माल्दिभ्स

माल्दिभ्स (धिवेही: ދިވެހިރާއްޖެ, धिवेही उच्चारण: [d̪iʋehi ɾaːd͡ʒd͡ʒe]), आधिकारिक रूपमा गणतन्त्र माल्दिभ्स (धिवेही: ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ, धिवेही उच्चारण: [d̪iʋehi ɾaːd͡ʒd͡ʒeːge d͡ʒumhuːɾijjaː]) हिन्द महासागर, दक्षिण एसियामा अवस्थित एक टापु राज्य हो। यो एसिया महादेशको मुख्य भूमिबाट लगभग ७५० किलोमिटर (४७० माइल; ४०० समुद्री माइल) श्रीलङ्का र भारतको दक्षिण-पश्चिममा अवस्थित छ। २६ वटा प्रवालद्वीपको शृङ्खला उत्तरमा इहाभन्दु प्रवालद्वीप देखि दक्षिणमा अद्दु प्रवालद्वीप (भूमध्यरेखा पारि) फैलिएको छ।

गणतन्त्र माल्दिभ्स ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާcode: dv is deprecated  (धिवेही) Dhivehi Raajjeyge Jumhooriyyaa
झन्डा Emblem
आदर्श वाक्य: الدولة المحلديبيةcode: ar is deprecated   (अरबी) "मह्ल दिवियतको राज्य"
राष्ट्रिय गान: ޤައުމީ ސަލާމްcode: dv is deprecated   (धिवेही) गौमी सलाम "राष्ट्रिय सलाम"
हिन्द महासागरमा माल्दिभ्सको अवस्थिति
राजधानी र सबैभन्दा ठुलो सहर	माले
आधिकारिक भाषाहरू	धिवेही
मान्यता प्राप्त भाषाहरू	अङ्ग्रेजी
जातिगत समूहहरू (सन् २०१९)	≈१००% माल्दिभियाली[१]
धर्म	सुन्नी इस्लाम (आधिकारिक)
रैथाने(हरू)	माल्दिभियाली
सरकार	एकात्मक राष्ट्रपतीय संवैधानिक गणतन्त्र
• राष्ट्रपति	इब्राहिम मोहम्मद शोलिह[२]
• उपराष्ट्रपति	फैसल नासीम[३]
• प्रतिनिधि सभाको सभामुख	मोहम्मद नाशीद[४]
• प्रधानन्यायाधीश	अहमद मुथासिम अद्नान[५]
व्यवस्थापिका	प्रतिनिधि सभा
स्वतन्त्र  संयुक्त अधिराज्यबाट
• स्वतन्त्र घोषणा	सन् १९६५ जुलाई १६
• गणतन्त्र हासिल	सन् १९६८ नोभेम्बर ११
• वर्तमान संविधान	सन् २००८ अगस्ट ७
क्षेत्रफल
• जम्मा	३०० किमी२ (१२० वर्ग माइल) (१८७औँ)
जनसङ्ख्या
• सन् २०२१ अनुमानित	५७९,३३० वा ३९२,०४०क [६] (१७८औँ)
• सन् २०१४ जनगणना	३३७,५३५ वा ३३९,७६१क [६]
• घनत्व	१,१०१.५ /किमी2 (२,८५२.९ /वर्ग माइल) (८औँ)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता)	सन् २०२२ लगत
• जम्मा	$११.३५८ अर्ब[७] (१६२औँ)
• प्रति व्यक्ति	$१९,१३२ [७] (६२औँ)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (साङ्केतिक)	सन् २०२२ लगत
• जम्मा	$५.५०२ अर्ब[७] (१५८औँ)
• प्रति व्यक्ति	$१४,०७८[७] (६५औँ)
गिनी (सन् २०१६)	३१.३[८] मध्यम
मानव विकास सूचकाङ्क (सन् २०१९)	०.७४०[९] उच्च · ९५औँ
समय क्षेत्र	अन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिक समय+५ (मल्दिभ्स समय)
मिति ढाँचा	दिन/महिना/वर्ष
सडक प्रयोग	दायाँ
टेलिफोन कोड	+९६०
इन्टरनेट डोमेन	.एमभी
विदेशमा बसोबास गरेकाहरू बाहेक

समुद्र सहित लगभग ९०,००० वर्ग किलोमिटर (३५,००० वर्ग माइल) मा फैलिएको माल्दिभ्स, सबै टापुहरूको भूमि क्षेत्र २९८ वर्ग किलोमिटर (११५ वर्ग माइल) मा फैलिएको छ।^[१०] माल्दिभ्स विश्वको सबैभन्दा भौगोलिक रूपमा छरिएको सार्वभौम राज्यहरू मध्ये एक हो र सबैभन्दा सानो एसियाली देश हो। भूमि क्षेत्रको आधारमा यो सबैभन्दा सानो मुस्लिम बाहुल्य देशहरू मध्ये एक हो। लगभग ५,५७,७५१ बासिन्दाहरूको साथ माल्दिभ्स एसियामा दोस्रो सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको देश। माले यसको राजधानी र सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको सहर हो, जसलाई परम्परागत रूपमा "राजाहरूको टापु" भनिन्छ जहाँ प्राचीन शाही राजवंशहरूले यसको केन्द्रीय स्थानको लागि शासन गर्दथे।^[११]

माल्दिभ्सको द्वीपसमूह चागोस–लक्षद्वीप पठारमा अवस्थित छ, जुन हिन्द महासागरमा एक विशाल पनडुब्बी पर्वत शृङ्खला हो। यसले चागोस द्वीपसमूह र लक्षद्वीपको साथ एक स्थलीय पारिस्थितिक क्षेत्र पनि बनाउँदछ।^[१२] समुद्र सतहबाट औसत जमिन-सतहको उचाई १.५ मिटर (४ फिट ११ इन्च) र केवल २.४ मिटरको उच्चतम प्राकृतिक बिन्दुको साथ, यो विश्वको सबैभन्दा तल्लो तहमा अवस्थित देश हो।^[१३] (केही स्रोतहरूले, ५.१ मिटरमा रहेको भिलिङ्गिलीलाई सबैभन्दा अग्लो विन्दुको रूपमा वर्णन गर्दछ।)^[१३]

१२औँ शताब्दीमा इस्लाम, माल्दिभ्समा पुगेको थियो, जसलाई सुल्तानको रूपमा सुदृढ गरिएको थियो। यसले एसिया र अफ्रिकासँग बलियो व्यापारिक र सांस्कृतिक सम्बन्ध विकास गरेको थियो। १६औँ शताब्दीको मध्यदेखि, यो क्षेत्र युरोपेली औपनिवेशिक शक्तिहरूको बढ्दो प्रभावमा आएको थियो। माल्दिभ्स सन् १८८७ मा बेलायती संरक्षित राज्य बनेको थियो। संयुक्त अधिराज्यबाट स्वतन्त्रता सन् १९६५ मा प्राप्त गर्दै सन् १९६८ मा, राष्ट्रपति गणतन्त्र स्थापना गरिएको थियो।^[१४] त्यसपछिका दशकहरूमा राजनीतिक अस्थिरता, प्रजातान्त्रिक सुधारका प्रयासहरू, र जलवायु परिवर्तन र बढ्दो समुद्री सतहका कारण उत्पन्न वातावरणीय चुनौतीहरू देखा परेका छन्।^[१५]

माल्दिभ्स दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क)को संस्थापक सदस्य हो। यो संयुक्त राष्ट्र सङ्घ, राष्ट्रमण्डल, इस्लामी सहयोग सङ्गठन र असंलग्न आन्दोलनको सदस्य पनि हो।^[१६] विश्व बैङ्कले माल्दिभ्सलाई उच्च मध्यम आय भएको मुलुकका रूपमा वर्गीकरण गरेको छ । माछा मार्ने कार्य ऐतिहासिक रूपमा प्रमुख आर्थिक गतिविधि हो र यो अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो क्षेत्र हो।^[९] त्यसपछि द्रुत गतिमा बढिरहेको पर्यटन उद्योग हो। माल्दिभ्सले मानव विकास सूचकाङ्कमा "उच्च" दर हासिल गरेको छ भने प्रतिव्यक्ति आय अन्य सार्क राष्ट्रहरूको तुलनामा उल्लेखनीय रूपमा उच्च रहेको छ।^[१७]

माल्दिभ्स जुलाई १९८२ देखि राष्ट्रमण्डलको सदस्य थियो र अक्टोबर २०१६ मा, यो सङ्गठनबाट बाहिरिएको थियो। अन्य राष्ट्रहरूले यसको मानव अधिकार उल्लङ्घन र असफल लोकतन्त्रको विरोधमा गरेका छन्। माल्दिभ्स १ फेब्रुअरी २०२० मा प्रजातान्त्रिक प्रक्रिया र जनसमर्थनको प्रमाण देखाएपछि राष्ट्रमण्डलमा पुनः सामेल भएको थियो।^[१८]