Нортамбрија

На територијата каде што се појавило кралството Нортамбрија во 655 година, постоеле две англосаксонски кралства, Берниција и Деира. Тие се формирале како резултат на англосаксонското освојување на британските региони Бринејх и Деифир. Информациите за раната кралска генеологија за Берниција и Деира потекнуваат од Црковната историја на англискиот народ од Беде и „Историјата на Бритите“ (во оригинал: Historia Brittonum) од велшкиот хроничар Нениус. Според Нениус, берникиската кралска лоза започнува со Ида, синот на Еопа.^[3] Бринеих бил освоен од Ида во 547 година и ја преименувал во Берниција,^[4] а Деифир бил потчинет од Ела во 559 година, по што ја нарекол Деира.^[5] Новосоздадените кралства постојано војувале со соседните британски држави, обидувајќи се да заземат доминантна позиција на територијата на Античкиот Север.

Ида имал многу потомци, кои подоцна се обиделе да ја зголемат територијата на кралството наследена од татко им, но постојано наидувале на жесток отпор од Британците, кои не сакале да ги отстапат своите земји на странски освојувачи.

За разлика од Ида, Ела имал само една ќерка, Аха, и еден син, Едвин, кој имал само три години кога починал неговиот татко. Затоа, по смртта на Ела, неговиот помлад брат Етелрик (Елфрик) го наследил престолот, но постојано бил под закана од детронизација и имал само номинална моќ.

Обединување на Берниција и Деира

Кралот на Берниција, внукот на Ида, Етелфрит, бил прв владетел кој ги обединил двете држави под свое владеење. Тој го протерал Деирскиот крал Едвин на дворот на кралот Редвалд од Источна Аглија за непречено да владее со двете кралства, но Едвин се вратил околу 616 година и ја освоил Нортамбрија со помош на Редвалд.^[6][7] Едвин, кој владеел од 616 до 633 година, бил еден од последните кралеви од деирската лоза кој владеел со цела Нортамбрија; Освалд од Берниција (околу 634–642) конечно успеал потрајно да ги спои кралствата.^[8] Братот на Освалд, Освиу, го наследил престолот во Нортамбрија и покрај првичните обиди на Деира повторно да се повлече.^[7] Иако Бернициската лоза подоцна станала кралска лоза во Нортамбрија, деријците имале низа свои поткралеви, меѓу кои и Освине (роднина на Едвин убиен од Освиу во 651 година), Етелвалд (убиен во битка 655) и Алдфрит (син на Освиу, кој исчезнал по 664 година).^[7] Иако и Етелвалд и Алдфрит биле во роднински врски со Освиу, кои можеби го добиле својот статус на подкрал од него, и двајцата имале сепаратистички чувства на Деира за независно да владеат со неа.^[9]

Нортамбрија и нордиска населба

Викиншките инвазии во деветтиот век и воспоставувањето на Данелав повторно ја поделиле Нортамбрија. Според англосаксонските хроники, викиншките напади (кои претходно биле претежно во јужниот дел од Англија) ги почувствувала Нортамбрија кога викиншка група го нападнала Линдисфарн во 793 година.^[10] По овој катастрофален пораз, нападите на Викинзите во Нортамбрија биле или спорадични или нема зачувани докази за тоа.^[7] Но, во 865 година таканаречената Голема паганска армија се истоварила во Источна Англија и започнала освојувачка кампања.^[7][11] Големата армија се судрила со Нортамбрија во 866-867 година, и двапати го нападнала Јорк во период од една година. По првиот напад Нордијците заминале на север, а кралевите Еле и Озберт се вратиле во градот. Во вториот напад, Викинзите ги убиле Нортамбриските кралеви Еле и Озберт и повторно го зазеле градот.^[7]

Откако кралот Алфред воспоставил контрола врз јужна Англија, нордиските напаѓачи се населиле во областа која подоцна ќе биде позната како Данелав во Мидландс, Источна Англија и во јужниот дел од Нортамбрија.^[7] Во Нортамбрија, Нордијците го основале Кралството Јорк кое се протегало до реката Тиз и Хамбер, и приближно се поклопувала со територијата на Деира.^[7] Ова кралство опстоило до 954 година кога последниот скандинавски крал Ерик, кој обично бил нарекуван Ерик Блодакс, бил развластен и потоа убиен.^[7][12][13]

Големата армија не успеала да освои територии северно од реката Тиз. При одредени напади успевале да го прошират кралството во тие облати, но ниеден историски извор не споменува трајна нордиска окупација и има многу малку скандинавски топоними кои би укажале на значајна нордиска населба во северните региони на Нортамбрија.^[7] Со областа северно од Тиз за време на викиншкото освојување на Нортамбрија управувале Заедницата на Свети Кутберт и остатоците од англиските нортамбриски елити.^[7] Врз основа на позиционирањето на Заедницата таа можеби дејствувала како тампон зона помеѓу Нордијците во јужна Нортамбрија и Англосаксонците кои продолжиле да управуваат со северот.^[14][15]

Северно од Тајн, Нортамбријците одржувале делумна политичка контрола во Бамбург. Егберт I продолжил да владее како регент крал околу 867 година, а веднаш по него и кралевите Риксиге и Егберт II.^[7] Според историчарот од дванаесеттиот век Симеон од Дурам, Егберт I бил вазален крал на Нордијците. Нортамбријците се побуниле против него во 872 година, и го собориле го во корист на Риксиге.^[16] Во 874 година Халфдан успеал да ја преземе контролата над Деира и со своја група ги нападнал областите северно од реката Тајн за да го наметне своето владеење врз Берниција. По смртта на Халфдан (околу 877 г.) Нордијците имале потешкотии да ја задржат територијата во северна Берниција.^[15][17] Риксиге и неговиот наследник Егберт успеале да го одржат англиско присуство во Нортамбрија..Едвулф „Кралот на северните Саксонци“ (р. 890–912) кој го наследил Егберт II ја одржал контролата врз Бамбург, но по Едвулф со оваа област владееле грофови (ерлови) кои можеби исто така биле поврзани со кралската Нортамбриска династија.

Примарни извори

Секундарни извори

• Lowlands-L, Список за дискусии за е-пошта за оние кои споделуваат интерес за јазиците и културите на Низините
• Lowlands-L во Нотумбријан
• Нортумбриско јазично друштво
• Нортумбриска енциклопедија за мали цевки
• Нортумбриска традиционална музика
• Посетете го Нортамберленд - Официјалната страница за посетители за Нортамберленд