संयुक्त राष्ट्र

संयुक्त राष्ट्रमा ६ प्रमुख अङ्गहरू छन्। ती हुन् -

• महासभा
• सुरक्षा परिषद
• आर्थिक तथा सामाजिक परिषद्
• संयुक्त राष्ट्र जिम्मा जमानी परिषद वर्तमानमा यो संस्था निस्क्रिय छ
• अन्तराष्ट्रिय न्यायालय
• सचिवालय

उद्देश्यहरू

• अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति र सुरक्षा कायम राख्ने।
• जनताको समान अधिकार र आत्मनिर्णयको सिद्धान्तको सम्मानको आधारमा राष्ट्रहरूबीच मैत्रीपूर्ण सम्बन्धको विकास गर्ने।
• आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक वा विश्वकल्याणकारी प्रकृतिका अन्तराष्ट्रिय समस्याहरूको समाधान गर्नमा तथा जाति, लिङ्ग, भाषा वा धर्मसम्बन्धी भेदभाव नराखी सबैका लागि मानवअधिकारहरू एवं मौलिक स्वतन्त्रताहरूप्रतिको सम्मानलाई बढावा दिनमा र प्रोत्साहित पार्नमा सहयोग प्राप्त गर्ने।
• यी उद्देश्यहरू प्राप्त गर्न सदस्य राष्ट्रहरूको काम कार्यबाहीमा सामञ्जस्यता ल्याउन संयुक्त राष्ट्रसङ्घलाई केन्द्र बनाउने।

आधारभूत सिद्धान्तहरू

• सबै सदस्य राष्ट्रहरू सार्वभौमिक सत्तासम्पन्न र समान हुन्।
• बडापत्रअन्तर्गत आफ्ना दायित्वहरू पालन गर्न सबै प्रणबद्ध छन्।
• आफ्ना अन्तराष्ट्रिय कलहहरू शान्तिपूर्ण साधनहरूद्वारा र अन्तराष्ट्रिय शान्तिसुरक्षा एवं न्यायनिसाफ खतरामा नपर्ने तरवले तय गर्ने प्रणबद्ध छन्।
• अन्तराष्ट्रिय सम्बन्धहरूको सन्दर्भमा कुनै पनि सदस्य राष्ट्रले अरू राष्ट्रको प्रदेश तथा राजनीतिक स्वतन्त्रताको विरूद्ध शक्तिको प्रयोग वा धम्की दिने छैन।
• बडापत्र अनुसार संयुक्त राष्ट्रसङ्घले कुनै कारबाही गरेको बखत यसलाई हरसंभव साहयता दिन र शान्तिको संरक्षण वा पुनर्स्थापना गर्न संयुक्त राष्ट्रसङ्घले कुनै राष्ट्रको विरुद्ध कारबाही गरिरहँदा त्यस राष्ट्रको सहायता नगर्न पनि सबै प्रणबद्ध छन्।
• जहाँसम्म शान्ति र सुरक्षा बनाइराख्नको निमित्त आवश्यक छ सदस्य नभएका मुलुकहरूले पनि बडापत्रका सिद्धान्त अनुरूप व्यवहार गर्ने छन् भन्ने सुनिश्चित बनाउन सङ्घले प्रबन्ध गर्नेछ।

स्थायी सदस्य राष्ट्रहरू

• संयुक्त अधिराज्य वेलायत
• संयुक्त राज्य अमेरिका
• फ्रान्स
• रसिया
• चीन

संयुक्त राष्ट्र सङ्घका धेरै कार्यक्रम र एजेन्सीहरूको अतिरिक्त १४ स्वतन्त्र संस्थाहरूसित यसको व्यवस्था गठित हुन्छ। स्वतन्त्र संस्थाहरूमा विश्व बैङ्क, अन्तराष्ट्रिय मुद्रा कोष र विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन शामिल छन्। यी संस्थाहरूको संयुक्त राष्ट्र सङ्घसित साथ सहयोग समझौता छ। संयुक्त राष्ट्र सङ्घका आफ्ना केही प्रमुख संस्थाहरू र कार्यक्रम छन्। ^[३] यो यसप्रकार छ:

• अन्तरराष्ट्रिय परमाणु उर्जा एजेंसी – विएना(भिएना)मा स्थित यो एजेंसीले परमाणु निगरानीको काम गर्छ।
• अन्तरराष्ट्रिय अपराध आयोग – हेगमा स्थित यो आयोग पूर्व यूगोस्लावियामा युद्द अपराधका सदिंग्ध मानिसहरूमाथि मुद्दा चलाउनका लागि बनाइएको हो।
• संयुक्त राष्ट्र बाल कोष (यूनिसेफ) – यसले बाल-बालिकाको स्वास्थ्य, शिक्षा र सुरक्षाको देखभाल गर्छ।
• संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (यूएनडीपी) – यसले गरीबी कम गर्नेने, आधारभूत ढाँचाको विकास र प्रजातान्त्रिक प्रशासनलाई प्रोत्साहित गर्ने काम गर्छ।
• संयुक्त राष्ट्र व्यापार र विकास सम्मेलन-यो संस्था व्यापार, निवेश र विकासका मुद्दाहरूसित सम्बन्धित उद्देश्य लिएर काम गर्छ।
• संयुक्त राष्ट्र आर्थिक एवं सामाजिक परिषद (ईकोसक)- यस संस्थाले सामान्य सभालाई अन्तरराष्ट्रिय आर्थिक एवं सामाजिक सहयोग एवं विकास कार्यक्रमहरूमा सहायता एवं सामाजिक समस्याहरूको माध्यमले अन्तरराष्ट्रिय शांतिलाई प्रभावी बनाउनमा प्रयासरत छ।
• संयुक्त राष्ट्र शिक्षा, विज्ञान र सांस्कृतिक परिषद – पेरिसमा स्थित यस संस्थाको उद्देश्य शिक्षा, विज्ञान संस्कृति र सञ्चारका माध्यमबाट शांति र विकासको प्रसार गर्नु हो।
• संयुक्त राष्ट्र पर्यावरण कार्यक्रम (यूएनईपी) – नैरोबीमा स्थित यस संस्थाको काम पर्यावरण-रक्षालाई वृद्धि गराउनु हो।
• संयुक्त राष्ट्र राजदूत – यसको काम शरणार्थीहरूको अधिकार र उनीहरूको कल्याणको देखरेख गर्नु हो। यो जीनिवामा स्थित छ।
• विश्व खाद्य कार्यक्रम – भोकको विरुद्द लडाईको निम्ति बनाइएको यो प्रमुख संस्था हो। यसको मुख्यालय रोममा छ।
• अन्तरराष्ट्रिय श्रम सङ्गठन- यसले अन्तर्राष्ट्रिय आधारमा मजदूर तथा श्रमिकहरूको हितको रक्षाको निम्ति नियम बनाउँछ।

आधिकारिक वेबसाइट

• आधिकारिक वेबसाइट of The United Nations
• The United Nations Regional Information Centre (UNRIC)
• United Nations Volunteers
• United Nations Documentation Research Guide

अन्य

• Searchable archive of UN discussions and votes
• United Nations Association of the UK – independent policy authority on the UN
• Website of the Global Policy Forum, an independent think tank on the UN
• UN Watch – NGO monitoring UN activities