Σαράουακ

Η γενικώς αποδεκτή εξήγηση του ονόματος του κρατιδίου είναι ότι προέρχεται από τη σαράουακ μαλαισιανή λέξη sarawak, που είναι ένα είδος μετάλλου που περιείχε αντιμόνιο και εξορυσσόταν κατά τη δεκαετία του 1820.^[3] Μια δημοφιλής εναλλακτική εξήγηση είναι ότι πρόκειται για συρρίκνωση των τεσσάρων μαλαισιανών λέξεων που υποτίθεται ότι είπε ο Πάνγκεραν Μουντά Χασίμ (θείος του σουλτάνου του Μπρουνέι), "Saya serah pada awak" (το παραδίδω σε εσάς), όταν παρέδωσε το Σαράουακ στον άγγλο εξερευνητή Τζέιμς Μπρουκ, το 1841.^[3] Ωστόσο, η τελευταία εξήγηση είναι λανθασμένη διότι η περιοχή είχε ονομαστεί Σαράουακ πριν από την άφιξη του Τζέιμς Μπρουκ και η λέξη awak δεν ήταν στο λεξιλόγιο της σαράουακ μαλαισιανής πριν από τον σχηματισμό της Μαλαισίας.^[4]

Το Σαράουακ αποκαλείται «Χερσόνησος των βούκερων» (Bumi Kenyalang). Αυτά τα πουλιά αποτελούν σημαντικά πολιτιστικά σύμβολα για τους Νταγιάκ, και αντιπροσωπεύουν το πνεύμα του Θεού. Πιστεύεται επίσης ότι αν δει κανείς ένα βούκερο να πετάει πάνω από κατοικίες, θα φέρει καλή τύχη στην τοπική κοινότητα. Στο Σαράουακ υπάρχουν οκτώ από τα πενήντα τέσσερα είδη βούκερου που υπάρχουν στον κόσμο και ο Ρινόκερος βούκερος είναι το επίσημο πουλί του Σαράουακ.

Τροφοσυλλέκτες είναι γνωστό ότι ζούσαν γύρω από το δυτικό στόμιο των σπηλιών Νίαχ (που βρίσκεται 110 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μίρι) πριν από 40.000 χρόνια.^[5][6] Ένα σύγχρονο ανθρώπινο κρανίο που βρέθηκε κοντά στα σπήλαια Νίαχ είναι το παλαιότερο ανθρώπινο κατάλοιπο που βρέθηκε στη Μαλαισία και το παλαιότερο σύγχρονο ανθρώπινο κρανίο στη Νοτιοανατολική Ασία.^[5][6][7][8] Κινεζικά κεραμικά που χρονολογούνται στις δυναστείες Τανγκ και Σονγκ (8ος έως 13ος αιώνας μ.Χ. αντίστοιχα) που βρέθηκαν στο Σάντουμπονγκ (κοντά στο Κούτσινγκ) δείχνουν τη σημασία του ως θαλάσσιο λιμάνι.^[9]

Η Αυτοκρατορία του Μπρουνέι ιδρύθηκε στις παραθαλάσσιες περιοχές του Σαράουακ στα μέσα του 15ου αιώνα,^[10] και η περιοχή Κούτσινγκ ήταν γνωστή στους Πορτογάλους χαρτογράφους κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα ως Σεράβα (Cerava), ένας από τους πέντε μεγάλους θαλάσσιους λιμένες του Βόρνεο.^[11][12] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιουργήθηκε και το σουλτανάτο του Σαράουακ, ένα τοπικό σουλτανάτο που άντεξε σχεδόν μισό αιώνα προτού επανενωθεί με το Μπρουνέι το 1641. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η αυτοκρατορία του Μπρουνέι ήταν παρακμάζουσα, διατηρώντας μόνο μία λωρίδα γης κατά μήκος των παράκτιων περιοχών του Σαράουακ, τα οποία ελέγχονταν κατά τα άλλα από ημιανεξάρτητους μαλαισιανούς αρχηγούς.

Η ανακάλυψη μεταλλεύματος αντιμονίου στην περιοχή Κούτσινγκ οδήγησε τον Πάνγκεραν Ιντέρα Μάκοτα, εκπρόσωπο του σουλτάνου του Μπρουνέι, να αυξήσει την ανάπτυξη στην περιοχή μεταξύ του 1824 και του 1830. Η αύξηση της παραγωγής αντιμονίου στην περιοχή οδήγησε τον σουλτάνο του Μπρουνέι να απαιτήσει υψηλότερους φόρους, το οποίο οδήγησε σε πολιτική αναταραχή.^[13] Το 1839, ο Σουλτάνος Ομάρ Αλί Σαϊφουντίν Β' (1827-1852) ανέθεσε στον θείο του Πάνγκεραν Μουντά Χασίμ την αποκατάσταση της τάξης αλλά η ανικανότητά του να το κάνει τον οδήγησε στο να ζητήσει τη βοήθεια του βρετανού ναυτικού Τζέιμς Μπρουκ. Η επιτυχία του Μπρουκ στην εξουδετέρωση της εξέγερσης ανταμείφθηκε με μετάλλευμα αντιμονίου, την ιδιοκτησία και την κυριαρχία του Σαράουακ, το οποίο τότε αποτελούνταν μόνο από μια μικρή περιοχή που επικεντρώνεται στο Κούτσινγκ.^[14][15]

Η οικογένεια Μπρουκ, που αργότερα ονομάστηκε Λευκοί Ραγιάδες, θέλησε να επεκτείνει το έδαφος που της είχε παραχωρηθεί.^[16] Με την επέκταση ήρθε η ανάγκη για αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση και έτσι, ξεκινώντας το 1841, το Σαράουακ χωρίστηκε στο πρώτο από τα διοικητικά του τμήματα^[17] με νόμισμα, το δολάριο Σαράουακ, ξεκινώντας την κυκλοφορία του το 1858.^[18] Μέχρι το 1912, δημιουργήθηκαν συνολικά πέντε τμήματα στο Σαράουακ.^[17] Η οικογένεια Μπρουκ γενικά ασκούσε μια πατριαρχική μορφή διακυβέρνησης με ελάχιστη γραφειοκρατία, αλλά πιέστηκε να δημιουργήσει κάποιο είδος νομικού πλαισίου. Δεδομένου ότι δεν ήταν εξοικειωμένοι με τα τοπικά έθιμα, η κυβέρνηση Μπρουκ δημιούργησε συμβουλευτικό Ανώτατο Συμβούλιο, αποτελούμενο κυρίως από Μαλαισιανούς αρχηγούς, για να παρέχει καθοδήγηση. Το συμβούλιο αυτό είναι η παλαιότερη κρατική νομοθετική συνέλευση στη Μαλαισία, με την πρώτη συνεδρίαση του Γενικού Συμβουλίου να πραγματοποιείται στο Μπιντούλου το 1867.^[19] Το 1928, ο δικαστικός επίτροπος, Τόμας Στέρλινγκ Μπόιντ, διορίστηκε ως ο πρώτος νομικά εκπαιδευμένος δικαστής. Επίσης διαμορφώθηκε ένα παρόμοιο σύστημα σχετικά με θέματα που αφορούσαν διάφορες κινεζικές κοινότητες.^[20] Τα μέλη της τοπικής κοινότητας ενθαρρύνθηκαν από το καθεστώς Μπρουκ να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένες λειτουργίες εντός της επικράτειας: οι Ιμπάν και άλλοι Νταγιάκ προσλήφθηκαν ως πολιτοφυλακή ενώ οι Μαλαισιανοί ήταν κυρίως διαχειριστές. Οι Κινέζοι, τόσο οι ντόπιοι όσο και οι μετανάστες, απασχολούνταν κυρίως σε φυτείες,^[21] ορυχεία και ως γραφειοκράτες.^[20] Η επέκταση του εμπορίου οδήγησε στη σύσταση της εταιρείας Borneo Company Limited το 1856. Η εταιρεία συμμετείχε σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων στο Σαράουακ, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου, τραπεζικών εργασιών, της γεωργίας, της εκμετάλλευσης ορυκτών και της ανάπτυξης.^[22]

Μεταξύ του 1853 και του 1862, υπήρξαν αρκετές εξεγέρσεις εναντίον της κυβέρνησης Μπρουκ, αλλά όλες περιορίστηκαν με επιτυχία με τη βοήθεια των τοπικών φυλών.^[20] Για να προφυλαχθούν από μελλοντικές εξεγέρσεις, κατασκευάστηκε μια σειρά οχυρών για να προστατεύσουν το Κούτσινγκ, συμπεριλαμβανομένου του οχυρό Μαργαρίτα, που ολοκληρώθηκε το 1871. Μέχρι εκείνη τη στιγμή ο έλεγχος των Μπρουκ στο Σαράουακ ήταν τέτοιος που οι άμυνες ήταν εν πολλοίς περιττές.^[23]

Ο Τσαρλς Άντονι Μπρουκ διαδέχθηκε τον θείο του το 1868 ως ο επόμενος λευκός Ραγιάς. Κάτω από τη διακυβέρνησή του, το Σαράουακ απέκτησε το Λίμπανγκ και τις κοιλάδες Μπαράμ και Τρουσάν από τον σουλτάνο του Μπρουνέι, ενώ το 1888 το Σαράουακ έγινε προτεκτοράτο με τη Βρετανία να χειρίζεται τις εξωτερικές υποθέσεις, αλλά η κυβέρνηση Μπρουκ διατήρησε τις διοικητικές εξουσίες.^[24] Στο εσωτερικό της χώρας, οι Μπρουκ ίδρυσαν το μουσείο του Σαράουακ - το παλαιότερο μουσείο στο Βόρνεο - το 1891,^[23][25] και διαμεσολάβησαν για την ειρήνη στο Μαρούντι τελειώνοντας τους διαφυλετικούς πολέμους εκεί. Η οικονομική ανάπτυξη συνεχίστηκε, με γεωτρήσεις πετρελαίου από το 1910 και το άνοιγμα του Ναυπηγείου Μπρουκ δύο χρόνια αργότερα. Ο Άντονι Μπρουκ, ο οποίος θα γίνει ο Ραγιάς Μούντα το 1939, γεννήθηκε το 1912.

Το 1941 πραγματοποιήθηκε ο εκατονταετής εορτασμός της κυριαρχίας των Μπρουκ στο Σαράουακ. Κατά τη διάρκεια του εορτασμού, εισήχθη ένα νέο σύνταγμα που θα περιόριζε τη δύναμη του ραγιά και θα παρείχε στους λαούς του Σαράουακ μεγαλύτερο ρόλο στη λειτουργία της κυβέρνησης. Ωστόσο, αυτό το σύνταγμα δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως εξαιτίας της ιαπωνικής κατοχής.^[26][20] Την ίδια χρονιά είδαν τους Βρετανούς να αποσύρουν τις αεροπορικές και θαλάσσιες δυνάμεις τους που υπερασπίζονταν το Σαράουακ στη Σιγκαπούρη. Με το Σαράουακ τώρα αφύλακτο, το καθεστώς Μπρουκ υιοθέτησε μια πολιτική καμένης γης, όπου οι πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Μίρι έπρεπε να καταστραφούν και το αεροδρόμιο Κούτσινγκ να κρατηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο πριν καταστραφεί. Παρ 'όλα αυτά, μια ιαπωνική δύναμη εισβολής με επικεφαλής τον Κιγιοτάκε Καβαγκούτσι προσγειώθηκε στη Μίρι στις 16 Δεκεμβρίου του 1941 και κατέκτησε το Κούτσινγκ στις 24 Δεκεμβρίου του 1941, ενώ οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις υποχώρησαν στο Σινγκαβάνγκ στο γειτονικό ολλανδικό Βόρνεο. Μετά από δέκα εβδομάδες μάχης εκεί, οι συμμαχικές δυνάμεις παραδόθηκαν την 1η Απριλίου του 1942.^[27] Ο Τσαρλς Βάινερ Μπρουκ, ο τελευταίος ραγιάς του Σαράουακ, είχε ήδη φύγει για το Σίδνεϊ της Αυστραλίας ενώ οι αξιωματικοί του αιχμαλωτίστηκαν από τους Ιάπωνες και φυλακίστηκαν στο στρατόπεδο Μπατού Λιντάνγκ.^[28]

Το Σαράουακ παρέμεινε τμήμα της αυτοκρατορίας της Ιαπωνίας για τρία χρόνια και οκτώ μήνες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χωρίστηκε σε τρεις επαρχίες, Κούτσινγκ-σου, Σίμπου-σου και Μίρι-σου, η καθεμία με τον αντίστοιχο επαρχιακό διοικητή. Οι Ιάπωνες διατήρησαν κατά τα άλλα τη διοικητική δομή των Μπρουκ και διόρισαν Ιάπωνες σε σημαντικές κυβερνητικές θέσεις.^[29] Οι συμμαχικές δυνάμεις αργότερα διενήργησαν την επιχείρηση Σέμουτ για να σαμποτάρουν τις ιαπωνικές επιχειρήσεις στο Σαράουακ.^[30] Κατά τη διάρκεια της μάχης του Βορείου Βόρνεο, οι αυστραλιανές δυνάμεις έφτασαν στην περιοχή Λούτονγκ-Μίρι στις 20 Ιουνίου του 1945 και διείσδυσαν μέχρι τις Μαρούντι και Λίμπανγκ πριν σταματήσουν τις επιχειρήσεις τους στο Σαράουακ.^[31] Μετά την παράδοση της Ιαπωνίας, οι Ιάπωνες παραδόθηκαν στις δυνάμεις της Αυστραλίας στο Λαμπουάν στις 10 Σεπτεμβρίου του 1945.^[32][33] Την επόμενη μέρα, οι ιαπωνικές δυνάμεις στο Κούτσινγκ παραδόθηκαν και το στρατόπεδο Μπατού Λιντάνγκ απελευθερώθηκε.^[34] Το Σαράουακ τοποθετήθηκε αμέσως κάτω από τη Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση και διοικήθηκε από Αυστραλιανές Αυτοκρατορικές Δυνάμεις (AIF) μέχρι τον Απρίλιο του 1946.^[35][36]

Χωρίς τους πόρους για την ανασυγκρότηση του Σαράουακ μετά τον πόλεμο, ο Τσαρλς Βάινερ Μπρουκ αποφάσισε να παραχωρήσει το Σαράουακ ως Βρετανική αποικία του Στέμματος και ένα νομοσχέδιο εκχώρησης τέθηκε στο Συμβούλιο Νεγκρί (σημερινή Νομοθετική Συνέλευση του Σαράουακ), το οποίο συζητήθηκε για τρεις ημέρες. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε στις 17 Μαΐου του 1946 με στενή πλειοψηφία (19 έναντι 16 ψήφων). Αυτό είχε ως συνέπεια να παραιτηθούν εκατοντάδες Μαλαισιανοί δημόσιοι υπάλληλοι ως διαμαρτυρία, προκαλώντας ένα κίνημα κατά της εκχώρησης και τη δολοφονία του δεύτερου αποικιακού κυβερνήτη του Σαράουακ σερ Ντάνκαν Στιούαρτ.^[37] Παρά την αντίσταση, το Σαράουακ έγινε αποικία του Βρετανικού Στέμματος την 1η Ιουλίου του 1946.^[38] Ο Άντονι Μπρουκ αντιτάχθηκε στην εκχώρηση του Σαράουακ στο Βρετανικό Στέμμα,^[39] γι'αυτό τον λόγο εξορίστηκε από το Σαράουακ από την αποικιακή κυβέρνηση.^[20] Επιτράπηκε να επιστρέψει 17 χρόνια αργότερα, αφού το Σαράουακ είχε γίνει μέρος της Μαλαισίας.^[40] Το 1950, όλες οι κινήσεις κατά της εκχώρησης του Σαράουακ έπαψαν να υφίστανται μετά από την καταπίεση από την αποικιακή κυβέρνηση.^[41]

Στις 27 Μαΐου του 1961, ο πρωθυπουργός της Μαλαισιανής ομοσπονδίας, Tunku Abdul Rahman, ανακοίνωσε ένα σχέδιο για τη σύσταση μιας μεγαλύτερης ομοσπονδίας μαζί με τη Σιγκαπούρη, το Σαράουακ, το Σαμπάχ και το Μπρουνέι, που θα ονομαζόταν Μαλαισία. Στις 17 Ιανουαρίου του 1962, δημιουργήθηκε η Επιτροπή Cobbold για να εκτιμήσει την υποστήριξη του Σαράουακ και του Σαμπάχ στο σχέδιο. Η Επιτροπή ανέφερε ότι η στήριξη για την ομοσπονδία ήταν 80%.^[42][43] Στις 23 Οκτωβρίου του 1962, πέντε πολιτικά κόμματα στο Σαράουακ σχημάτισαν ένα ενιαίο μέτωπο που υποστήριζε τη δημιουργία της Μαλαισίας.^[44] Το Σαράουακ έλαβε επίσημα αυτοδιοίκηση στις 22 Ιουλίου του 1963 ^[38][45] και στις 16 Σεπτεμβρίου του 1963, μαζί με το Βόρειο Βόρνεο (τώρα Σαμπάχ) και τη Σιγκαπούρη, ενώθηκε με την Ομοσπονδία της Μαλάγια και σχηματίστηκε μια νέα ομοσπονδία που ονομάστηκε Μαλαισία.^[46][47] Οι κυβερνήσεις των Φιλιππίνων και της Ινδονησίας αντιτάχθηκαν στη νέα ομοσπονδία, όπως και το Λαϊκό Κόμμα του Μπρουνέι και οι κομμουνιστικές ομάδες που έδρευαν στο Σαράουακ, και το 1962 ξέσπασε η εξέγερση του Μπρουνέι.^[48] Ο πρόεδρος της Ινδονησίας, Σουκάρνο, απάντησε αναπτύσσοντας ένοπλους εθελοντές και αργότερα στρατιωτικές δυνάμεις στο Σαράουακ.^[49][50] Χιλιάδες μέλη των κομμουνιστικών ομάδων του Σαράουακ πήγαν στο Καλιμαντάν, το ινδονησιακό Βόρνεο, και υποβλήθηκαν σε εκπαίδευση από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδονησίας. Η πιο σημαντική αναμέτρηση της αντιπαράθεσης διεξήχθη στο Plaman Mapu τον Απρίλιο του 1965. Η ήττα στο Plaman Mapu οδήγησε τελικά στην πτώση του Σουκάρνο και την αντικατάσταση του από τον Σουχάρτο ως πρόεδρο της Ινδονησίας.^[51] Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν εκ νέου μεταξύ της Μαλαισίας και της Ινδονησίας και οδήγησαν στο τέλος της αντιπαράθεσης στις 11 Αυγούστου του 1966.^[52]

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Sarawak στο Wikimedia Commons