Cacilda Borges Barbosa

Cacilda Rio de Janeiron (Brasil) jaio zen. Txikitatik musikarekiko interesa erakutsi zuen eta bere familiaren laguntzaz gozatu zuen. 1928an Rio de Janeiroko Musika Eskola Nazionalean sartu zen, non Lima Coutinhorekin harmonia ikasi zuen, kontrapuntua eta fuga Lorenzo Fernandezekin, konposizioa Paulo Silvarekin, pianoa Antônio Francisco Bragarekin, zuzendaritza Paulinho Chavesekin eta kalirritmia eta kalifasia Francisco Mignonerekin. Maria Figueiró Bezerra eta Vera Janacópulos-ekin kantu klaseak eta Ernst Widmer-ekin instrumentazio klaseak ere jaso zituen.^[2]

Bere hezkuntza amaitu ondoren, Cacilda pianista gisa aritu zen, baltsak eta chorinhosak dantza taldeentzako jotzen, eta haientzat obrak konposatu zituen.^[2] 1950ean Estudos Brasileiros para Canto seriearen lehen liburukia argitaratu zuen eta Mayrink Veiga irrati-orkestrako zuzendari bihurtu zen.^[1] 1930 geroztik Heitor Villa-Lobosekin batera hezkuntza proiektuetan parte hartu zuen (Superintendência de Educação Musical e Artística (SEMA)) eta egungo Rio de Janeiroko Villa-Lobos Institutuko lehen zuzendaria izan zen.^[3] Urte hauetan Guanabara estatuko Musika Hezkuntzako Zerbitzuko burua ere izan zen (gaur egun Rio de Janeiro estatuko zatia).^[1] 1950eko hamarkadan ganbera musikako irakaslea izan zen Musika Eskola Nazionalean eta, 90eko hamarkada arte, konposizio eskolak eman zituen Brasilgo Musika Kontserbatorioan eta erritmoplastia eskolak Rio de Janeiroko Udal Antzokiko Dantza Eskolan, Brasilgo beste musika eskola askotan irakasteaz gain. 1971ean 40.000 ahots inguruko abesbatza zuzendu zuen Rioko musika eskola ofizialetako ikasleekin, Brasilgo Independentzia astearen oroimenez (Semana da Pátria ere deitua).^[1] 1988an Diorama idatzi zuen, Brasilgo erritmoetan oinarritutako 50 piano estudiok osatutako lan didaktikoa, eta ikaslea Estudos Brasileiros-erako prestatzea helburu duena.^[4] 2010eko abuztuaren 6an, Volta Redonda hirian hil zen, lan ondare handi bat utziz, asko balio pedagogikoarekin.^[1] Bere lanaren zati bat Barbosa familiaren bildumako eskuizkribuan dago oraindik.^[5]

Erritmoplastia Cacildak Brasilgo dantza herrikoiak transkribatzeko sortutako metodoa da. Clara Semeles koreografoaren laguntzarekin, Cacildak musika idazkera eta plastiak (gorputz keinuak irudikatzen dituzten zeinuak) uztartzen dituen idazkera hau garatu zuen. Plastiak musika notazioarekin idatzitako erritmoen azpian kokatzen dira.^[5]

Hona hemen plastien adibide batzuk:

Zeinua	Portugesa	Euskara
	palmas	txaloa
	flexão (pernas flexionadas)	flexioa (hankak flexionatuta)
	tensão (pernas estendidas)	tentsioa (hankak luzatuta)
	passo à frente	pausoa aurrera
	passo para direita	pausoa eskuinera
	passo para esquerda	pausoa ezkerrera
	passo para trás	pausoa atzera
	pés juntos	oinak batera
(ezkerra) (eskuina)	perna elevada à frente	hanka aurrera altxatua
(ezkerra) (eskuina)	perna elevada atrás	hanka atzera altxatua
(ezkerra) (eskuina)	perna elevada ao lado	hanka albora altxatua
	molejo	kulunkatu
	braços ao lado	besoak alboetara
	braços para baixo	besoak behera
	braços para cima	besoak gora
	sapateado	zapaldura

Bere lanen artean kantuari, pianoari eta akordeoiari, balletari, orkestrako eta ganbera piezei buruzko hainbat ikerketa daude, baita instrumentuen hamarka fuga ere. Dioramas bildumak, pianorako helburu pedagogikoa duten piezek, zabalkunde zabala dute.

Hauek dira bere obretako batzuk:

• Procissão da Chuva (Wilson Rodrigues-en hitzekin), 1986
• Estudos Brasileiros para piano e canto, 1950
• Estudos Brasileiros para piano, 1965
• Little Entrance Music
• Chibraseando, 1973
• Cota zero, 1969
• Lamentações onomatopaicas
• Missa em fugas, 1971
• Segunda missa brasileira, 1968
• Uirapiranga (ballet), 1955
• Fugas
• Tríptico
• Trio de Palhetas
• Estrela do Mar
• Rio de Janeiro - suíte para cordas
• Concerto para trombone
• Trio para trombones
• Solo para flauta doce e piano
• Fuga XIX

Izaera pedagogikoko hainbat lan ere idatzi ditu, hala nola:

• Educação musical através do teclado (com Maria de Lourdes Junqueira Gonçalves), 5 vol.
• Estudos de ritmo e som, nos níveis preparatórios, 1º, 2º, 3º e 4º anos
• Diorama para piano nos níveis preparatório, 1º, 2º e 3º anos

• Classical Archives, Estudos Brasileiros pianoarentzako grabazioekin
• IMSLP: Barbosa, Cacilda Borges (bere lan batzuen partiturak)
• Konpositorearen webgunea (Wayback Machine-ren kaptura)
• Instituto Piano Brasileiro-ren (IPB) YouTube kanala, konpositorearen lanen partiturekin grabazio desberdinak biltzen dituena
• Denis Borges Barbosa semearen YouTube kanala grabazio batzuekin