Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties

Vergaderingen

De UNHRC houdt drie keer per jaar sessies, in maart, juni en september.^[1] De UNHRC kan op verzoek van een derde van de lidstaten te allen tijde besluiten een speciale zitting te houden om mensenrechtenschendingen en noodsituaties aan te pakken. Tot december 2021, zijn er 32 speciale sessies geweest.^[2]

Regionale verdeling

De landen zijn verdeeld in groepen (fracties), zodat er een gelijkmatige verdeling van zetels is voor de regio's van de wereld. De zetels zijn als volgt verdeeld:

• Afrika: 13 leden
• Azië: 13 leden
• Latijns-Amerika en Caraïben: 8 leden
• West-Europa en overige: 7 leden
• Oost-Europa: 6 leden

VerkiezingstabelDe volgende tabel biedt een overzicht van welke zetels er roterend in het eerste, tweede en derde jaar worden verkozen.

Huidige leden

De raad bestaat uit 47 lidstaten, die bij meerderheid van de leden van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties door middel van rechtstreekse en geheime stemming worden gekozen. De Algemene Vergadering houdt rekening met de bijdrage van de kandidaat-lidstaten aan de bevordering en bescherming van de mensenrechten, alsook met hun vrijwillige toezeggingen en toezeggingen in dit verband. De lidstaten worden voor 3 jaar gekozen en zijn herkiesbaar voor één extra termijn, waarna ze hun zetel moeten opgeven.^[3]

Termijnen	Afrika (13)	Azië (13)	Latijns-Amerika en Caraïben (8)	West-Europa en overige (7)	Oost-Europa (6)
2021-2023[4]	Ivoorkust  Gabon  Malawi  Senegal	China    Nepal  Pakistan  Oezbekistan	Bolivia  Cuba  Mexico	Frankrijk  Verenigd Koninkrijk	Oekraïne  Rusland[5][a]  Tsjechië[6][b]
2022-2024[7]	Benin  Kameroen  Eritrea  Gambia  Somalië	India  Kazachstan  Maleisië  Qatar  Verenigde Arabische Emiraten	Argentinië  Honduras  Paraguay	Finland  Luxemburg  Verenigde Staten	Litouwen  Montenegro
2023-2025	Algerije  Marokko  Soedan  Zuid-Afrika	Bangladesh  Kirgizië  Malediven  Vietnam	Chili  Costa Rica	België  Duitsland	Georgië  Roemenië
Voorzitter (2023):			Václav Bálek

Schorsingen

• De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties schorste Libië per 1 maart 2011 als lid van de Mensenrechtenraad. Het besluit van de vergadering van 192 lidstaten was unaniem. De raad in Genève had de week ervoor zelf om de schorsing van Libië gevraagd vanwege de "grove en systematische schendingen van de mensenrechten" in het Noord-Afrikaanse land. De 47 lidstaten tellende raad veroordeelde tevens het brute geweld van de Libische overheid tegen betogers. VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon verwelkomde de beslissing van de Algemene Vergadering, evenals de resolutie van de Veiligheidsraad, die besloot de situatie in Libië voor te leggen aan het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. "Deze acties sturen een sterke en belangrijke boodschap uit", aldus Ban Ki-moon. "Een boodschap met grote consequenties in de regio en daarbuiten – dat er geen straffeloosheid is, dat zij die misdaden tegen de mensheid plegen, gestraft zullen worden, dat de fundamentele beginselen van gerechtigheid en verantwoordelijkheid zullen zegevieren." Het was van korte duur. Na de dood van Qadhafi kwam er een nieuwe regering. De Algemene Vergadering nam een resolutie aan waarmee het lidmaatschap van Libië in november 2011 werd hersteld.^[8]
• De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties besloot op 7 april 2022 Rusland te schorsen als lid van de Mensenrechtenraad. De Verenigde Staten hadden daarop aangedrongen na meldingen van mensenrechtenschendingen in Oekraïne. Van de 193 lidstaten stemden er 93 voor tijdelijke uitsluiting en dat bleek voldoende bij 58 onthoudingen en 24 nee-stemmers. In een reactie liet Moskou weten het lidmaatschap van de Mensenrechtenraad meteen te beëindigen.^[9] De Russische regering sprak van een "illegaal en politiek gemotiveerd" besluit, volgens het Russische persbureau RIA Novosti. Het Amerikaanse verzoek om schorsing kwam nadat Oekraïne Rusland had beschuldigd van de moord op honderden burgers in Boetsja, een voorstad van Kiev. Rusland had landen gewaarschuwd dat een stem voor schorsing of onthouding zou worden beschouwd als een "onvriendelijk gebaar" met gevolgen voor de onderlinge banden.^[9]

Kritiek

Na de oprichting van de UNHRC kwam er kritiek op het functioneren ervan. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat de raad wordt gecontroleerd door landen uit het Midden-Oosten en Afrika, vaak met ondersteuning van China, Rusland of Cuba. Deze groepen landen zouden elkaar niet veroordelen.^[10] Ook zou er een tegen Israël gerichte cultuur zijn.^[11][12] Zo veroordeelde de Mensenrechtenraad Israël vaker dan alle andere 191 lidstaten samen. VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon drukte de UNHRC in 2008 op het hart alle schendingen van mensenrechten te beoordelen, waar ook ter wereld. Sinds 1968 heeft Israël 32 resoluties geschonden^[13] die het officiële overheidsbeleid en/of specifieke acties van Israël veroordeelden. Deze lijst^[14] is gebaseerd op een studie van Steven Zunes, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van San Francisco. In zijn studie vermeed Zunes VN-resoluties op te nemen die volgens hem voor verschillende interpretaties vatbaar waren. Daarom zijn de bekende VN-resoluties 242 en 338 niet opgenomen in zijn lijst.

In september 2015 kreeg de organisatie zware kritiek door Saoedi-Arabië voorzitter te maken van een forum in de Mensenrechtenraad.^[15] Volgens critici is het land mogelijk recordhouder van schendingen van de rechten van vrouwen, minderheden en dissidenten.^[15] De raad is vaker aangesproken op het verstrekken van lidmaatschappen aan landen met een dubieuze reputatie op het gebied van mensenrechten, zoals de Volksrepubliek China, Qatar, Rusland en Venezuela.^[15]

Begin juni 2017 bekritiseerde de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley het functioneren van de mensenrechtenraad.^[16] De Verenigde Staten hebben al lange tijd kritiek op de raad met betrekking tot de mensenrechtensituatie in Israël. Onder president George W. Bush heeft het land het werk van de raad drie jaar lang geboycot vanwege de eenzijdige en herhaalde kritiek op Israël en de weigering van de raad flagrante schendingen van mensenrechten in Soedan en andere landen te veroordelen.^[17] In 2009 besloot president Obama weer deel te nemen in de hoop de effectiviteit van de UNHRC te vergroten.^[17] Haley riep de raad ook op strenge resoluties aan te nemen tegen de mensenrechtenschendingen in Venezuela, Syrië, Wit-Rusland, Eritrea en Congo. Als de UNHRC zich onvoldoende aanpaste, zouden de Verenigde Staten zich beraden op hun positie.^[18] Op 19 juni 2018 maakte de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Nikki Haley, inderdaad bekend dat de Verenigde Staten zich zouden terugtrekken uit de raad, na meerdere keren te hebben aangegeven dat hervorming nodig was. Onder president Joe Biden werd dit beleid weer herzien en op 1 januari 2022 keerde het land terug in de raad.^[19]

Rapporteurs

De Speciale Procedures van de Mensenrechtenraad zijn onafhankelijke mensenrechtenexperts, zoals de Rapporteur voor inheemse volkeren, met mandaten om te rapporteren en te adviseren over mensenrechten vanuit een thematisch of landspecifiek perspectief. Het systeem van speciale procedures is een centraal element van het mensenrechtenapparaat van de Verenigde Naties en omvat alle mensenrechten: burgerlijke, culturele, economische, politieke en sociale rechten.^[20]

In het kader van de evaluatie van zijn werkzaamheden en werking in 2011:

• opnieuw de verplichting van de staten om aan de bijzondere procedures mee te werken,
• herhaalde de integriteit en onafhankelijkheid van de bijzondere procedures,
• bevestigde de beginselen van samenwerking, transparantie en verantwoordingsplicht en de rol van het systeem van speciale procedures bij het vergroten van de capaciteit van de Mensenrechtenraad om mensenrechtensituaties aan te pakken.

De lidstaten bevestigden dat zij sterk gekant zijn tegen represailles tegen personen die samenwerken met de Verenigde Naties en haar mensenrechtenmechanisme en vertegenwoordigers.

De raad erkende voorts het belang van transparante, adequate en billijke financiering ter ondersteuning van alle speciale procedures overeenkomstig hun specifieke behoeften (zie resolutie 16/21 van de MENSENRECHTENRAAD).

Speciale procedures zijn individuele deskundigen

Speciale procedures zijn ofwel een individu (genaamd "Speciale Rapporteur" of "Onafhankelijke Expert") of een werkgroep bestaande uit vijf leden, één van elk van de vijf regionale groeperingen van de Verenigde Naties: Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, Oost-Europa en de Westelijke groep. De speciale rapporteurs, onafhankelijke deskundigen en leden van de werkgroepen worden benoemd door de Mensenrechtenraad en treden op persoonlijke titel op.

Zij verbinden zich ertoe onafhankelijkheid, efficiëntie, bekwaamheid en integriteit te handhaven door middel van eerlijkheid, onpartijdigheid, eerlijkheid en goede trouw. Zij zijn geen personeelsleden van de Verenigde Naties en ontvangen geen financiële vergoeding. De onafhankelijke status van de mandaathouders is van cruciaal belang om hun functies in alle onpartijdigheid te kunnen vervullen. De ambtstermijn van een mandaathouder in een bepaalde functie, of het nu gaat om een thematisch of een landenmandaat, is beperkt tot maximaal zes jaar.

Speciale procedures hebben een afgebakende werkomvang

Met de steun van het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten (OHCHR), Speciale Procedures:

• landenbezoeken afleggen;
• optreden tegen individuele gevallen van vermeende schendingen en zorgen van bredere, structurele aard door mededelingen te sturen naar staten;
• thematische studies uit te voeren en deskundigenoverleg bijeen te roepen, wat bijdraagt tot de ontwikkeling van internationale mensenrechtennormen;
• zich bezighouden met belangenbehartiging en het publieke bewustzijn vergroten, en
• advies geven voor technische samenwerking.

Speciale Procedures rapporteren jaarlijks aan de Mensenrechtenraad en de meerderheid van de mandaten rapporteert ook jaarlijks aan de Algemene Vergadering.

Sinds september 2020 zijn er 44 thematische en 11 landenmandaten

De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties werd opgericht in 2006 ter vervanging van de politiek gestrande Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties. Die commissie werd opgericht in 1946, maar werd door velen als 'tandeloos' gezien omdat er te veel landen in zaten die zelf ook mensenrechten schonden.
Hieronder de overzichten van de leden en hun voorzitters sinds de oprichting in 2006.

Voormalige leden

Termijnen	Afrika (13)	Azië (13)	Latijns-Amerika en Caraïben (8)	West-Europa en overige (7)	Oost-Europa (6)
2006-2007 [21][22][a]	Algerije  Marokko  Zuid-Afrika  Tunesië	Bahrein  India  Indonesië  Filipijnen	Argentinië  Ecuador	Finland  Nederland	Polen  Tsjechië
2006-2008 [21][22][b]	Gabon  Ghana  Mali  Zambia	Japan  Pakistan  Sri Lanka  Zuid-Korea	Brazilië  Guatemala  Peru	Frankrijk  Verenigd Koninkrijk	Roemenië  Oekraïne
2006-2009 [21][22]	Djibouti  Kameroen  Mauritius  Nigeria  Senegal	Bangladesh  China  Jordanië  Maleisië  Saoedi-Arabië	Cuba  Mexico  Uruguay	Duitsland  Canada  Zwitserland	Azerbeidzjan  Rusland
2008-2010 [23]	Egypte  Angola  Madagaskar  Zuid-Afrika	India  Indonesië  Qatar  Filipijnen	Bolivia  Nicaragua	Nederland  Italië	Bosnië en Herzegovina  Slovenië
2009-2011 [24]	Burkina Faso  Gabon  Ghana  Zambia	Bahrein  Japan  Pakistan  Zuid-Korea	Argentinië  Brazilië  Chili	Frankrijk  Verenigd Koninkrijk	Slowakije  Oekraïne
2010-2012 [25]	Djibouti  Kameroen  Mauritius  Nigeria  Senegal	Bangladesh  China  Jordanië  Kirgizië  Saoedi-Arabië	Cuba  Mexico  Uruguay	België  Noorwegen  Verenigde Staten	Rusland  Hongarije
2011-2013 [26]	Angola  Libië [27][c][28][d]  Mauritanië  Oeganda	Qatar  Maleisië  Malediven  Thailand	Ecuador  Guatemala	Zwitserland  Spanje	Moldavië  Polen
2012-2014 [29]	Benin  Botswana  Burkina Faso  Congo-Brazzaville	India  Indonesië  Koeweit  Filipijnen	Chili  Costa Rica  Peru	Italië  Oostenrijk	Roemenië  Tsjechië
2013-2015 [30]	Ethiopië  Ivoorkust  Gabon  Kenia  Sierra Leone	Japan  Kazachstan  Pakistan  Zuid-Korea  Verenigde Arabische Emiraten	Argentinië  Brazilië  Venezuela	Duitsland  Ierland  Verenigde Staten	Estland  Montenegro
2014-2016 [31]	Algerije  Marokko  Namibië  Zuid-Afrika	China  Malediven  Saoedi-Arabië  Vietnam	Cuba  Mexico	Frankrijk  Verenigd Koninkrijk	Noord-Macedonië  Rusland
2015-2017 [32]	Botswana  Congo-Brazzaville  Ghana  Nigeria	Bangladesh  Indonesië  India  Qatar	Bolivia  El Salvador  Paraguay	Nederland  Portugal	Albanië  Letland
2016-2018 [33]	Burundi  Ivoorkust  Ethiopië  Kenia  Togo	Zuid-Korea  Kirgizië  Mongolië  Filipijnen  Verenigde Arabische Emiraten	Ecuador  Panama  Venezuela	België  Duitsland  Zwitserland	Georgië  Slovenië
2017-2019 [34]	Egypte  Rwanda  Tunesië  Zuid-Afrika	China  Irak  Japan  Saoedi-Arabië	Brazilië  Cuba	Verenigd Koninkrijk  Verenigde Staten [35][e]  IJsland [36][f]	Kroatië  Hongarije
2018-2020 [37]	Angola  Congo-Kinshasa  Nigeria  Senegal	Afghanistan    Nepal  Pakistan  Qatar	Chili  Mexico  Peru	Australië  Spanje	Slowakije  Oekraïne
2019-2021 [38]	Burkina Faso  Kameroen  Eritrea  Somalië  Togo	Bahrein  Bangladesh  Fiji  India  Filipijnen	Argentinië  Bahama's  Uruguay	Oostenrijk  Denemarken  Italië	Bulgarije  Tsjechië
2020-2022 [39]	Libië  Mauritanië  Soedan  Namibië	Indonesië  Japan  Marshalleilanden  Zuid-Korea	Brazilië  Venezuela	Duitsland  Nederland	Armenië  Polen

Voormalige voorzitters

Het Bureau van de raad bestaat uit vijf personen - een voorzitter en vier ondervoorzitters - die de vijf regionale fracties vertegenwoordigen. Ze dienen voor een jaar, in overeenstemming met de jaarlijkse cyclus van de raad.

	Naam	Land	Periode
1	Luis Alfonso de Alba	Mexico	19 juni 2006 - 18 juni 2007
2	Doru Romulus Costea	Roemenië	19 juni 2007 - 18 juni 2008
3	Martin Ihoeghian Uhomoibhi	Nigeria	19 juni 2008 - 18 juni 2009
4	Alex Van Meeuwen	België	19 juni 2009 - 18 juni 2010
5	Sihasak Phuangketkeow	Thailand	19 juni 2010 - 18 juni 2011
6	Laura Dupuy Lasserre	Uruguay	19 juni 2011 - 31 december 2012
7	Remigiusz Henczel	Polen	1 januari 2013 - 31 december 2013 [40]
8	Baudelaire Ndong Ella	Gabon	1 januari 2014 - 31 december 2014
9	Joachim Rücker	Duitsland	1 januari 2015 - 31 december 2015
10	Choi Kyong-lim	Zuid-Korea	1 januari 2016 - 31 december 2016
11	Joaquín Alexander Maza Martelli	El Salvador	1 januari 2017 - 31 december 2017
12	Vojislav Šuc	Slovenië	1 januari 2018 - 31 december 2018
13	Coly Seck	Senegal	1 januari 2019 - 31 december 2019
14	Elisabeth Tichy-Fisslberger	Oostenrijk	1 januari 2020 - 31 december 2020 [41]
15	Nazahat Shameen Khan	Fiji	1 januari 2021 - 31 december 2021 [42]
16	Federico Villegas	Argentinië	1 januari 2022 - 31 december 2022 [43]
17	Václav Bálek	Tsjechië	1 januari 2023 - heden

• (en) (...) Officiële website

Zie de categorie Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.