Aerbele
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Aerbele (Letien: Fragaria) is e geslech van blome inne roeazefemielje (Rosaceae). 't Geslech is veural bekandj ómme gewuuen aerbel (Fragaria x ananassa), wovan me de vröchten itj. De próntje smaak van 'nen aerbel wusjeltj van cultivar toet cultivar, van zeut toet wrang. Aerbele zeen e wichtig gewas det wuuert verboedj in alle gemäötigdje gebieden oppe werreld.
Aerbele zeen gein bèsse.
Saorte
Weltwied haet 't mieër es 20 versjillendje saorte. 't Aantaal aan chromosome steit centraal in 't klassificere vanne saorte. 't Guuef zeve basistypes van chromosome die alle saorte deile, meh de polyploïdie versjiltj. De saorte zeen diploïed (mit twieë kieër de zeve chromosome, dus 14 gans biejein), angere tetraploïed (veer zètjes, 28 chromosome), hexaploïed (zès zètjes, 42 chromosome), octoploïed (ach zètjes, 56 chromosome) of decaploïed (tieën zètjes, 70 chromosome).
Euver 't algemein guldj det aerbelsaorte mit mieë chromosome weuster zeen en grótter vröchte doorgaeve.
- Diploïed
- Fragaria bucharica (Sjina)
- Fragaria daltoniana (Himalaya)
- Fragaria gracilis (Sjina)
- Fragaria iinumae (Oeas-Róslandj, Japan)
- Fragaria mandshurica (Sjina)
- Fragaria nilgerrensis (Zuud- en Zuudoeas-Azië)
- Fragaria nipponica (Japan)
- Fragaria nubicola (Himalaya)
- Fragaria pentaphylla (Sjina)
- Fragaria vesca - bósaerbel ('t naordelik haafróndj)
- Fragaria viridis - knakkelaerbel (Europa, Centraal-Azië)
- Fragaria yezoensis (Naordoeas-Azië)
- Fragaria x bifera - F. vesca × viridis (Europa)
- Tetraploïed
- Fragaria moupinensis (Sjina)
- Fragaria orientalis (Oeas-Azië, Oeas-Siberië)
- Pentaploïed
- Fragaria × bringhurstii (de kus van Californië)
- Hexaploïed
- Fragaria moschata - groeate bósaerbel (Europa)
- Octoploïed en hybried
- Fragaria × ananassa - gewuuen aerbel
- Fragaria chiloensis ('t wèste van 't Amerikaans kóntinent)
- Fragaria chiloensis subsp. chiloensis forma chiloensis
- Fragaria chiloensis subsp. chiloensis forma patagonica (Argentina, Chili)
- Fragaria chiloensis subsp. lucida (de kus van Brits Columbië, Washington, Oregon, Californië)
- Fragaria chiloensis subsp. pacifica (de kus van Alaska, Brits Columbië, Washington, Oregon, Californië)
- Fragaria chiloensis subsp. sandwicensis (Hawaï)
- Fragaria iturupensis (Iturup, Koerileilenj)
- Fragaria virginiana (Naord-Amerika)
- Decaploïed of hybried
- Fragaria cascadensis (Cascadeberg in Oregon)
- Fragaria × Comarum hybride
- Fragaria × vescana