Δυναστεία Γιουάν

Η δυναστεία Γιουάν (κινέζικα: 元朝, πίνγιν: Yuán Cháo), επίσημα γνωστή ως Μεγάλη Γιουάν^[1] (κινεζικά: 大元, πίνγιν: Dà Yuán, μεσαία μογγολικά: ᠳᠠᠢ
ᠥᠨ
ᠤᠯᠤᠰ, Dai Ön Ulus, κυριολεκτικά: "Μεγάλο Κράτος των Γιουάν"^{[note 1]}), ήταν κράτος-διάδοχος της Μογγολικής Αυτοκρατορίας μετά τον διαμελισμό της και μια κυβερνώσα δυναστεία της Κίνας που ίδρυσε ο Κουμπλάι Χαν, αρχηγό της φυλής Μπορτζιγκίν. Διήρκεσε από το 1271 έως το 1368. Στην κινεζική ιστοριογραφία ακολουθεί την δυναστεία Σονγκ και προηγείται της δυναστείας Μινγκ.

Παρόλο που οι Μογγόλοι κυβερνούσαν τμήμα της σημερινής βόρειας Κίνας για δεκαετίες, μόνο το 1271 ο Κουμπλάι Χαν ανακήρυξε την δυναστεία με τον κινεζικό παραδοσιακό τρόπο,^[2] και η κατάκτηση δεν ολοκληρώθηκε μέχρι το 1279 όταν νίκησε τους Νότιους Σονγκ στη μάχη του Γιαμέν. Το κράτος του έτσι είχε απομονωθεί από τα άλλα μογγολικά χανάτα και ήλεγχε μεγάλο μέρος της σημερινής Κίνας και των γειτονικών περιοχών συμπεριλαμβανομένης της σημερινής Μογγολίας.^[3] Ήταν η πρώτη δυναστεία μη κινεζικής καταγωγής που κυβέρνησε όλη την κυρίως Κίνα και υπήρξε μέχρι το 1368 όταν ηττήθηκε από τις δυνάμεις της δυναστείας Μινγκ.^[4][5] Μετά από αυτό οι Γκενγκιζίδες κυβερνήτες υποχώρησαν στην πατρίδα τους στη Μογγολία και συνέχισαν να κυβερνούν ως η βόρεια δυναστεία Γιουάν.^[6]

Μερικοί Μογγόλοι αυτοκράτορες των Γιουάν γνώριζαν άπταιστα τα κινέζικα ενώ άλλοι χρησιμοποιούσαν μόνο τα μογγολικά, τη μητρική τους γλώσσα, και το αλφάβητο Φαγκσπά.^[7]

Μετά τον διαμελισμό της Μογγολικής Αυτοκρατορίας η δυναστεία Γιουάν ήταν το χανάτο που κυβερνούσαν οι διάδοχοι του Μένγκε Χαν. Στην επίσημη κινεζική ιστορία η δυναστεία Γιουάν κατείχε την Εντολή της Γαλήνης. Η δυναστεία ιδρύθηκε από τον Κουμπλάι Χαν, αλλά όρισε τον παππού του Τζένγκις Χαν ως επίσημο ιδρυτή της δυναστείας στις αυτοκρατορικές καταγραφές και του απέδωσε το επίσημη ναϊκή ονομασία Ταϊτσού.^{[note 2]} Στο ήδικτο "Προκήρυξη του Δυναστικού Ονόματος",^[8] ο Κουμπλάι ανακοίνωσε το όνομα της νέας δυναστείας, Μεγάλοι Γιουάν και αξίωσε την διαδοχή των πρώην κινεζικών δυναστειών από τους Τρεις Κυρίαρχους και Πέντε Αυτοκράτορες μέχρι τη δυναστεία Τανγκ.^[8]

Εκτός από το τίτλο του Αυτοκράτορα της Κίνας, ο Κουμπλάι Χαν αξίωσε τον τίτλο του Μεγάλου Χάνου, του ανώτερου από τα άλλα διάδοχα χανάτα: του χανάτου Τσαγκατάι, της Χρυσής Ορδής και του Ιλχανάτου. Από αυτό η δυναστεία έγινε γνωστή και με την εναλλακτική ονομασία Αυτοκρατορία του Μεγάλου Χάνου. Ωστόσο, αφού η αξίωση ανωτερότητας των αυτοκρατόρων των Γιουάν αναγνωριζόταν κατά καιρούς από τα υπόλοιπα δυτικά χανάτα, η υποτέλεια τους ήταν ονομαστική και συνέχισαν να αναπτύσσονται αυτόνομα.^[9][10]