Ահաբեկչություն Կրոկուս սիթի հոլում
Կրոկուս սիթի հոլում տեղի ունեցած ահաբեկչություն, անհայտ անձանց կողմից իրականացված ահաբեկչություն, որը տեղի է ունեցել 2024 թվականի մարտի 22-ին՝ Մոսկվայի ժամանակով ժամը 20:00-ին, Կրասնոգորսկի Կրոկուս սիթի հոլում՝ նախքան «Պիկնիկ» խմբի համերգի մեկնարկը[8]։
| Ահաբեկչություն Կրոկուս սիթի հոլում | |
|---|---|
 Ահաբեկչության ենթադրյալ մեղավորները | |
| Տեսակ | համակարգված ահաբեկչական հարձակում, զանգվածային կրակոցներ, ահաբեկչական հարձակում պայթյունով և զանգվածային սպանություն |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Գրոհի վայր | Կրասնոգորսկ |
| Տեղադրանք | Կրոկուս Սիթի[1] և Կրոկուս Սիթի Հոլ[2] |
| Գրոհի նպատակ | զանգվածային սպանություն, պատվիրված սպանություն և Իսլամական ահաբեկչություն |
| Տարեթիվ | մարտի 22, 2024-մարտի 22, 2024 մարտի 22, 2024[3] |
| Զենք | Մոլոտովի կոկտեյլ, Kalashnikov rifle?, Ատրճանակ և դանակ |
| Զոհվածներ | 144 մարդ[4] |
| Վիրավորներ | 360[5] |
| Ահաբեկիչների քանակ | 4[6][7] |
 Crocus City Hall attack Վիքիպահեստում | |
ՌԴ ԱԳՆ-ն տեղի ունեցածն անվանել է ահաբեկչություն։ Այս հարձակումը Ռուսաստանում վերջին 20 տարվա ընթացքում ամենամեծ ահաբեկչությունն է՝ Բեսլանի ահաբեկչությունից հետո։ Մարտի 24-ը Ռուսաստանում հայտարարվեց համազգային սգո օր։
Ահաբեկչության պատասխանատվությունը ստանձնել է «Իսլամական պետություն» միջազգային ահաբեկչական կազմակերպության Աֆղանստանի մասնաճյուղը՝ Վիլայաթ Խորասանը։ Հարձակմանը մասնակցած ահաբեկիչների ստույգ թիվը պաշտոնապես հայտնի չէ, սակայն, նախնական տվյալներով, հնարավոր է՝ լինի դրանցից մոտ հինգը, հնարավոր է ավելի շատ։ Հաղորդվել է, որ բերման է ենթարկվել 11 մարդ, այդ թվում՝ չորս ահաբեկիչ։
Նախապատմություն
Ահաբեկչության վայր
Կրակուսը համերգասրահ է Կրասնոգորսկում, որը գտնվում է Crocus բիզնես կենտրոնի տարածքում։ Բացվել է 2009 թվականի հոկտեմբերի 25-ին։ Այն պատկանում է ռուս ձեռնարկատեր Արազ Ագալարովի «Crocus Group» հոլդինգին։ Կառուցվել է Crocus Group նախագծի համաձայն՝ տեխնիկական աջակցությամբ։ Յոթ հարկանի շենքն ունի ավելի քան 38000 մ² ընդհանուր օգտագործման տարածք։ Սրահի սովորական տարողությունը 6200 մարդ է, առավելագույնը՝ 9500 մարդ (դրան կարելի է հասնել, եթե տաղավարներում պարահրապարակ լինի)։ Օբյեկտի անվտանգությունն ապահովել է մասնավոր պահնորդական Crocus Profi LLC ընկերությունը։
Ահաբեկչության նախազգուշացումներ
2024 թվականի մարտի 8-ին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների դեսպանատունը նախազգուշացրել է Մոսկվա և Մոսկվայի մարզ այցելող զբոսաշրջիկներին առաջիկա 48 ժամվա ընթացքում չմասնակցել հանրային միջոցառումներին և ամբոխներին՝ ահաբեկչական հարձակումների հավանականության պատճառով[9]։
2024 թվականի մարտի 19-ին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը «բացահայտ շանտաժ» է անվանել Ռուսաստանում հնարավոր ահաբեկչությունների մասին նախազգուշացումները[10]։
Հարձակման ժամանակագրություն
2024 թվականի մարտի 22-ին Կրոկուս հոլում նախատեսված է եղել Պիկնիկ խմբի համերգը սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ, վաճառվել է ավելի քան 6000 տոմս[11][12]։
Մոսկվայի ժամանակով ժամը 19:55-ին[13]՝ համերգի մեկնարկից քիչ առաջ[14], մարդատար ավտոմեքենան մոտեցել է համերգասրահի գլխավոր մուտքի մոտ, որտեղից մի քանի հոգի դուրս են եկել և ավտոմատներից կրակ բացել։ Գնդակահարելով մուտքի մոտ կանգնած պահակներին և մարդկանց[13]՝ ահաբեկիչները սկսել են կրակել ճեմասրահում գտնվող հանդիսատեսների վրա[15]։ Ժամը 20:03-ին հարձակվողները հասել են դահլիճ[13]։ Այնտեղ նրանք կրակել են մարդկանց վրա, իսկ բենզինի տարաներով սկսել են այրել աթոռները[15][16]։ Հարձակումը տեւել է ընդհանուր առմամբ 18 րոպե[13]։ «Ինտերֆաքս» լրատվական գործակալությունը, վկայակոչելով օպերատիվ ծառայությունների նախնական տվյալները, հայտնում է, որ հարձակվողները եղել են երկուսից հինգը[17]։
Ահաբեկչության մասին առաջին հաղորդագրությունները հայտնվել են Մոսկվայի ժամանակով ժամը 20:01-ին բլոգեր Պավել Շամպանովի Տելեգրամյան ալիքում, որը, պարզվեց, եղել է իրադարձությունների ականատես[18]։ Այնուհետև ժամը 20:16[19]-ի սահմաններում լուրերը սկսել են հայտնվել այնպիսի լրատվական ալիքներով, ինչպիսիք են Baza, Topor, Topor Live և Moscow Live:
ՌԿԲ-ն հայտնել է, որ երկու պայթյուն է լսվել[20]։
«Զգուշացում, լուրեր» հրապարակումը ժամը 20:44-ին հայտնել է, որ շենքում տանիքը սկսել է փլվել, և հրշեջները չեն կարողացել մարել կրակը մինչև հատուկ նշանակության ջոկատի ժամանումը։ Հրատարակության թղթակիցը հայտնել է երկրորդ պայթյունի մասին[21][22]։
Նախնական տվյալներով՝ զոհվել է ավելի քան 150 մարդ[23], ավելի քան 145-ը՝ վիրավորվել։ Առողջապահության նախարար Միխայիլ Մուրաշկոն հայտնել է, որ մարտի 23-ի դրությամբ բժիշկները 16 տուժածի վիճակը գնահատում են ծայրահեղ ծանր, ևս 44 հոգու վիճակը ծանր է[24]։ Ընդհանուր առմամբ 107 տուժած գտնվում է Մոսկվայի և Մոսկվայի շրջանի հիվանդանոցներում։
Ժամը 22:00-ին հաղորդվել է, որ ահաբեկիչները դիմել են փախուստի[25]։ «Կոմերսանտ» և «ՌԻԱ Նովոստի» հրատարակությունները հայտնել են, որ հարձակման մասնակիցները, հեռացել են սպիտակ Renault Symbol մեքենայով[20]։ Ըստ Baza-ի, Մոսկվայի և մերձակա շրջանների իրավապահ մարմինները տեղեկություն են ստացել այս մեքենայի մասին[26]։
Հետագա իրադարձություններ
Մոսկվայի ժամանակով ժամը 21:00-ին Կրոկուսի շենքում բռնկված հրդեհի մակերեսը գնահատվել է մինչև 3000 քմ[27]։ Մոսկվայի ժամանակով ժամը 23:19-ին ՌԴ ԱԻՆ-ը հրդեհի տարածքը գնահատել է ավելի քան 12900 մ²[28]։ Շենքը տանիքը մասնակի փլուզվել է, իսկ վերին հարկն ամբողջությամբ այրվել է։ Նախնական վնասը կազմում է առնվազն 10 միլիարդ ռուբլի[29]։ Մոսկվայի ժամանակով 00:56-ին ՌԴ ԱԻՆ-ը հայտարարել է, որ հրդեհը տեղայնացվել է[30]։ Դեպքի վայր է ժամանել շտապօգնության 70 բրիգադ[31]։ Այրվող շենքի վրա ուղղաթիռները 160 տոննա ջուր են լցրել[32]։ Ընդհանուր առմամբ, ահաբեկչությունից հետո աշխատանքներին ներգրավվել է 719 մասնագետ և 213 միավոր տեխնիկա[33]։ Հրդեհից դահլիճն ամբողջությամբ ավերվել է, փրկարարները սկսել են սղոցել և ապամոնտաժել ողջ մնացած մետաղական կոնստրուկցիաները[34]։ Մոսկովյան ժամանակով ժամը 6:00-ին մոտ կրակը մարելուն մասնակցած ուղղաթիռներն ավարտել են իրենց աշխատանքը, սակայն շենքի ներսում դեռ այրման օջախներ են եղել[32]։
«Ռոսավիացիան» և «Ռուսական երկաթուղիները» հայտարարել են անվտանգության միջոցառումների ուժեղացման մասին[35][36]։ Տրանսպորտային օբյեկտներում ներդրվել է պաշտպանության առավելագույն աստիճան[37][38]։ Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում շտապ ընդհատվել են մի շարք համերգներ, մի քանի առեւտրի կենտրոնների այցելուներ տարհանվել են[39]։ Այս քաղաքներում, ինչպես նաև Ռուսաստանի այլ շրջաններում չեղյալ են հայտարարվել առաջիկա հանգստյան օրերին նախատեսված բոլոր զանգվածային, մշակութային և սպորտային միջոցառումները։ Նաև որոշ ուսումնական հաստատություններում շաբաթօրյա պարապմունքները չեղարկվել են կամ տեղափոխվել հեռավար ուսուցման[40][41]։ Սանկտ Պետերբուրգի բուսաբանական այգին հայտարարել է իր փակման մասին առաջիկա երկու օրերի ընթացքում ահաբեկչության պատճառով։ Կարմիր հրապարակն ամբողջությամբ շրջափակվել է։
Ռուսաստանի Քննչական կոմիտեն քրեական գործ է հարուցել ահաբեկչության փաստով Կրոկուսի վրա հարձակման դեպքի առթիվ (ՌԴ Քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդված)[42]։
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հանդիպում է ունեցել ԱԴԾ, ՆԳՆ, Քննչական կոմիտեի և Ռուսաստանի գվարդիայի ղեկավարների հետ, որոնք նրան զեկուցել են ահաբեկչության հետաքննության ընթացքի մասին[43]։
2024 թվականի մարտի 23-ին Մոսկվայի մարզի առողջապահության նախարարությունը հայտնել է, որ ավելի քան 60 մահացածների թվում երեք երեխա կա[44][20]։ Ավելի ուշ հրապարակվեց 41 մահացածների ցուցակը[45][46]։
Պատասխանատվություն
Իսլամական «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության հայտարարությունը հրապարակվել է իր կից Amaq լրատվական գործակալությունում, որում ԻՊ-ը ստանձնել է հարձակման պատասխանատվությունը՝ ասելով, որ ահաբեկիչները «անվտանգ նահանջել են իրենց բազաները»[47][48][49]։ Ամերիկացի պաշտոնյաները հայտնել են, որ իրենք ունեն հետախուզական տվյալներ, որոնք ցույց են տալիս, որ «Վիլայաթ Խորասանը» (ISIS-K), «Իսլամական պետության» մասնաճյուղը, որն ակտիվ է Աֆղանստանում, Պակիստանում և Իրանում, հարձակում է ծրագրում Մոսկվայում[50]։ Soufan Center-ի անկախ վերլուծական կենտրոնից Քոլին Քլարկը բացատրել է, որ Ռուսաստանը որոշ ժամանակ եղել է խմբավորման ուշադրության կենտրոնում՝ ասելով, որ «ISIS-K-ն վերջին երկու տարիներին ֆիքսված է եղել Ռուսաստանի վրա՝ հաճախ քննադատելով Պուտինին իր քարոզչության մեջ»։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- «Крокус Сити Холл». Теракт. Как развивались события // «Meduza», 22 марта 2024.
- «Нападение в «Крокус Сити Холле»». Русская служба Би-би-си. 22.03.2024.
- «Gunmen Kill at Least 40 at Moscow Concert Hall, Russian Officials Say». The New York Times. 22.03.2024.
- «Теракт в "Крокус Сити Холл": число жертв выросло до 115». 23.03.2024. // Онлайн Deutsche Welle.
- «Нападение на Crocus City Hall». Интерфакс. 2024 թ․ մարտի 23.
- Обновляемый список имён погибших от Минздрава Московской области.