Amnistia-lege

Amnistia-lege batek iraganean egindako delituengatiko erantzukizun penaletik gizabanako hautatu batzuk —gehienetan lider militarrak eta politikoak— atzeraeraginez babesten dituen edozein lege-, konstituzio- edo betearazpen-xedapeni egiten dio erreferentzia. Zehazki, "kontuak emateko aroa" deitu den horretan, amnistia-legeak eztabaidagai eta gatazka izan dira, giza eskubideak urratzen direnean zigorgabetasuna ematen baitute. Lege horiek zenbait neurri instituzional hartzen dituzte, krimen horiengatik pertsonen auzipetzea eragozten dutenak, eta, batzuetan, ekintza horiengatik kondenatuak izan direnak absolbitu ere egin ditzakete, legezko erantzukizun oro saihesteko^[1].

Hala ere, "nazioarteko krimenak" egin dituztenei amnistia ematea gero eta gehiago ikusten da ekintza debekatutzat, besteak beste, gizateriaren aurkako krimenak, gerra-krimenak eta genozidioa izan badira. Interpretazio hori giza eskubideen tratatuetan ezarritako betebeharretatik, nazioarteko eta eskualdeko auzitegien erabakietatik eta Estatuko data luzeko praktikatik (nazioarteko ohiturazko zuzenbidea) eratorritako zuzenbidetik ondorioztatzen da. Nazioarteko, eskualdeko eta estatuko auzitegiek gero eta gehiago ezeztatu dituzte amnistia orokorrak. Eta azken bake-akordioek, neurri handi batean, saihestu egin dute amnistiak ematea delitu larrientzat^[2].

Amnistia-legeak ere arrazoi politikoengatik edo sozialengatik hasitako gatazketan ematen dira. Erresuma Batuan informalki Alan Turing legea deiturikoak homosexual izateagatik zigortutakoak absolbitu zituen 2017an^[3]. 2023ko Espainiako Amnistia Legeak Kataluniako prozesu independentistan zigortutakoak edo auzipetuak amnistiatzeko sortu zen.