Власи
Власи (Ароманци, Цинцари и Куцовласи) — народ од романската група, населен ширум Балканскиот Полуостров. За нивното потекло има повеќе тези. Некои проучувачи тврдат дека Власите се остатоци од Ромеите, односно потомци на Римјаните, а други пак сметаат дека Власите се потомци на Трако-Илирите, Епирците или Тесалијците, но сепак без сомнение е тезата дека тие се староседелско население на Балканскиот Полуостров. Според најновите проучувања за Власите со сигурност се смета дека се потомци на Ромеите, односно остаток од некогашните Византијци[се бара извор], а се смета дека се населени во времето на доаѓањето на Римјаните на Балканскиот Полуостров во I век п.н.е.
 | |
| Вкупен број | |
|---|---|
| 100.000[1] - 510.000 | |
| Подрачја со значајно население | |
 Грција | 39.855 (1951 попис) [2] |
 Албанија | 8.266 (2011 попис) [3][4] |
 Романија | 26.500 (2006 про.) [5] |
 Србија | 15.000 (про.)[6] |
 Бугарија | 1.000 (2001)[7] |
 Македонија | 9.695 (2001) |
| Јазици | |
| влашки и останати јазици | |
| Вероисповед | |
| † православие | |
Власите зборуваат на влашки јазик кој е доста близок со италијанскиот јазик и романскиот јазик, а и со албанскиот, а има и поголемо влијание од грчкиот јазик.
Во почетокот на XIV век Власите како еден од најбогатите балкански народи го формирале градот Москополе во кој постоела „Нова Академија“, првата академија на Балканот, повеќе од 70 цркви и училишта како и печатница. Подоцна Москополе било разурнато од албанските банди, по што голем бран на Власи здружени со Власите од околината на планината Грамошта се населил во Македонија (Крушево, Осоговски Планини, Овче Поле, Штипско итн).
Познати влашки племиња се: Власи Каракачани (во Македонија, Грција и Бугарија), Краински Власи (во Србија), Истарски Власи (во Хрватска), Мегленски Власи (во Мегленска Котлина во Егејска Македонија - Грција) итн.
Признавање на националната самобитност на Власите
Султанот Абдул Хамид II на 23 мај 1905 година потпишал “Ираде“ (Проглас), со кој на Власите им биле доделени национални права во Отоманското Царство, можност за избор на свои „муктари“ (градоначалници), можност за настава на влашки јазик во училиштата и богослужба на влашки јазик во црквите. На истиот ден, Везирот Сафет Паша го потпишал и го издал „Коминикето“ со кое на Патријаршијата ѝ се забранува попречување на изведувањето на националните права, правата за јазик и богослужба. Овој ден се одбележува како „Национален ден на Власите“ од формирањето на првите пост-комунистички влашки здруженија од страна на сите Власи на Балканот и пошироко. Со измените во законот за државните празници на Република Македонија, овој ден е прогласен за државен празник на Република Македонија за граѓаните од влашката етничка заедница.
Познати Власи
- Тоше Проески пејач
- Калиопи Букле пејачка
- Браќа Манаки кинематографи
- Херберт фон Карајан диригент
- Јанис Бутарис градоначалник на Солун
- Хари Костов банкар и поранешен премиер на Македонија
- Таки Фити економист
- Штерјо Наков стопанственик
- Јани Макрадули политичар
- Питу Гули македонски револуционер
- Никола Пашиќ премиер на Кралството Југославија
- Јоаким III — цариградски патријарх.
- Атинагора Цариградски — Цариградски патријарх
- Бранислав Нушиќ — писател
- Ташко Начиќ — глумец
- Ѓорѓе Хаџи — поранешен фудбалер
- Ѓорѓи Христов — поранешен фудбалер
- Христо Стоичков — поранешен фудбалер
- Ѓоко Хаџиевски — поранешен фудбалски селектор на Македонија
- Илија Најдовски — поранешен фудбалер
- Горан Михајловски — новинар
- Јовица Михајловски — глумец
- Ламбе Михајловски — генерал
- Вања Битољану — стопанственик
- Кочо Битољану — политичар
Организации
- Влашко културно-уметничко друштво „Питу Гули“
- Лига на Власите во Македонија
- Унија за култура на Власите од Македонија
- Здружение „Кавалиоти-Москополе“
- Влашка економска комора „Мандра“
- Ароманско електронско издаваштво „Москополе-Крушево“
Надворешни врски
- Macedon Armans Council
- Macedon Armans Association from France
- Consiliul A Tinirlor Armanj, webpage about Youth Aromanians and their projects
- see RadioMakedonia.ro Архивирано на 3 септември 2011 г.
- Armans on-line Television Архивирано на 10 февруари 2011 г.
- Armans from Greece
- Armans Cultural Association from Romania
- F U E N
- Y E N I
- E B L U L
- Minorities of Europe
- Wikipedia
Наводи
Надворешни врски
Власи на Ризницата ?- Сидовски, Кочо (2013). Народот со многу татковини: историја на Ароманците од Средниот век до 1918 (PDF). Скопје: Арети Сидовска. ISBN 978-9989-57-973-8.
