उदारवाद

उदारवाद मनुष्यलाई विवेकशील प्राणी मान्दै सामाजिक संस्थाहरूलाई मानिसहरूको सूझबूझ र सामूहिक प्रयासको परिणाम मान्ने विचारधारा हो। उदारवादको उत्पति १७औँ शताब्दीको प्रारम्भबाट देखिन्छ। जन लकलाई उदारवादको जनक मानिन्छ। प्रारम्भिक सिद्धान्तकारहरूमा एडम स्मिथ र जेरमी बेन्थमको नाम विशेष रूपबाट उल्लेखनीय छ।^[१]

उदारवाद स्वाधीनता, कानुनी राज्य र विधिक समानता मा आधारित एक राजनैतिक तथा नैतिक दर्शन हो। ^{[२][३][४]} उदारवादले सिमित सरकार, व्यक्तिको आधारभूत अधिकार (नागरिक तथा मानव अधिकार सहित ) पूँजीवाद, स्वतन्त्र व्यापार , खुला बजार, प्रजातन्त्र,धर्मनिरपेक्षता, लैङ्गिक समानता, अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता , प्रेस स्वतन्त्रता र धार्मिक स्वतन्त्रतालाई समर्थन गर्छ। ^{[५][६][७][८][९][१०][११]}पहेँलो उदारवादसँग जोडिएको राजनैतिक रङ हो। ^{[१२][१३][१४]}

१६८८ को गौरवपूर्ण क्रान्ति,^[१५] १७७६ को अमेरिकी क्रान्ति र १७८९ को फ्रान्सेली राज्यक्रान्तिका नेताहरूले तानाशाही अत्याचार र थिचोमिचो विरुद्ध ससस्त्र विद्रोहलाई उचित सिद्ध गर्न उदारवादी दर्शनको प्रयोग गरेका थिए। उदारवाद द्रुत गति मा फैलन मुख्यतः फ्रान्सेली राज्य क्रान्तिपछि सुरु भयो। १९ औँ शताब्दीमा युरोप र ल्याटिन अमेरिकी राष्ट्राहरूमा उदारवादी सरकारहरू देखा परे।