Barringtonia asiatica
| Barringtonia asiatica | |
 Barringtonia asiatica | |
| Status | |
Status i verda:  Livskraftig | |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Rekkje: | Karplantar Tracheophyta |
| Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
| Orden: | Lyngordenen Ericales |
| Familie: | Lecythidaceae |
| Underfamilie: | Planchonioideae |
| Slekt: | Barringtonia |
| Art: | B. asiatica |
| Vitskapleg namn | |
| Barringtonia asiatica Kurz | |
Barringtonia asiatica er ein art i planteslekta Barringtonia som veks i tropiske mangrovehabitat ved kystar og øyar i Indiahavet og det vestlege Stillehavet frå Zanzibar og aust til Taiwan, Filippinane, Fiji, Ny-Caledonia, Solomonøyane, Tuvalu, Cookøyane, Wallis og Futuna og Fransk Polynesia.[1][2]
Det er også kjend som box fruit,[3] fish poison tree,[1][2] og sea poison tree[1] på engelsk og under lokale namn som filippinsk botong og bitoón,[4][5] indonesisk butun og kebenmalayisk putat og pertun,[1] malayalam nirppazha ('vassfrukt'), tamil samudrapazham ('sjøfrukt')[6]og polynesisk futu, hutu eller avleiingar,[7] noko som er opphavet til namnet på øya Futuna.[8]
Skildring
Treet er lite til middels stort, med høgder på mellom 7 og 25 meter. Blada er smale og omvendt eggforma med ei lengd på 20–40 cm og ein breidd på 10–20 cm.
Treet har store, rosa-kvite, duskforma blomar. Dei har ei sterkt søt lukt som lokkar til seg pollinerande møllar og flaggermyser om natta.
.jpg)
Frukta er kjenneteikna av relativt skarpe kantar som gjer ho nokså firkanta og boksaktig i eine enden. Den andre enden som er festa til treet er meir runda. Frukta har ein diameter på 9–11 cm. Eit tjukt, svampaktig og fiberrikt lag dekkjer eit frø med ein diameter på 4–5 cm.[1][9]
Spreiing
Frukta blir spreidd på same måte som kokosnøtt, av havstraumar. Ho har svært god flyteevne og er motstandsdyktig mot vatn.[10] Frukta kan overleva i havet i opptil femten år.[3] Planten var ein av dei første til å etablera seg på Anak Krakatau då øya oppstod etter Krakatau-utbrotet.[1] Frøet spirer etter at frukta blir skylt på land og gjennombløytt av regn.
Bruk
Alle delane av treet er giftige. Det inneheld mellom anna saponinar. Fruktene er giftige nok til å kunna brukast som fiskegift. Pulver laga av frøa har blitt brukt til å lamma eller drepa fisk,[1] til dømes ved å kvela han medan fiskekjøtet blir verande etande.[11]
Barringtonia asiatica er utbreidd i malaysiske mangrovar og våtmarksområde som Kuching og Bako nasjonalpark.Treet blir dyrka langs gater som skugge- og prydtre i nokre delar av India, særleg på søraustkysten.
Taksonomi
Typen for arten blei sanka av botanikaren Pehr Osbeck på ein sandstrand på Java. Han blei seinare skildra og gjeven sitt opphavlege vitskaplege namn, Mammea asiatica, av Carl von Linné i Species Plantarum i 1753.[12]