε αυτόν τον ασθενή στον κλάδο της Δυτικής Αφρικής, βρίσκοντας ότι σχετίζεται στενότερα με ιούς που σχετίζονται με κρούσματα που εξήχθησαν από τη Νιγηρία το 2018 και το 2019.^[22] Ο κλάδος αυτός σύμφωνα με τον ΠΟΥ έχει θνητότητα κάτω από 1%.^[23]

Η έξαρση του 2022 έχει διαφορετικό μοτίβο εξάπλωσης σε σύγκριση με προηγούμενες εξάρσεις ευλογιάς των πιθήκων εκτός Αφρικής.^[24] Δεδομένης της ασυνήθιστα υψηλής συχνότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο που παρατηρείται σε αυτό το συμβάν και της πιθανής μετάδοσης από την κοινότητα χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές περιοχές, η εξάπλωση του ιού μέσω στενής επαφής είναι πιο πιθανή, με τη μετάδοση κατά τη διάρκεια σεξουαλικών δραστηριοτήτων να είναι η πιο κοινή διαδρομή.^[25] Οι περισσότερες περιπτώσεις ήταν σε άνδρες.^[26] Ένα σημαντικό ποσοστό των περιπτώσεων, αν και όχι όλες, είναι σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, ιδίως στον Καναδά, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο,^[26] με πολλές περιπτώσεις να έχουν διαγνωστεί σε κλινικές σεξουαλικής υγείας.^[24] Τα κρούσματα είναι κυρίως σε νεαρούς και μεσήλικες άνδρες.^[27] Αυτό υποδηλώνει ότι η μετάδοση λόγω στενής επαφής κατά τη διάρκεια του σεξ είναι ένας τρόπος μετάδοσης.^[26] Στο Nature, η Αν Ριμουά και η Ράινα ΜάκΙνταϊρ εικάζουν ότι η μετάδοση είναι αποτέλεσμα σεξουαλικής δραστηριότητας που συνιστά «στενή επαφή» αντί ο ίδιος ο ιός να μεταδίδεται σεξουαλικά.^[28] Ο ECDC χαρακτήρισε τον κίνδυνο μετάδοσης χωρίς στενή επαφή ως χαμηλό.^[25] Η ευλογιά των πιθήκων δεν είναι κατά κύριο λόγο μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια.^[26]

Μέχρι το Ιούνιο του 2022, από τα 528 άτομα που είχαν μολυνθεί το 98% ήταν άντρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άντρες. Το 75% ήταν λευκοί, το 41% είχε μολυνθεί από τον ιό HIV και το 29% είχε διαγνωστεί με σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα τον τελευταίο μήνα. Η διάμεση ηλικία των μολυνθέντων ήταν τα 38 έτη. Από αυτούς, το 13% χρειάστηκε νοσηλεία, με κύριες αιτίες τον έντονο ορθοπρωκτικό πόνο και την επιμόλυνση μαλακών ιστών. Άλλες αιτίες νοσηλείας ήταν φαρυγγίτιδα που περιόριζε τη λήψη τροφής και νερού από το στόμο, οφθαλμικές βλάβες, οξεία νεφρική βλάβη, μυοκαρδίτιδα και για περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου.^[29]

Ηνωμένο Βασίλειο

Στις αρχές Μαΐου 2022, αναφέρθηκε η περίπτωση ενός Βρετανού κατοίκου που ταξίδεψε στο Λάγος και στην Πολιτεία Δέλτα στη Νιγηρία,^[20] σε περιοχές όπου η ευλογιά των πιθήκων θεωρείται ενδημική ασθένεια. Ο ασθενής εμφάνισε συμπτώματα ευλογιάς των πιθήκων, συμπεριλαμβανομένου ενός εξανθήματος, στις 29 Απρίλιος ενώ βρισκόταν ακόμα στη Νιγηρία. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο, φτάνοντας στις 4 Μαΐου. Επισκέφτηκε το νοσοκομείο αργότερα την ίδια μέρα. Αμέσως τέθηκε η υποψία ευλογιάς των πιθήκων και ο ασθενής νοσηλεύτηκε στο Guy's Hospital^[14] και απομονώθηκε, στη συνέχεια βρέθηκε θετικός στον ιό στις 6 Μαΐου.^[20] Ο έλεγχος δειγμάτων επιχρίσματος ασθενών με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης αποκάλυψε ότι το ξέσπασμα ανήκει στον κλάδο της Δυτικής Αφρικής, ο οποίος είναι ο λιγότερο θανατηφόρος από τις δύο γνωστές παραλλαγές της ευλογιάς των πιθήκων με ποσοστό θνητότητας περίπου 1%.^[20]

Πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη ιχνηλάτηση επαφών ατόμων που είχαν έρθει σε επαφή με τον ασθενή μηδέν τόσο στη διεθνή πτήση από τη Νιγηρία προς το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και εντός της χώρας μετά την άφιξή του, με τις πιθανές επαφές να ενημερώνονται για τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων και να τεθούν αμέσως σε απομόνωση εάν εμφανιζόταν συμπτώματα εντός 21 ημερών από το συμβάν επαφής.^[20] Μετά από αυτή την προσπάθεια εντοπισμού επαφών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεώρησε ότι η περαιτέρω μετάδοση του ιού στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι «ελάχιστου» κινδύνου.^[20]

Η ανίχνευση επαφών ως απάντηση στην υπόθεση επεκτάθηκε στη Σκωτία στις 14 Μαΐου σύμφωνα με τη Δημόσια Υγεία της Σκωτίας. Ένας «μικρός αριθμός» ανθρώπων στη Σκωτία έλαβε εντολή να απομονωθούν μετά από στενή επαφή με το άτομο που αρχικά αναφέρθηκε ότι είχε μολυνθεί, αν και ο συνολικός κίνδυνος για το ευρύ κοινό παρέμεινε «πολύ χαμηλός».^[14]

Δύο νέα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων επιβεβαιώθηκαν από την Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA) στις 12 Μαΐου, αμφότερα στο Λονδίνο.^[30] Αυτοί οι δύο ζούσαν μαζί στο ίδιο νοικοκυριό, χωρίς καμία γνωστή σχέση με τον ασθενή μηδέν ή όσους είχαν ταξιδεύσει σε ενδημικές περιοχές. Ένα από τα νέα κρούσματα νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Σεντ Μέρι, ενώ το άλλο κρούσμα με πιο ήπια συμπτώματα φέρεται να βρίσκεται σε απομόνωση στο σπίτι.^[30]

Τέσσερα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων επιβεβαιώθηκαν από το UKHSA στις 17 Μαΐου, σε τρεις Λονδρέζους και ένα άτομο στη Βορειοανατολική Αγγλία που είχε ταξιδέψει στο παρελθόν στο Λονδίνο.^[31] Κανένα από αυτά τα νέα κρούσματα δεν είχε γνωστό ιστορικό επαφής με τα προηγούμενα τρία επιβεβαιωμένα κρούσματα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ευρύτερη μετάδοση του ιού στην κοινότητα βρισκόταν τώρα σε εξέλιξη στην περιοχή του Λονδίνου. Το UKHSA δήλωσε ότι ο κίνδυνος για το ευρύ κοινό παρέμεινε «πολύ χαμηλός».^[31][2]

Στις 20 Μαΐου, αναφέρθηκε από τον Σάτζιντ Τζάβιντ ότι άλλα έντεκα κρούσματα είχαν επιβεβαιωθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στη χώρα σε είκοσι. Ένας εκπρόσωπος του UKHSA συνέστησε την προσοχή των ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες, οι οποίοι έχουν αποτελούσαν δυσανάλογο αριθμό κρουσμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη.^[32] Στις 23 Μαΐου ο αριθμός κρουσμάτων είχε ανέλθει σε 57.^[33]

Άλλες χώρες

Στις 18 Μαΐου στην Πορτογαλία, 14 περιπτώσεις ευλογιάς των πιθήκων αναφέρθηκαν από τις υγειονομικές αρχές σε σύνολο 20 ύποπτων κρουσμάτων. Τα αποτελέσματα των δύο δειγμάτων εκκρεμούσαν.^[34] Στην Ισπανία, υπήρχαν επτά επιβεβαιωμένα κρούσματα έως τις 18 Μαΐου.^[35] Την ίδια ημέρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαίωσαν το πρώτο τους κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων για το 2022 και ο Καναδάς ανέφερε 13 ύποπτα κρούσματα.^[36][37]

Στις 19 Μαΐου, η Σουηδία και το Βέλγιο ανέφεραν τα πρώτα τους κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων,^[38][39] ενώ η Ιταλία επιβεβαίωσε το πρώτο κρούσμα σε έναν ταξιδιώτη που είχε φτάσει από τα Κανάρια Νησιά.^[40] Ένα ύποπτο κρούσμα αναφέρθηκε στη Γαλλία.^[41]

Στις 20 Μαΐου, η Αυστραλία ανέφερε^[42] τα πρώτα δύο επιβεβαιωμένα κρούσματα. Τα κρούσματα εντοπίστηκαν στη Μελβούρνη και το Σίδνεϊ και αφορούσαν δύο άντρες που είχαν επιστρέψει πρόσφατα από ταξίδια στην Ευρώπη.^[43] Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία επιβεβαίωσαν τα πρώτα τους κρούσματα την ίδια ημέρα.^[44][45][46] Στις 21 Μαΐου, η Ελβετία και το Ισραήλ επιβεβαίωσαν τα πρώτα τους κρούσματα.^[47][48] Στις 22 Μαΐου ανακοινώθηκε το πρώτο κρούσμα στην Αυστρία^[49] και την επόμενη ημέρα το πρώτο κρούσμα στη Δανία, που αφορούσε άντρα που είχε επιστρέψει από ταξίδι στην Ισπανία.^[50] Στις 24 Μαΐου ανακοινώθηκε το πρώτο κρούσμα στη Σλοβενία, σε ταξιδιώτη από τα Κανάρια Νησιά,^[51] στην Τσεχία^[52] και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.^[53] Στις 27 Μαΐου η Αργεντινή ανακοίνωσε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα σε ταξιδιώτη^[54], το πρώτο κρούσμα στη Νότια Αμερική, όπως και η Φινλανδία.^[55] Στις 28 Μαΐου επιβεβαιώθηκε το πρώτο κρούσμα στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας,^[56] στη Μάλτα^[57] και το Μεξικό.^[58] Στις 30 Μαΐου ανακοινώθηκε το πρώτο κρούσμα στην Ταϊλάνδη^[59] και στις 31 Μαΐου ανακοινώθηκαν τα πρώτα κρούσματα σε Ουγγαρία^[60] και Νορβηγία.^[61] Στις 2 Ιουνίου καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα στο Μαρόκο, σε έναν ταξιδιώτη.^[62] Μέχρι τις 7 Ιουνίου είχαν ανακοινωθεί 1.088 κρούσματα σε 29 χώρες, τα περισσότερα σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Πορτογαλία.^[63]Στις 8 Ιουνίου ανακοινώθηκε και στην Ελλάδα το πρώτο κρούσμα, σε έναν ταξιδιώτη.

Στις 20 Μαΐου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συγκάλεσε έκτακτη συνάντηση ανεξάρτητων συμβούλων για να συζητήσουν το ξέσπασμα και να αξιολογήσουν το επίπεδο απειλής.^[64] Ο Ευρωπαίος επικεφαλής της, Χανς Κλούγκε, εξέφρασε την ανησυχία του ότι οι μολύνσεις θα μπορούσαν να επιταχυνθούν στην Ευρώπη καθώς οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για πάρτι και φεστιβάλ το καλοκαίρι. Ο ΠΟΥ αναμένεται να παρέχει μια ενημέρωση σχετικά με την αλληλουχία του γονιδιώματος του ιού από διαφορετικές περιπτώσεις για να προσδιορίσει την αιτία.^[65] Την ίδια ημέρα, στον απόηχο των αυξανόμενων κρουσμάτων, οι αρχές στο Ηνωμένο Βασίλειο διέθεσαν το εμβόλιο κατά της ευλογιάς σε υγειονομικούς και άλλα άτομα που μπορεί να έχουν εκτεθεί στον ιό.^[66]

Στις 23 Μαΐου, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων συνέστησε οι χώρες να επικεντρωθούν στον έγκαιρο εντοπισμό, τη διαχείριση, τον εντοπισμό επαφών και την αναφορά νέων κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων, καθώς και να ενημερώσουν τα διαγνωστικά τους μέσα και να ελέγξουν τη διαθεσιμότητα εμβολίων ευλογιάς, αντιιικών και ιατρικού προστατευτικού εξοπλισμού.^[67] Η Γερμανία παρήγγειλε 40.000 δόσεις εμβολίου ευλογιάς ώστε να είναι διαθέσιμες.^[68]

Λόγω των διαρκώς αυξανόμενων κρουσμάτων σε μη ενδημικές περιοχές, στις 23 Ιουνίου συγκλήθηκε η επείγουσα επιτροπή του ΠΟΥ, όπου αναγνώρισε την επείγουσα φύση και την ανάγκη περιορισμού της έξαρσης, χωρίς όμως να τη χαρακτηρίσει επείγουσα διεθνή κατάσταση για τη δημόσια υγεία.^[69] Η συνεχής αύξηση των κρουσμάτων οδήγησε στη σύγκληση δεύτερης επιτροπής από τον ΠΟΥ στις 23 Ιουλίου, όπου δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί συναίνεση κατά πόσο αποτελεί επείγουσα διεθνή κατάσταση για τη δημόσια υγεία, και επικαιροποίησε τις συστάσεις.^[70] Λαμβάνοντας υπόψιν την επιτροπή, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντάνομ κήρυξε την έξαρση επείγουσα διεθνή κατάσταση για τη δημόσια υγεία την ίδια ημέρα.^[5]

Προμήθεια εμβολίων

Ορισμένες χώρες έχουν δηλώσει ότι αγοράζουν εμβόλια ή απελευθερώνουν εμβόλια από εθνικά αποθέματα για χρήση στην επιδημία.

Στις 24 Μαΐου, η αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) Τζέννιφερ Μακκουίστον επιβεβαίωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στη διαδικασία απελευθέρωσης μέρους του εμβολίου Jynneos κατά της ευλογιάς των πιθήκων τους από το Στρατηγικό Εθνικό Απόθεμά τους για άτομα «υψηλού κινδύνου».^[71]

Στις 25 Μαΐου, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αγοράζει 40.000 δόσεις εμβολίου λόγω της τρέχουσας επιδημίας.^[72]

• Ενημερώσεις από τον ECDC (Αγγλικά)
• Η πύλη του ΠΟΥ για την έξαρση (Αγγλικά)