Khalil Gibran
Gibran Khalil Gibran (arabieraz: جبران خليل جبران, Jubrān Khalīl Jubrān, ʒʊˈbrɑːn xæˈliːl ʒʊˈbrɑːn ahoskatua edo Jibrān Khalīl Jibrān, ʒɪˈbrɑːn xæˈliːl ʒɪˈbrɑːn ahoskatua; Bsharri, Otomandar Siria, 1883ko urtarrilaren 6-New York, 1931ko apirilaren 10) oso genero desberdinetan idazle libanoar ospetsua izan zen: poeta, eleberrigilea, saiakeragilea. Erbesteko poeta bezala ezagutu zitzaion.[1]
| Khalil Gibran | |
|---|---|
 (1913) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | جُبْران خَليل ميخائيل سَعْد جُبْران |
| Jaiotza | Bsharri (en)  , 1883ko urtarrilaren 6a |
| Herrialdea |  Otomandar Inperioa State of Greater Lebanon Lebanese Republic under French mandate |
| Bizilekua | Tenth Street Studio Building (en) |
| Lehen hizkuntza | Lebanese Arabic (en) |
| Heriotza | New York, 1931ko apirilaren 10a (48 urte) |
| Hobiratze lekua | Bsharri (en) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: zirrosia tuberkulosia minbizia |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | ezkongabea |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Académie Julian (en) |
| Hizkuntzak | arabiera Amharera frantsesa ingelesa |
| Irakaslea(k) | Pierre Amédée Marcel-Béronneau (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea, poeta, margolaria eta filosofoa |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Mugimendua | Mahjar (en) sinbolismoa |
| Genero artistikoa | olerkigintza parabola kontakizun laburra alegia antzezlana |
| kahlilgibran.com | |
     | |
 | |
Biografia
Khalil Gibran 1883an jaio zen Libanoko Bsharri herrixkan. Familia umila zen eta, erlijioz, maronitak, eliz katolikoaren adar bat. Lehenengo ikasketak Bsharrin egin zituen. Lau anai-arrebak ziren, Boustros, Marianna, Sultana, eta bera laugarrena zen. Txikitatik arte eta literaturarekiko grina azaldu zuen.
Hamaika urte zituelarik, familia Ameriketako Estatu Batuetara joan zen, lan egiteko aukera berrien bila. Bostonen (Massachusetts) egokitu ziren. Amerikan ingelesa ikasi zuen; ondorengo lan asko hizkuntza horretan idatzi zituen baina, hala ere, bere ama hizkuntza ez zuen baztertu. 1898tik 1902ra Libanora itzuli zen. Beiruten Bayt Aljicma zentro maronitara joaten zen. Frantsesa ikasi zuen eta beste estilo literario lantzen joan zen. Libanon zegoela eta, bere lehenengo liburuaren ideia hasi zen lantzen, The Prophet, 1923an plazaratuko zuena. The Prophet bere obraren gailurra izango litzateke.
Bostonera itzuli zen eta arabieraz idatzitako lanak hasi zen argitaratzen. Ordurako bere estiloaren ezaugarriak nabariak ziren. Halaber, margolaritzan lan garrantzitsuak ekoitzi zituen; margolan horien munduko toki desberdinetan erakutsi ziren eta Auguste Rodin edo William Blakeren lanekin konparatuak izan ziren.[2] Arabieraz poemak plazaratu zituen.
Esperientzia berriak ezagutzeko asmoz, 1904an, Parisera joan zen eta, 1910 arte, Vaugirard kalean lekuratu zen. Garaiko Parisko giro kultural eta artistikoa ezagutzeko parada izan zuen. 1910ean berriro ere Bostonera joan zen. 1911an, Ekialdean ematen zen tiranien eta zapalkuntzaren aurka borrokatzeko elkarte politikoa sortu zuen. New Yorkera joan zen. 1912an arabieraz gero Les Ailes brisées edo Las Alas Rotas bezala itzuliko zen liburua plazaratu zuen; lan horrekin 1906tik aritua zen. Urte horietan ere Libanoko Al-Manarah aldizkarian hasi zen idazten; aldizkari hori Youssef Howayeken laguntzaz, Gibranek berak sortua zen. Eta berriro ere Europan zeharreko bidaiei ekingo die.
Alfunun aldizkarirako hasi zen lanean eta, hau desagertu zenean, Alsaih aldizkarirako. Bigarren aldizkari horren inguruan mahyar literaturarako, hau da, Ameriketara joandako arabiarren literaturarako garrantzi handia izango zuen elkartea antolatu zuen, “Literatura liga” alegia, 1920ko apirilaren 4an sortua. Elkarte horretan idazle eta intelektual desberdinak gailenduko ziren: Gibran, Nuayma, Nasib Arida, Rasid Ayyub. Idazlea ingelesez argitaratzeari ekin zion: 1918an The Madman, 1919an Twenty Drawings, 1923an The Prophet agertu ziren. Momentuan arrakasta itzela lortu zuen. Halaber, bere betiko maitasunarekin ezkondu zen. Baina bere osasuna ez dago ondo eta Estatu Batuetara itzuli zen. Gizarte onarpenari esker bere bizimodua asko hobetu zen baina, azkenik, minbiziaz gaixotu zen.[3] Poetaren gorpuzkinak Libanora eraman zituzten.[4][5]
1931an, zirrosi gaixotasunak jota, New Yorken hil zen, 48 urte zituelarik.[6]
Pentsamendua
Gibran familia maronita baten altzoan sortu zen eta horrek eragin handia izan zuen bere ideologian. Halaber Islamaren eragin zuzena ezagutu zuen, bereziki Sufismoaren mistizismoarena. Haren ustez erlijio guztiek oinarrizko sustrai amankomuna zuten. Gibranek ere bahá'í fedearekin kontaktua izan zuen. Gibranek erlijio horren buru izan zen Abdul-Baha ezagutu zuen Estatu Batuetara joan zenean. Beti emozio handiaz gogoratu zuen.
Politikan Gibran ez zen politikaria. Esaten zuen: “ni ez naiz politikaria eta ez dut nahi izan” eta “gertaera politikotik eta botere-borroketatik urruntzen naiz, ezen lur osoa nire aberria eta gizon guztiak nire aberkideak baitira.” Dena dela jarrera politiko batzuk izan zituen. Adibidez, Siriarako arabiera hizkuntza nazionala gisa erreibindikatu zuen. Halaber, arabiar munduan sortzen ari ziren estatu berriak otomandar inperiotik aske garatu behar zirela esan zuen. Zentzu berean Libanoaren askatasuna eskatu eta ospatu zuen. Beraz, internazionalismoarekin batera nazionalismoa ere erreibindikatu zuen.
Literatura eraginak
Islamaren eraginarekin batera, irakurketa asko egin zituen Gibranek eta horietako batzuk nabariak dira bere lanetan: klasizismoa, erromantizismoa, prerrafaelismoa... Geroago ere sinbolismoa eta surrealismoa ezagutu zituen. Izenen artean, eragin handia izan zuten berarengan, besteak beste,William Blake, Auguste Rodin, Francis Marrache, Fred Holland Day, Josephine Preston Peabody —azken honi egileak “profeta” deitu zion— eta Mary Haskell, bere benetako mezena izan zena. Filosofian hiru izen aipatu behar dira: Buda, Spinoza eta Nietzsche.
Izan ere, ikuspuntu literariotik, Gibran Ekialdeko idazlea izan zen. Bere lanen funtsean gizakia dago. Bere pentsamendua bere ibilbide biografikoarekin zuzenean lotzen da eta poliki-poliki berezko filosofia garatu zuen. Garai desberdinak eskematizatu daitezke:
- Libanoko urteak: izaera errebeldea garatu zuen, gizarte kritika.
- Estatu Batuetako urteak: Britania Handiko eta Estatu Batuetako sortzaileen eragina ezagutu zuen.
- Europan eta, batez ere, Parisen egon zen urtetan, bere ikuspegia zabaldu egin zen.
Literatura lanak
Liburu ugarirekin batera, ehundaka artikulu plazaratu zituen. Hemen liburuak bakarrik jasoko ditugu:
| Izenburua | Editorea | Argitaratze lekua | Argitaratze data | Hizkuntza | Izenburua frantsesez | Izenburua gazteleraz |
|---|---|---|---|---|---|---|
| نبذة في فن الموسيقى | المهاجر | New York | 1905 | arabiera | Profil dans l'art de la musique | La música |
| الأرواح المتمردة | المهاجر | New York | 1908 | arabiera | Les Esprits rebelles | Espiritus rebeldes |
| الأجنحة المتكسرة | مرآة الغرب | New York | 1912 | arabiera | Les Ailes brisées | Alas rotas |
| دمعة وابتسامة | Atlantic | New York | 1914 | arabiera | Larme et sourire | Lágrimas y sonrisas |
| The Madman | Alfred A. Knopf | New York | 1918 | ingelesa | Le Fou | El loco |
| المواكب | مرآة الغرب | New York | 1919 | arabiera | [Les] Processions | Los cortejos |
| Twenty Drawings | Alfred A. Knopf | New York | 1919 | ingelesa | Vingt Dessins | |
| العواصف | الهلال | Le Caire | 1920 | arabiera | Orages | La tempestad (Entre noche y día) |
| The Forerunner | Alfred A. Knopf | New York | 1920 | ingelesa | Le Précurseur | El precursor |
| البدائع والطرائف | المطبعة العصرية | Le Caire | 1923 | arabiera | [Les] Merveilles et [les] curiosités | Maravillas y curiosidades |
| The Prophet | Alfred A. Knopf | New York | 1923 | ingelesa | Le Prophète | El profeta |
| Sand and Foam | Alfred A. Knopf | New York | 1926 | ingelesa | Sable et écume | Arena y espuma |
| Jesus, the Son of Man | Alfred A. Knopf | New York | 1928 | ingelesa | Jésus, le fils de l’homme | Jesús, el Hijo del Hombre |
| The Earth Gods | Alfred A. Knopf | New York | 1931 | ingelesa | Les Dieux de la terre | Los dioses de la tierra |
| The Wanderer | Alfred A. Knopf | New York | 1932 | ingelesa | L’Errant | El vagabundo |
| The Garden of the Prophet | Alfred A. Knopf | New York | 1933 | ingelesa | Le Jardin du prophète | El jardín del profeta |
| Lazarus and his Beloved | New York Graphic Society | Greenwich | 1973 | ingelesa | Lazare et sa bien-aimée | |
| The Blind | The Westminster Press | Filadelfia | 1981 | ingelesa | L'Aveugle | |
| The Banshee (bukatu gabe) | — | — | — | ingelesa | ||
| The Last Unction (bukatu gabe) | — | — | — | ingelesa | ||
| The Hunchback or the Man Unseen (bukatu gabe) | — | — | — | ingelesa | ||
| Albert Pinkham Ryderrentzako poema | — | — | — | ingelesa |
Gibran euskaraz
Idazle libaniarraren poema eta testu batzuk euskaratuak izan dira:
- "Eroa". Itzultzailea: Koldo Martinez, Pamiela, 1983.[7]
- "Zuen umeak ez dira zuen ume". Itzultzailea: Inazio Berakoetxea, Olerti, 1982.[8]
Eta liburu bat:
- Profeta. Itzultzailea: Patxi Ezkiaga, Ostertza, Arantzazu, 2008. ISBN:9788472402287.[9]
Marrazkiak eta margolanak
The Ages of Women, 1910 (Museo Soumaya)
Self Portrait and Muse, c. 1911 (Museo Soumaya)
Untitled (Rose Sleeves), 1911 (Telfair Museums)
Towards the Infinite (Kamila Gibran, mother of the artist), 1916 (Metropolitan Museum of Arts)
The Three are One, 1918 (Telfair Museums), also The Madman's frontispiece
The Slave, 1920 (Harvard Art Museums)
Standing Figure and Child, undated (Barjeel Art Foundation)
_by_Kahlil_Gibran.jpg)
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Khalil Gibran  |
- Kahlil Gibranen poema hau ezkontzetan oso erabilia izan da. Itzultzailea: Patxi Ezkiaga.
- (Ingelesez) Gibran Kahlil Gibran Egileari buruzko webgunea Libanon.
- (Ingelesez) Kahlil Gibran Online en Archive.org
- (Ingelesez) Gibran Universal Amigos
- (Gaztelaniaz) [http://www.frasedehoy.com/call.php?file=autor_mostrar&autor_id=98/[Betiko hautsitako esteka] Idazlearen esaldi ospetsuak
Datuak: Q47737
Multimedia: Kahlil Gibran / Q47737
