Çëxa

ZE	Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A çëxa ò çeexa (çerexa primma do XIX secolo, çêxa segóndo a grafîa ofiçiâ, scexa in savonéize, çereixa in vintimigiôzo, çereija in monegàsco^[1]) o l'è o frûto de l'èrbo de çêxe, spêce da famiggia de Rosaceae, clasificâ cómme Prunus avium ((L.) L., 1755).

Descriçion e stöia

O nomme o ven da-o latin cerasus (it: ciliegia) ch'o ven da-o grego κέρασος (kèrasos) da-o nomme da çittæ de Κερασούντα (Kerasùnta), vexin a Trabizonda insce-o Mâ Neigro, de donde segondo Plinnio o Vegio i Romen porton a Romma i primmi ærboi de çeexa into I sec. d.C.

O so fruto o g'ha o mæximo nomme: a qualitæ doçe a l'è da specce Prunus avium, quella amaa, dita çeexa amæna, a l'è da specce Prunus cerasus. O fruto o l'è normalmente sferico de 0.7 a 2 çentimetri de diametro. O cô, de sovente rosso, o pêu ese da o giäno ciæo a o rosso scùo squæxi neigro.

A porpa ascì a g'ha diverse coloraçioin e conscistense, da o gianco a o rosso scùo e da o tennio a o croccante. A çëxa a g'ha 'n'armella soö, dûa e do cô do legno.

Produtoî

Produtoî de çêxe (dôsci, into 2018)
Pàize	Produçión (tonêi)
Turchia	639.564
Stati Unïi	312.430
Uzbekistan	172.035
Cile	155.935
Iran	137.268
Itàlia	114.798
Spàgna	106.584
Romanîa	90.837
Grêcia	90.290
Ucraìnn-a	84.640