Rań
Rań (němsce Großräschen[2][3]) je městačko w Delnjej Łužicy w braniborskim wokrjesu Hornje Błóta-Łužica. Ma něhdźe dźewjeć tysac wobydlerjow.
| ||
| Wopon | ||
|---|---|---|
| ||
| Zakładne daty | ||
| stat |  Němska | |
| zwjazkowy kraj |  Braniborska | |
| wokrjes | Hornje Błóta-Łužica | |
| wysokosć | 115 metrow n.m.hł. | |
| přestrjeń | 81,86 km² | |
| wobydlerstwo | 8.378 (31. dec 2021)[1] | |
| hustosć zasydlenja | 102 wob. na km² | |
| póstowe čisło | 01983 | |
| předwólba | (+49) 035753 | |
| awtowa značka | OSL, CA, SFB | |
| Politika a zarjadnistwo | ||
| adresa | Seestraße 16 01983 Großräschen | |
| webstrona | grossraeschen.de | |
| Połoženje w Braniborskej | ||
 | ||
wikidata: Rań (Q588844) | ||
Geografija
Rań leži na juhu Braniborskeje, blisko hranicy ze Sakskej, 110 kilometrow južnje Berlina a 64 kilometrow sewjernje Drježdźan. Leži we wysokosći 115 metrow nad mórskej hładźinu při brjoze z brunicoweje jamy nastateho jězora Ilse.
Měšćanske dźěle
- Bukowka (Großräschen Süd, prjedy Bückgen)
- Kuncowe Sedlišćo (Kunze-Siedlung)
- Großräschen Nord
- Tempowe Sedlišćo (Temposiedlung)
- Waldrand-Siedlung
- Smogorjow (Großräschen Ost, prjedy Schmogro)
- Stare město (prjedy němsce Räschen)
Wjesne dźěle
K Ranjej słušeja:
- Barce (Barzig)[3]
- Dobry Wótšow (Freienhufen, do 1937 Dobristroh)[3][4]
- Suchy Gózd (Dörrwalde)[5][6]
- Wołobuz (Allmosen)[4]
- Wóškow (Woschkow)[3][4]
- Wórmlag (Wormlage)[3][4]
- Załuž (Saalhausen)[7]
Sydlišća:
- Anhaltska Kolonija (Anhalter Kolonie)
- Bulkojce (Bulldorf)
- Jungojc Młyn (Jungs Mühle)
- Wutwaŕki (Die Ausbauten)
- Nossedil
- Nowa Bukowka (Neu-Bückgen)
- Šaparic Młyn (Schäfers Mühle)
- Šosejaŕnja (Chausseehaus)
- Wutwaŕ (Ausbau)
Stawizny
Wjeska naspomni so prěni raz pisomnje w lěće 1370 jako Redschin magnum et parvum, potajkim „Wulki a Mały Rań“, při čimž je serbski nawsowc Rańk starša z wobeju wsow. Ernst Eichler a Hans Walther wotwodźujetaj wjesne mjeno wot Rěčina, potajkim „wjes při rěčce“.[8] Hač do zjednoćenja wobeju wsow w lěće 1925 bě Rańk stajnje wjetša hač Rań. Do industrializacije rěčeše so we woběmaj wsomaj zwjetša serbsce. Jako buchu serbske kemše w Rańskej cyrkwi w lěće 1868 wotstronjene, bě hišće połojca wosadnych serbskorěčna.[9]
Přez rozmach brunicoweje industrije kónc 19. lětstotka přińdźechu mnozy připućowarjo z druhich dźělow Němskeje, ale tež z Čech a Pólskeje do Ranja a přeměnichu tamnišu etnisku strukturu razantnje, tak zo so serbšćina dźeń a bóle ze wšědneho dnja zhubjowaše. Ličba wobydlerstwa stupaše wot 486 w lěće 1875 přez 1192 w lěće 1890 na hižo 6093 w lěće 1910.
W lěće 1965 dósta z mjeztym nad 12.000 wobydlerjemi najwjetša wjes NDR měšćanske prawa.
Wobydlerstwo
Po Mukowej Statistice Łužiskich Serbow běše srjedź 1880tych lět wot cyłkownje 290 wobydlerjow hišće 220 serbskorěčnych (76 %).[10] Rań běše tehdy – do zahajenja brunicoweje industrije w tutej kónčinje – hišće poměrnje mała holanska wjes při zapadnej kromje serbskorěčneho ruma.
Žórła
Wotkazy
Commons: Rań – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Oficialne stronki (němsce)
- Rań w datowej bance delnjoserbskich městnych mjenow na dolnoserbski.de (delnjoserbsce)
