Հեպատիտ

Հեպատիտներին բնորոշ է ախտանիշների լայն շրջանակ՝ նրանց բացակայությունից մինչև ծանր լյարդային անբավարարություն^[14][15][16]։ Սուր հեպատիտի տեսակներին, որոնք սովորաբար առաջանում են վիրուսներով վարակման հետևանքով բնորոշ են ընդհանուր ախտանիշներ^[14][15]։ Քրոնիկ հեպատիտը նույնպես կարող է հանդես գալ ընդհանուր ախտանիշներով, սակայն հիվանդության խորացման պարագայում սկսում են ավելանալ նաև յուրահատուկ ախտանիշներ, որոնք բնորոշ են լյարդի ֆունկցիայի խանգարումներին^[16][17]։

Սուր հեպատիտ

Սուր վիրուսային հեպատիտն ունի 3 շրջան

1. Պրոդրոմալ շրջան (նախանշանների)՝ իր մեջ ներառում է ոչ սպեցիֆիկ, գրիպանման ախտանիշներ, որոնք բնորոշ են մի շարք վիրուսային վարակներին։ Այդ ախտանիշներին են պատկանում հոգնածությունը, սրտխառնոցը, փսխումը, վատ ախորժակը, գլխացավր և ցավը հոդերում^[14][15]։ Տենդը սովորաբար դիտվում է հեպատիտ A-ի և E-ի դեպում^[15]։ Այս փուլի վերջում մարդիկ կարող են ունենալ լյարդային խնդիրներին բնորոշ ախտանիշներ ներառյալ՝ մուգ մեզ, կավագույն կղանք^[14][15]։
2. Պրոդրոմալ շրջանից 1-2 շաբաթ հետո առաջանում է դեղնուկ և աչքերի սպիտակուցային թաղանթի (սկլերա) դեղնություն, այս վիճակը տևում է մոտ 4 շաբաթ^[14][15]։ Այս շրջանում սովորաբար անհետանում են պրոդրոմալ շրջանին բնորոշ նշանները, հիվանդի մոտ առաջանում է աջ թուլակողում անհարմարության զգացողություն և ցավ, պատճառը լյարդի չափսերի մեծացումն է^[15]։ 10-20% դեպքերում նկատվում է լեղապարկի ընդգրկում պրոցեսի մեջ և քաշի անբացատրելի կորուստ^[15][16]։
3. Լավացման շրջանն արտահայտվում է կլինիկական նշանների վերացմամբ, լաբորատոր նշանների անընդհատ բարձրացմամբ և լյարդի չափսերի մեծացմամբ^[15]։ A և E հեպատիտների դեպքում հիվանդությունը տևում է առավելագույնը 1-2 ամիս^[15], հեպատիտ B-ն 3-4 ամսվա ընթացքում, հեպատիտ C-ի դեպքում ինքնալավացման դեպքեր հազվադեպ են գրանցվում^[15]։

Ինչպես դեղորայքային, այնպես էլ աուտոիմուն հեպատիտները կարող են նմանվել սուր վիրուսային հեպատիտներին^[18][19]։ Դեղորայքային հեպատիտի դեպքում կարող են դիտվել համակարգային ալերգիկ ռեակցիաներ՝ քոր, տենդ, շճաբորբ (թաղանթների բորբոքում, որոնք պատում են տարբեր խոռոչներ և օրգաններ), էուզինոֆիլիա (լեյկոցիտների տեսակ) և կարմիր ոսկրածուծի ակտիվության իջեցում^[18]։

Կայծակնային հեպատիտ

Կայծակնային հեպատիտը (լյարդային բջիջների /հեպատոցիտ/ զանգվածային մահ),հանդիպում է հազվադեպ և հանդիսանում է կյանքի համար վտանգավոր վիճակ (սուր հեպատիտի բարդություն է), որը սովորաբար առաջանում է երբ դեղորայքային կամ աուտոիմուն հեպատիտով հիվանդ մարդիկ վարակվում են B, D, E հեպատիտներով^[15][18][19]։ Բարդությունները կազմում են՝ B և D հեպատիտների զուգակցման ժամանակ 2-20%, իսկ հղի կանանց մոտ, որոնք վարակված են հեպատիտ E-ով՝ 15-20%^[14][15]։ Սուր հեպատիտը ուղղեկցվում է կոագուլյացիայի (արյան մակարդելիություն) խանգարումներով, էնցեֆալոպաթիայով (գիտակցության և կողմնորոշման խանգարում, քնկոտություն)^[14][15]։ Մահացությունը կայծակնային հեպատիտի դեպքում սովորաբար բարդությունների հետևանք է հանդիսանում (ուղեղի այտուց, ստամոքս-աղիքային ուղուց արյունահոսություն, սեպսիս /արյան վարակում/, շնչառական և լյարդային անբավարարություն)^[15]։

Քրոնիկ հեպատիտ

Մինչև 6 ամիս տևող հեպատիտը համարվում է սուր, 6 ամիս և ավելի տևողը՝ քրոնիկ^[20]։ Վաղ շրջանում քրոնիկ հեպատիտը ընթանում է անախտանիշ և սովորաբար ախտորոշվում է պատահական կատարված լաբորատոր քննություններով՝ սկրինինգների ժամանակ, ընդհանուր ախտանշանների առկայության դեպքում^[16][17]։ Հիվանդության հարաճման հետ միասին ի հայտ են գալիս հետևյալ ախտանիշները՝ հոգնածություն, սրտխոռնոց, փսխում, վատ ախորժակ, հոդացավ և այլն^[17]։ Դեղնուկ նույնպես կարող է առաջանալ և սովորաբար խոսում է հիվանդության ավելի ծանր ընթացքի մասին^[17]։ Քրոնիկ հեպատիտը ազդում է լյարդի հորմոնարտադրող ֆունկցիայի վրա, դրա հետևանքով հիվանդների մոտ կարող են առաջանալ ակնե, հիրսուիտիզմ (մազակալում ոչ բնական մազակալման հատվածներում), ամենորեա (դաշտանային ցիկլի խանգարում) կանանց շրջանում^[17]։ Լյարդի տարածուն ախտահարումը և ֆիբրոզը վերջիվերջո հանգեցնում են լյարդի ցիռոզի, սա էլ լյարդի ֆունկցիաների հարաճուն խանգարման^[16]։ Ցիռոզը բերում է դեղնուկի, քաշի անկման, արյան մակարդելիության խանգարման, ասցիտի (հեղուկ որովայնի խոռոչում) և ծայրամասային այտուցների (ոտքերի այտուց)^[17]։ Լյարդի ցիռոզը կարող է հանգեցնել կյանքին վտանգ սպառնացող այլ բարդությունների ևս, դրանք են՝ լյարդային էնցեֆալոպաթիա, կերակրափողի ստորին 1/3-ի երակների վարիկոզ լայնացում և հետագայում նաև արյունահոսություն, հեպատոռենալ համախտանիշի (լյարդ-երիկամային անբավարարություն) և լյարդի քաղցկեղի^[16]։

Հեպատիտի պատճառները կարելի է բաժանել հետևյալ խմբերի մեջ՝ ինֆեկցիոն (վարակային), մետաբոլիկ (նյութափոխանակային), իշեմիկ, աուտոիմուն, գենետիկ և այլն։ Ինֆեկցիոն ագենտներն են՝ վիրուս, բակտերիա, պարազիտ (մակաբույծ)։ Հեպատիտի պատճառներ են նաև տոքսինները (թույներ), դեղորայքը, ալկոհոլը։ Ոչ ալկոհոլային հեպատիտը պատկանում է հեպատիտների մետաբոլիկ ձևին։ Աուտոիմուն և գենետիկ հեպատիտների առաջացումը պայմանավորված է գենետիկ նախատրամադրվածությամբ, նրանք հանդիպում են որոշ էթնիկ խմբերի մոտ։

Ինֆեկցիոն (վարակային) հեպատիտներ

Վիրուսային հեպատիտ

Ամբողջ աշխարհում վիրուսային հեպատիտները հանդիպում են ամենահաճախը^[21]։ Վիրուսային հեպատիտը առաջանում է 5 տարբեր վիրուսներից (A, B, C, D, և E)^[15]։ Հեպատիտ A-ն և հեպատիտ E-ն ընթանում են գրեթե նույն ձև, նրանք 2-ն էլ հանդիպում են հիմնականում զարգացող երկրներում, փոխանցվում են ֆեկալ-օրալ (<<սննդային>>) ճանապարհով, ելքը կարող է լինել ինքնալավացումը, չեն անցնում քրոնիկական ձևի^[15][22][23]։

Հեպատիտ B, C, D-ով վարակվում են, երբ վնասված մաշկը, լորձաթաղանթը կամ արյունը կոնտակտի մեջ է մտնում վարակված արյան և օրգանիզմի կողմից արտադրվող հեղուկների (սերմնահեղուկ, հեշտոցային արտադրուկ) հետ^[15]։ Վիրուսային մասնիկներ հայտնաբերվել են նաև թքում և կրծքի կաթում։ Համենայն դեպս ապացուցված չէ, որ համբուրվելու, նույն սպասքից օգտվելու, կրծքով կերակրելու պարագայում մարդիկ կարող են վարակվել վիրուսային հեպատիտով։ Բացառություն կարող են լինել այն դեպքերը, երբ այդ հեղուկները շփման մեջ են դրվում վնասված մաշկի և լորձաթաղանթի հետ^[24]։

Հեպատիտ B-ն և C-ն կարող են ընթանալ ինչպես սուր, այնպես էլ քրոնիկ ձևով^[15]։ Հեպատիտ D-ի վիրուսը դեֆեկտային վիրուս է, քանի որ նրա բազմացման (ռեպլիկացիա) համար անհրաժեշտ է հեպատիտ B վիրուսը։ Հեպատիտ D-ն հայտնաբերվում է միայն հեպատիտ B-ով վարակվածների մոտ^[15]։ Մեծահասակների մոտ հեպատիտ B-ն սովորաբար ավարտվում է ինքնալավացմամբ, մինչև 5% դեպքերում վեր է ածվում քրոնիկ ձևի, իսկ քրոնիկ ձևի ժամանակ 20-30% դեպքերում ելքը լինում է կա՛մ լյարդի ցիռոզը, կա՛մ քաղցկեղը^[25]։ Նորածինների և երեխաների շրջանում հիմնականում ի սկզբանե զարգանում է քրոնիկ ձևը^[25]։

Ի տարբերություն հեպատիտ B-ի հեպատիտ C-ն սովորաբար ընթանում է քրոնիկական եղանակով^[26]։ ԱՄՆ-ում լյարդի ցիռոզի առաջացման պատճառներից 2-րդ տեղում է գտնվում հեպատիտ C-ն (առաջինը ալկոհոլային հեպատիտն է)^[27]։ 1970-1980-ականներին հեպատիտ C-ով վարակման հիմնական պատճառը եղել է արյան փոխներարկումը^[26]։ 1992 թվականից սկսված սկրինինգների շնորհիվ, որը իրենից ներկայացնում է դոնորական արյան ստուգում հեպատիտ C-ի կապակցությամբ, այս հեպատիտով վարակման ռիսկը իջել է մինչև 10%^[15]։

Պարազիտային (մակաբուծային) հեպատիտ

Մակաբույծները կարող են վարակել լյարդի հյուսվածքները և թողարկել ալերգիկ իմուն ռեակցիա, որը բերում է սուր հեպատիտի ախտանիշների երևան գալուն և արյան մեջ Ig E-ի (ալերգիայի դեմ հակամարմին E) կոնցենտրացիայի բարձրացմանը^[28]։ Մակաբույծներից են պրոտոզոաները (protozoans), Trypanosoma cruzi-ն, լեշմանիան (Leishmania), պլազմոդիոըմը (այն տեսակները, որոնք առաջացնում են մալարիա) կարող են հանգեցնել հեպատիտի^[28]։ Entamoeba histolytica-ն բացի հեպատիտից առաջացնում է նաև լյարդի թարախակույտեր (աբսցես)^[28]։

Որդերից հայտնի է Echinococcus granulosus-ը (շների ժապավենաձև որդ), ախտահարում է լյարդը հանգեցնելով հեպատիտի և առաջացնելով բնորոշ հիդադիտային բշտեր^[28]։ Fasciola hepatica-ն և Clonorchis sinensis-ը ապրում են լեղուղիներում, բերում են հեպատիտի և հարաճուն ֆիբրոզի (հետագայում ցիռոզի, լյարդային անբավարարության) զարգացման^[28]։

Բակտերյալ հեպատիտ

Լյարդի բակտերյալ հեպատիտի ելքը սովորաբար լինում է լյարդի թարախակույտերը, սուր հեպատիտը և գրանուլեմատոզ հեպատիտը (կամ քրոնիկական հեպատիտ)^[29]։ Թարախակույտերը պարունակում են հետևյալ աղիքային բակտերիաները՝ Escherichia coli -ն և Klebsiella pneumoniae-ն (50% դեպքերում)^[29]։ Սուր հեպատիտ առաջացնում են՝ Neisseria meningitidis, Neisseria gonorrhoeae, Bartonella henselae, Borrelia burgdorferi, սալմոնելլաներ, բրուցելլաներ, կամպիլոբակտերիաներ^[29]։ Քրոնիկ կամ գրանուլեմատոզ հեպատիտ առաջացնում են միկոբակտերիաները, ropheryma whipplei-ն, Treponema pallidum-ը (տրեպոնեմա պալիդում), Coxiella burnetii-ն և ռիկետսիաները^[29]։

Մետաբոլիկ (նյութափոխանակային) հեպատիտ

Ալկոհոլային հեպատիտ

Ալկոհոլի չարաշահումը հանդիսանում է հեպատիտների առաջացման գործոններից առաջինը (հետագայում նաև ցիռոզի զարգացում)^[27]։ Լյարդի ալկոհոլային ախտահարումներից ամենահաճախ հանդիպողը ալկոհոլային հեպատիտն է։ Լյարդի ալկոհոլային ախտահարումը իր մեջ ներառում է՝ 1) ալկոհոլային հեպատոզ (ամենաթեթևն է և դարձելին)^[27], 2) ալկոհոլային հեպատիտ, 3) ալկոհոլային ցիռոզ, 4) լյարդի քաղցկեղ (ամենածանրն է և անդարձելին)։ Որպես օրենք հեպատիտն առաջանում է ալկոհոլի երկարաժամկետ օգտագործման արդյունքում և հանդիպում է ալկոհոլամոլների 10-20%-ի մոտ^[30]։ Լյարդի ախտահարումը կախված է ինչպես ալկոհոլի ընդունման քանակից այնպես էլ ժամանակահատվածից^[30]։ Ալկոհոլի երկարաժամկետ օգտագործումը՝ օրական 80մլ> տղամարդկանց մոտ և 40մլ>` կանանց ի վերջո բերում է ալկոհոլային հեպատիտի զարգացման^[27]։ Ալկոհոլային հեպատիտը կարող է ընթանալ անախտանիշ, արտահայտվել ընդամենը հեպատոմեգալիայով (լյարդի չափսերի մեծաում), սուր կամ քրոնիկ հեպատիտի եղանակով և լյարդային անբավարարությամբ^[27]։

Տոքսիկ և դեղորայքային հեպատիտ

Շատ քիմիական նյութեր (այդ թվում դեղորայքը), արդյունաբերական թույներ, բուսական և սննդային հավելումներ կարող են առաջացնել հեպատիտ^[31][32]։ Դեղորայքային հեպատիտը կարող է ընթանալ սուր կամ քրոնիկ հեպատիտի ձևով^[31]։ Դեղերն ու տոքսինները կարող են առաջացնել լյարդի պարենքիմայի ախտահարում (բջիջների ուղղակի վնասում, նրա կառուցվածքների տարբեր վնասումներ)^[33]։ Որոշ դեղորայքներ՝ օրինակ պարացետամոլը ունի սահմանված դոզա, որն առաջացնում է լյարդի ախտահարում։ Գոյություն ունի նաև հակառակ պատկերը, օրինակ իզոնիազիդը տարբեր անձանց շրջանում առաջացնում է անկանխատեսելի երևույթներ, այսինքն դեղաչափ կախյալ չէ ելքը^[31]։ Լյարդի ախտահարումը կարող է ընթանալ թեթև ձևով, ինչպես նաև լյարդի ախտահարումով պահմանավորված ծանր կլինիկական ընթացքով^[27]։

Ցավազրկողներից հիմնակնում լյարդի ախտահարում է առաջացնում պարացետամոլը; հակաբիտիկներից՝ իզոնիազիդը, նիտրոֆուրանտինը, ամոքսիցիլինի/կլավուլանաթթու, էրիթրոմիցինը, տրիմետոպրիմ-սուլֆամետոքսազոլը; հակացնցումային դեղերից՝ վալպրոատը, ֆենիտոինը; ստատինները (իջեցնում են խոլեսթերինի մակարդակը); կորտիկոսրերոիդներից՝ ցավազրկողները (դեքսամետազոն), օրալ հակաբեղմնավորիչները (հորմոնալ); բարձր ակտիվությամբ հակառետրովիրուսային թերապիան (ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-Ի դեպքում)^[27]։ Այսպիսով՝ լյարդի դեղորայքային ախտահարում ամենահաճախն առաջացնում է ամոքսիցիլին/կլավուլանաթթուն, իսկ տոքսիկ ախտահարում՝ պարացետամոլը (ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում սուր լյարդային անբավարարության ամենահաճախակի պատճառ)^[31]։

Բուսական ծագման դեղորայքը և սննդային հավելումները հեպատիտների առաջացման պատճառներ են ևս (Կորեայում հեպատիտների հիմնական պատճառ^[34]։ ԱՄՆ-ում լյարդի սուր ախտահարումների 16%-ին պատկանում են թմրանյութերի օգտագործումը^[35]։ ԱՄՆ-ում առողջապահության նախարարության կողմից չեն հսկվում սննդի մեջ օգտագործվող բիոակտիվ հավելումները (биоактивные добавки), սննդային հավելումները։ Չի հսկվում նաև բուսական ծագման դեղանյութերի արտադրությունը, այս պատճառով էլ տվյալ նյութերից առաջացրաց հեպատիտները գերակշրում են դեղորայքային հեպատիտներին^[35]։ Չնայած դրան առողջապահության ազգային կազմակերպությունը պահմապնում է LiverTox-ի (<<ԼյարդայինՏոքսիններ>>) ցանկը, հետևելու համար հեպատիտների առաջացման դեպքերի հիմնական պատճառներին^[36]։

Այլ հեպատոտոքսիկ (լյարդ ախտահարող) նյութերի ազդեցությունը լյարդի վրա կարող է լինել ինչպես հանկարծակի (շփոթված օգտագորցման հետևանքով), այնպես էլ միտումնավոր։ Թույները կարող են մուտք գործել օրգանիզմ խմելու, ներշնչելու և մաշկից ներծծման միջոցով։ Արտադրական նյութերից carbon tetrachloride-ը և Ամանիտա (Amanita phalloides) վայրի սունկը հայտնի են որպես ուժեղ հեպատոտոքսիններ^[31][32][37]։

Լյարդի ոչ ալկոհոլային ճարպային հիվանդություն (հեպատոզ)

Ոչ ալկոհոլային հեպատիտը պատկանում է լյարդի ոչ ալկոհոլային ախտահարումների շարքին (non-alcoholic liver disease /NALD/)։ Լյարդի ոչ ալկոհոլային ախտահարումներն իր մեջ ներառում են ՝ոչ ալկոհոլային ճարպահին հեպատոզ (NAFLD), ոչ ալկոհոլային ստեատոհեպատիտ (NASH), լյարդի ցիռոզ, լյարդի քաղցկեղ^[38]։

Լյարդի ոչ ալկոհոլային ախտահարումները առաջանում են այն անձանց շրջանում, որոնք կա՛մ չեն օգտագործում ալկոհոլ, կա՛մ օգտագործում են շատ քիչ; այս հիվանդության առաջացումը կախված է մետաբոլիկ սինդրոմից (մետաբոլիզմի /նյութափոխանակություն/ խանգարումներից), ճարպակալումից, ինսուլինի նկատմամբ ռեզիստենտականությունից, շաքարային դիաբետից, հիպերտրիգլիցիրիդեմիայից^[27]։ Ոչ ալկոհոլային ճարպային հեպատոզը (NAFLD) ի վերջո բերում է ոչ ալկոհոլային ստեատոհեպատիտի (NASH), որն էլ հանգեցնում է լյարդային բջիջների մահվան, հյուսվածքների այտուցի և հետեվանքում՝ ֆիբրոզի, ցիռոզի^[27]։ Ոչ ալկոհոլային ճարպային հեպատոզից (NAFLD) անցմանը ոչ ալկոհոլային ստեատոհեպատիտին (NASH) նպաստում են ճարպակալումը, ծեր հասակը, ոչ աֆրիկական էթնիկ պատկանելիությունը, կանացի սեռը, շաքարային դիաբետը, զարկերակային գերճնշումը (հիպերտենզիա)։ ԱԼԱՏ-ի, ԱՍԱՏ-ի բարձր մակարդակը արյան մեջ, ԱԼԱՏ/ԱՍԱՏ-ի բարձր ցուցանիշը, թրոմբոցիտոպենիան (արյան մեջ թրոմբոցիտների ցածր կոնցենտրացիա) և ՈւՁՀ հետազոտությամբ լյարդի ճարպային փոփոխությունները կարող են ահազանգ լինել հիվանդության հարաճման մասին^[27]։

(NAFLD)-ի և (NASH)-ի վաղ շրջաններում ախտանշանները կարող են ա բացակայել կամ ունենալ թուլ ցավ աջ ենթակողային շրջանում^[27]։ Հիվանդության զարգացման հետ միասին ավելանում են ախտանիշներ, որոնք բնորոշ են քրոնիկական հեպատիտին^[39]։ ՈւՁՀ-ն ցույց է տալիս ուղղակի լյարդի չափսերի մեծացում, իսկ ախտորոշումը հաստատվում է բիոպսիայի միջոցով (ֆիբրոզ՝ բնորոշ NASH-ն)^[40]։ NASH-ը ԱՄՆ-ում համարվում է 3-րդ հիմանկան պատճառը որն առաջացնում է լյարդի ախտահարում^[39]։ 9-25% դեպքերում առաջացնում է լյարդի ցիռոզ^[27]։

Աուտոիմուն

Աուտոիմուն հեպատիտը քրոնիկ, բորբոքային հիվանդություն է, որի առաջացման հիմնական պատճառը իմունային համակարգի ոչ նորմալ պատասխանն է լյարդային բջիջների նկատմամաբ^[41]։ Ենթադրվում է, որ հիվանդությունն առաջանում է գենետիկ նախատրամադրվածության պարակգայում, քանի որ իմուն պատասխանին մասնակցում են յուրահատուկ անտիգենային (հակածնային) լեյկոցիտներ^[42]։ Ինչպես մնացած աուտոիմուն հիվանդությունների ժամանակ արյան մեջ հայտնաբերվում են հատուկ հակածիններ և հակամարմիններ, որոնք ունեն դիագնոստիկ նշանակություն^[43]։ Լաբորատոր հետազոտության ժամանակ հայտնաբերվում են հակամարմիններ, որոնք ունեն բարձր զգայունություն, սակայն սպեցիֆիկությունը (յուրահատկություն) ցածր է դրանք են՝ հակակորիզային հակամարմիններ (anti-nuclear antibody /ANA/), հակամարմիններ հարթ մկանների նկատմամբ (smooth muscle antibody /SMA/) և ատիպիկ պերինուկլեար (հարկորիզային) հականեյտրոֆիլային ցիտոպլազմային հակամարմիններ (atypical perinuclear antineutrophil cytoplasmic antibody /p-ANCA/)^[43]։ Հաջորդ խումբը այն հակամարմիններն են, որոնք ունեն բարձր սպեցիֆիկություն, սակայն ցածր զգայունություն՝ հակամարմիններ լյարդի և երիկամի միկրոսոմի նկատմամբ (liver kidney microsome 1 /LKM1/) և լյարդի լուծվող հակածին (soluble liver antigen /SLA/)^[43]։ Աուտոիմուն հեպատիտ կարող է առաջանալ որպես որոշ դեղորայքների օգտագործման հետևանք (նիտրոֆուրանոտոին, հիդրալազին, մեթիլդոպա), լյարդի փոխպատվաստումից հետո։ Որոշ վիրուսներ հազվադեպ կարող են առաջացնել աուտոիմուն հեպատիտ (հեպատիտ A, Էբշտեյն-Բարի վիրուս, կարմրուկի վիրուս)^[27]։

Աուտոիմուն հեպատիտը կարող է դրսևորվել անախտանիշ, կայծակնային, սուր, քրոնիկ ձևերով և լյարդային անբավարարությամբ^[27]։ 25-34% դեպքերում հիվանդությունն ընթանում է անախտանիշ, լյարդի աուտոիմուն ախտահարում կասկածվում է լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներից ելնելով^[43]։ 40% դեպքերում առկա են լիում սուր հեպատիտին բնորոշ ախտանիշներ^[27]։ Ինչպես մնացած աուտոիմուն հիվանդությունների դեպքում, աուտոիմուն հեպատիտով ևս հիմնականում տառապում են երիտասարդ կանայք (չնայած չի բացառվում նաև տղամարդկանց մոտ և մեծ հասակում)։ Աուտոիմուն հիվանդություններին բնորոշ, դասական աԽտանիշներ են՝ հոգնածություն, անեմիա (սակավարյունություն), անորեքսիա (ախորժակի բացակայություն), ամենորեա (դաշտանային ցիկլի խանգարում), ակնե, արթրիտ (հոդաբորբ), պլևրիտ (թոքամզի բորբոքում), թիրեոիդիտ (վահանագեղձի բորբոքում), խոցային կոլիտ (հաստ աղու բորբոքում), նեֆրիտ (երիկամաբորբ), մակուլոպապուլյոզ (հանգուցաբշտիկային) ցան^[27]։ Ցիռոզի զարգացման հավանականությունը մեծ է, իսկ քաղցկեղի առաջացման դեպքերը կազմում են 1%^[27]։

Հաճախ աուտոիմուն հեպատիտով տառապող մարդիկ ունենում են զուգահեռ նաև այլ աուտոիմուն հիվանդություններ^[44]։ Առաջնային բիլիար ցիռոզը և առաջնային սկլեռոզացնող խոլանգիտը (լեղուղիների բորբոքում) լյարդի աուտոիմուն ախտահարումներից են և տարբերվում են աուտոիմուն հեպատիտից։ Սակայն այս բոլոր հիվանդություններն էլ ի վերջո հանգեցնում են լյարդի ֆիբրոզի, ցիռոզի, լյարդային անբավարարության, իսկ հազվադեպ դեպքերում նաև լյարդի քաղցկեղի^[27][43]։

Գենետիկ

Հեպատիտի առաջացման գենետիկ պատճառներից են ալֆա-1-հակատրիփսինի անբավարարությունը (alpha-1-antitrypsin deficiency), հեմոքրոմատոզը և Վիլսոնի հիվանդությունը^[27]։ Ալֆա-1-հակատրիփսինի անբավարարության պատճառը ալֆա-1-հակատրիփսինի սինթեզը կոդավորող գենի կոդոմինանտ մուտացիան է, ինչի արդյունքում լյարդում կուտակվում է անոմալ սպիտակուց, որը բերում է լյարդի հյուսվածքի ախտահարման^[45]։ Հեմոքրոմատոզը և Վիլսոնի հիվանդությունը ժառանգվում են աուտոսոմ ռեցեսիվ ճանապարհով, հիվանդության ժամանակ օրգանիզմում կուտակվում են չափից շատ մեծ քանակությամբ միներալներ (հանքային նյութեր)^[27]։ Հեմոքրոմատոզի ժամանակ օրգանիզմի տարբեր հատվածներում կուտակվում է երկաթ(Fe), ներառյալ լյարդը, հետագայում հանգեցնելով ցիռոզի^[27]։ Վիլսոնի հիվանդության ժամանակ օրգանիզմում՝ հիմնակնում լյարդ, ուղեղ կուտակվում է մեծ քանակությամբ պղինձ(Cu), բերելով ցիռոզի և դեմենցիայի (թուլամտություն)^[27]։

Վիլսոնի հիվանդության և ալֆա-1-հակատրիփսինի անբավարարության ժամանակ, երբ ախտահարված է լյարդը՝ նեոնատալ (նորածնային) շրջանում և մանկական տարիքում հիվանդություններն արտահայտվում են հեպատիտով^[27]։ Հեմոքրոմատոզը հիմնակնում արտահայտվում է 50 տարեկանից հետո^[27]։

Իշեմիկ հեպատիտ

Իշեմիկ հեպատիտը (այլ կերպ շոկային լյարդ) զարգանում է այն ժամանակ, երբ լյարդի արյան պահանջի մեծացման դեպքում այն չի ստանում իրեն հարկավոր արյան չափաբաժինը, արդյունքում զարգանում է նաև լյարդային հյուսվածքի բորբոքում^[46]։ Լյարդի իշեմիա կարող է զարգանալ սրտային անբավարարության, ինչպես նաև անոթային խնդիրների դեպքում, երբ առաջանում է անոթային անբավարարություն։ Իշեմիկ լյարդի առաջացման հիմնական և գլխավոր պատճառը սրտային անբավարարությունն է, պատճառներ կարող են լինել նաև շոկը (զարկերակային ճնշման կտրուկ իջեցում) և սեպսիսը (արյան վարակ)։ Իշեմիկ հեպատիտի դեպքում բավականին տեղեկատվական է արյան բիոքիմիական անալիզը՝ նկատվում է ԱԼԱՏ-ի և ԱՍԱՏ-ի մակարդակի կտրուկ բարձրացում։ Սովորաբար իշեմիկ հեպատիտն ընթանում է թեթև և դժվար է բերում լյարդի պարենքիմայի արտահայտված վնասման, կանխարգելելու համար բավարար կարող է լինել հիմնական հիվանդության ադեկվատ բուժումն ու հսկողությունը^[47]։

Այլ հեպատիտներ

Հեպատիտներ հանդիպում են նաև նորածինների մոտ։ Պերինատալ (մինչծննդյան) կամ բնածին հեպատիտներ առաջացնում են վիրուսային հեպատիտը, տոքսոպլազմոզը, կարմրախտը ցիտոմեգալովիրուսը և սիֆիլիսը։ Կառուցվածքային շեղումները, ինչպիսիք են լեղուղիների ատրեզիան (լեղուղիների բնածին բացակայություն) և լեղածորանային կիստան (բուշտ) կարող են հանգեցնել խոլեստազի (լեղականգ)։ Լեղին հանդիսանում է սննդային միջավայր որոշ բակտերիաների համար, բացի այդ նրա կանգը ուղղակիորեն ազդում է լյարդային բջիջների վրա քայքայելով նրանց, այս ամենը ի վերջո բերում է նեոնատալ հեպատիտի զարգացման։ Մետաբոլիկ հիվանդությունները (գլիկոգենի փոխանակության խանգարում) նույնպես ունակ են առաջացնել հեպատիտ։ Նեոնատալ հեպատիտի ժամանակ կատարված բիոպսիոն նյութի հյուսվածաբանական պատկերում տեսնում ենք մեծ (գիգանտ) բազմակորիզային բջիջներ։ Այս հիվանդությունը կոչվում է գիգանտբջջային հեպատիտ և կարող է առաջանալ վիրուսային ինֆեկցիայի, աուտոիմուն հեպատիտի և լյարդի տոքսիկ ախտահարման ժամանակ։