เสรีนิยม
เสรีนิยม (อังกฤษ: liberalism) เป็นปรัชญาการเมืองหรือมุมมองทางโลกซึ่งตั้งอยู่บนความคิดเสรีภาพและความเสมอภาค นักเสรีนิยมยอมรับมุมมองหลากหลายขึ้นอยู่กับความเข้าใจหลักการเหล่านั้น แต่โดยทั่วไปสนับสนุนความคิดอย่างเสรีภาพในการพูด เสรีภาพสื่อ เสรีภาพทางศาสนา ตลาดเสรี สิทธิพลเมือง รัฐบาลฆราวาส ความเสมอภาคทางเพศ และ การร่วมมือระหว่างประเทศ
ทีแรก เสรีนิยมเป็นขบวนการทางการเมืองต่างหากระหว่างยุคเรืองปัญญา เมื่อได้รับความนิยมในหมู่นักปรัชญาและนักเศรษฐศาสตร์ในโลกตะวันตก เสรีนิยมปฏิเสธความคิดซึ่งสามัญในเวลานั้น เช่น เอกสิทธิ์แบบสืบเชื้อสาย ศาสนาประจำชาติ สมบูรณาญาสิทธิราชและเทวสิทธิ์ของกษัตริย์ มักยกย่องจอห์น ล็อก นักปรัชญาสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 17 ว่าเป็นผู้ก่อตั้งเสรีนิยมเป็นประเพณีปรัชญาต่างหาก ล็อกแย้งว่ามนุษย์มีสิทธิธรรมชาติในชีวิต เสรีภาพและทรัพย์สิน และตามสัญญาประชาคม(social contract) รัฐบาลต้องไม่ละเมิดสิทธิเหล่านี้ นักเสรีนิยมคัดค้านอนุรักษ์นิยมประเพณีและมุ่งเปลี่ยนสมบูรณาญาสิทธิ์ในการปกครองเป็นประชาธิปไตยแบบมีผู้แทนและหลักนิติธรรม
นักปฏิวัติผู้โด่งดังในการปฏิวัติอันรุ่งโรจน์ การปฏิวัติอเมริกา และการปฏิวัติฝรั่งเศสใช้ปรัชญาเสรีนิยมเพื่ออ้างความชอบธรรมการโค่นสิ่งที่มองว่าเป็นการปกครองทรราชด้วยอาวุธ เสรีนิยมเริ่มลามอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะหลังการปฏิวัติฝรั่งเศส ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีการตั้งรัฐบาลเสรีนิยมในประเทศต่าง ๆ ทั้งในทวีปยุโรป อเมริกาใต้และอเมริกาเหนือ ในช่วงนี้คู่แข่งอุดมการณ์หลัก คือ อนุรักษ์นิยม แต่ภายหลังเสรีนิยมรอดการท้าทายทางอุดมการณ์สำคัญจากคู่แข่งใหม่อย่างฟาสซิสต์และลัทธิคอมมิวนิสต์ ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 20 ความคิดเสรีนิยมยิ่งลามอีกเมื่อประชาธิปไตยเสรีนิยมเป็นฝ่ายชนะสงครามโลกทั้งสองครั้ง ในทวีปยุโรปและอเมริกา การสถาปนาเสรีนิยมสังคม (social liberalism) หรือ เสรีนิยมฝ่ายซ้าย เป็นองค์ประกอบสำคัญของการขยายรัฐสวัสดิการ ปัจจุบัน พรรคการเมืองเสรีนิยมสังคมยังครองอำนาจและอิทธิพลทั่วโลก
ส่วนพรรคการเมืองเสรีนิยมฝ่ายขวาเริ่มหมดอำนาจไปตั้งแต่ศตวรรษที่20 เป็นกลุ่มสนับสนุนสิทธิ์ในการเลือก สิทธิ์ในทรัพย์สิน สิทธิ์ในการมีชีวิต ต่อต้านรัฐสวัสดิการ ต่อต้านการแซงแทรกทางเศรษฐกิจจากรัฐ ต่อต้านอภิสิทธิ์ชน สนับสนุนตลาดเสรี การค้าเสรี ซึ่งเป็นขั่วตรงข้ามเสรีนิยมสังคม มีชื่อเรียกว่า เสรีนิยมคลาสสิก [1]แต่งจากกันระหว่างเสรีนิยมฝ่ายซ้าย คือการให้ปักเจกมีสิทธิ์ในทรัพย์สินตนเองมากกว่า รัฐ หรือ ส่วนร่วม ต่างจากเสรีนิยมฝ่ายซ้ายที่ ทรัพย์สินต้องอยู่ภายใต้รัฐ หรือ ส่วนร่วม ผ่านการทำรัฐสวัสดิการ และ การแบ่งปันอย่างเท่าเทียม ทั้งสองฝ่ายมีจุดร่วมเดี่ยวกันเพียงแค่เสรีภาพทางสังคม