Abiadura handiko trenbide
Abiadura handiko trena (AHT) lehenagotiko trenbide hobetuetan 200 - 220 km/h abiaduraraino[1] eta trenbide berri berezietan 250 km/h-tik gorako abiaduraraino[1] irits daitekeen burdinbidezko garraio sistema da. Askotan, AHT sigla Euskal Y sarea eta Nafarroa Garaiko abiadura handiko korridorea izendatzeko erabiltzen da.
Abiadura handia izateak beste garraiobide batzuk baino egokiago bihurtzen du distantzia ertaineko bidaiak bizkor egiteko (100 - 700 km), eta garraiobide guztietatik seguruena da, milioi bidaiariko eta kilometroko izaten den biktima kopuruari begiratuz gero.[2] Alde negatiboak ikusiz gero, soinu kutsadura sortzen du, paisaia aldatzen du eta ikusizko eragina sortu dezake,[2] baina autobide batekin alderatuz gero, azaleraren 1/3 erabiltzen du AHTak, eta ez du lekuko aire kutsadurarik sortzen. Hegazkinarekin eta errepidearekin alderatuta, abiadura handiko trenak bidaiari/kilometroko energia kontsumo oso txikia du:[3] abiadura handiko Siemens Velaro D berri batek 14 g CO2 isurtzen ditu bidaiari-kilometroko, eta hegazkin moderno batek 137 CO2 g / bidaiari-km [4]. Azpiegitura diseinatzearen, eraikitzearen eta mantentzearen inpaktua kontuan hartuz gero, UIC-k aztertu du hamarkada gutxi batzuk behar direla CO2 isurpen guztiak konpentsatzeko.[5] XX. mendearen erditik aurrera, tren konbentzionala ez da errepideari eta hegaldiei aurre egiteko gai izan, eta merkatu-kuota etengabe galtzen joan izan da distantzia ertainetan. Abiadura igotzeari esker (200 km/h -tik gora) bakarrik lortu da bidaiariak burdibidera erakartzea, beste garraiobide kutsakorrei lehia eginez[6]. Honela, 1964ko Urriaren 1an Japonian munduko lehenengo AHTa inauguratu zuten, "Shinkansen" izenaz ezaguna dena. Hortik geroztik Asia eta Europan arrakasta handia izan du tren lasterrak, gaur egun guztira 30 000km baino gehiago ditugularik munduan[7]
Espainia
Espainian 1992an ireki zen lehenengo linea Madrid eta Sevilla lotuz. Geroztik, ugari eraiki dira abiadura handiko trenbideak, sareak 3.152 km zituelarik 2018an. Abiadura handiko trenbidearen kilometro gehien duen munduko bigarren estatua da, Txinaren atzetik.[8] Hainbat adituren ustez, behar baino askoz kilometro gehiago ditu.[9][10][11][12][13][14] Bidaiari kopuruari begiratuz gero, 31 milioi bidaiari izan zituen 2018an, penintsula barruan hegazkinak izan zituenaren bikoitza.[15] Zerbitzua dagoen lotune askotan, bidaiari kopuru handiak igaro dira airetik burdinbidera AVE zerbitzuari esker, Iberiaren Bartzelona-Madril «aireko zubia» ia desagerrarazteraino. Horri esker, klima aldaketa dakarten berotegi efektuko gas asko isurtzea saihestu da,[16][17] zeren eta abiadura handiko trenaren CO2 isuriak, bidaiari bakoitzeko, autobusenaren antzekoak baitira (baina tren konbentzionalarenak baino handiagoak, batez ere azpiegitura egiteak eta mantentzeak eragindako isuriak kontuan hartuz gero).[9]
Ugari dira Espainian eraikitzen edo eraikitzekotan diren abiadura handiko trenbideak ere, eta Estatuari ekarriko dizkioten ekonomia galera handiek kezka eragin dute Espainiako ekonomia eredua iraunezintzat jotzen dutenen artean.[8][18] Kontuan hartzekoa da abiadura handiko lineak epe luzerako inbertsioak direla eta epe motzean oso zaila dela diru hori berreskuratzea. Nabarmentzekoa da Renferi diru sarrera gehien ekartzen dion zerbitzua abiadura handikoa dela, eta 2017a geroztik urtero diru irabazi garbia izan du.[19] Izan ere, AVE zerbitzua guztiz komertziala da, hau da; ez du dirulaguntzarik jasotzen eta kostu guztiak txartelen salmentekin betetzen dira. Azpiegitura eraikitzearen kostua "kanon" izeneko bidesarien bidez ordaintzen zaio Adif-i tren mugimendu bakoitzeko. Renfe-k abiadura handiko trenekin lortzen duen gainerako dirua aldiriko trenetan, merkantzietan eta distantzia ertaineko trenetan injektatzen du; hauek ekonomikoki ez direlako errentagarriak baina bai sozioekonomikoki. Irabazi ekonomikoez gain, oso zaila da AVE zerbitzuek gizartean eragin duten onurak kalkulatzea; besteak beste, errepidetik bidaiariak kentzea istripu asko ekidin ditu, erregai fosilen erabilera nabarmenki gutxitu du eta herrialdearen produktibitate ekonomikoan nabarmenki eragin du pertsonak azkar eta puntualtasunez mugitzeak.
Gaur egun Renfe Operadora eragileak AVE, Alvia eta Avant izeneko abiadura handiko zerbitzuak eskaintzen ditu. Alvia zerbitzuak trenbide klasikoak erabiltzen dituzte AHT lineak iristen ez diren hiri gehiagotara zerbitzua emateko, tentsioa eta trenbide zabalera aldatzeko sistema automatikoak erabiliz. Sistema berezi hauen erabilerak bidesari gehigarri bat suposatzen dio erabiltzaileari. Avant zerbitzuei dagokionez, distantzia ertainak betetzen dituzte 250 km/h abiaduran eta bonu bereziak dituzte erabiltzaileari merkeago izateko.
Abiadura handiko trenbideen luzerak, estatuz estatu
| Estatua | Erabiltzen (km) | Eraikitzen (km) | Estatuko guztizkoa (km) | Trenbide dentsitatea (km erabiliak / milioi biztanle) |
|---|---|---|---|---|
 Txina | 6.158 | 14.160 | 20.318 | 4,6 |
 Espainia | 2.665 | 1.781 | 3.744 | 57,9 |
 Japonia | 2.118 | 377 | 2.495 | 16,5 |
 Frantzia | 1.872 | 730 | 2.602 | 28,4 |
 Alemania | 1.032 | 378 | 1.410 | 12,6 |
 Italia | 923 | 92 | 1.015 | 15,1 |
 Errusia | 780 | 400 | 1.180 | 5,4 |
 Turkia | 447 | 591 | 1.038 | 6,2 |
 Taiwan | 345 | 0 | 345 | 15,0 |
 Hego Korea | 330 | 82 | 412 | 6,7 |
 Belgika | 209 | 0 | 209 | 19,0 |
 Herbehereak | 120 | 0 | 120 | 7,1 |
 Erresuma Batua | 113 | 0 | 113 | 1,8 |
 Suitza | 35 | 72 | 107 | 4,4 |
Erreferentziak
Ikus, gainera
- Euskal Y-a: Euskal Autonomia Erkidegoko abiadura handiko trenbidea.
- Nafarroako korridorea: Nafarroako Autonomia Erkidegoko abiadura handiko trenbidea.
Kanpo estekak
Datuak: Q211382
Multimedia: High speed trains / Q211382
 | Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |